Hoogwater in Limburg: de aanpak van Rijkswaterstaat

22 juni 2022

Rijkswaterstaat (RWS) heeft NIPV gevraagd om een evaluatie uit te voeren van de aanpak van de hoogwatercrisis in Limburg in de periode 12 tot en met 20 juli 2021. RWS wil als crisisorganisatie leren van de inzet.

Deze evaluatie richt zich op de periode van volledige opschaling tot en met de afschaling en heeft als doelstelling dat de crisisorganisatie van RWS kan leren van de inzet en waar nodig de crisisaanpak aan kan scherpen.  

Het evaluatierapport behandelt de volgende thema’s:

• de samenwerking binnen RWS
• het organiseren van het crisismanagement
• het adviseren over een hoogwatersituatie.

Rollen en taken

Op basis van de evaluatie blijkt dat de crisisaanpak over het algemeen goed verlopen is. Wel moet er meer aandacht komen voor de rollen en taken in de crisisorganisatie. Zowel binnen Rijkswaterstaat als in de samenwerking met de veiligheidsregio’s en waterschappen. Ook blijkt dat RWS de effecten van de waterstand en de waterafvoer beter moet uitleggen aan de samenwerkingspartners. 

Bekijk het volledige evaluatierapport op de pagina Incidentonderzoek.

Van PFAS-houdend blusschuim naar fluorvrij blusschuim

16 juni 2022

Fluorhoudend blusschuim is een zeer effectief middel voor de brandweer en industrie. Maar het heeft ook nadelen. Het is slecht voor het milieu en de gezondheid. Daarom gaan veiligheidsregio’s, brandweer en bedrijfsbrandweer de komende jaren over naar een minder schadelijk, fluorvrij blusschuim. Om hen daarbij te helpen is een handig stappenplan ontwikkeld.

Fluorvrij blusschuim vraagt om een andere werkwijze. Zo zijn mogelijk aanpassingen nodig aan het materieel en kan bijscholing nodig zijn voor de brandweermensen die een schuiminzet moeten uitvoeren. Daarnaast is de keuze voor het juiste blusschuim essentieel om effectief te kunnen blussen of voor het goed afdekken van een giftige plas. Om een veilige transitie te maken naar fluorvrij blusschuim is een handig stappenplan ontwikkeld voor veiligheidsregio’s, brandweer en bedrijfsbrandweer. Dit helpt om bijvoorbeeld wegwijs te worden in verschillende normeringen en schuimkenmerken bij de aanschaf van het juiste blusschuim. Het stappenplan vindt u op www.transitieblusschuim.nl.

Naar verwachting wordt het gebruik van PFAS (Per- en Poly Fluor Alkyl Stoffen) bevattend blusschuim door de brandweer in 2025 verboden. Er wordt door fabrikanten al veel gedaan aan het ontwikkelen van fluorvrij blusschuim. Er is op dit moment al fluorvrij blusschuim op de markt dat voor de toepassingen door de brandweer goed bruikbaar is. Voor de hele grote scenario’s, zoals tankputbranden, wordt nog onderzocht of de fluorvrije blusschuimen ook geschikt zijn. Deze scenario’s zijn van toepassing voor grote bedrijven met brandbare vloeistoffen waarvoor primair de bedrijfsbrandweren verantwoordelijk zijn.

Incidentbestrijding Gevaarlijke Stoffen

Het stappenplan is opgesteld door de werkgroep ‘Schuiminzet en alternatieven als bronbestrijding bij brand en IBGS’ die onderdeel is van het landelijk specialisme Incidentbestrijding Gevaarlijke Stoffen (IBGS). In de werkgroep zitten specialisten en vertegenwoordigers van verschillende regio’s en van de grotere bedrijfsbrandweren. Daarnaast is er ook een vertegenwoordiger van het Landelijk Expertisecentrum Industriële Veiligheid aangesloten.

Meer informatie

Kijk voor meer informatie op de website van Brandweer Nederland of neem contact met ons op. Voor vragen over bijscholing kunt u terecht bij Cees van Andel.

Contact

landelijk coördinator Incidentbestrijding Gevaarlijke Stoffen Jan Jacobs

Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid Cees van Andel

Gesprekstool Vrijwilligheid bij de brandweer nu beschikbaar

16 juni 2022

In nauwe samenwerking met het Netwerk Vrijwilligheid van Brandweer Nederland is de ‘Gesprekstool vrijwilligheid bij de brandweer’ ontwikkeld. Met de gesprekstool kunnen brandweerkorpsen in gesprek gaan over het thema vrijwilligheid.

In 2021 heeft NIPV onderzoek gedaan naar het werven en behouden van brandweervrijwilligers. Dit onderzoek heeft een aantal resultaten opgeleverd. De gesprekstool is een hulpmiddel om over die resultaten met elkaar in gesprek te gaan. Op die manier kunnen korpsen meer inzicht krijgen in lokale knelpunten en mogelijke oplossingsrichtingen.

Voor wie?

De gesprekstool is bedoeld voor vrijwilligers bij de brandweer en voor hun leidinggevenden.

Inhoud gesprekstool vrijwilligheid

De gesprekstool bestaat uit:

• een infographic met de belangrijkste resultaten van het onderzoek
• een gespreksleidraad met verschillende werkvormen en gesprekvormen die naar eigen inzicht kunnen worden ingezet.

Bestaande middelen

Daarnaast kunnen korpsen de volgende bestaande middelen gebruiken:

• rapport ‘Vrijwilligheid bij de brandweer in Nederland. Een onderzoek naar het werven en behouden van brandweervrijwilligers’.
• twee webinars over de resultaten uit het onderzoek (één gericht op leidinggevenden, de ander op vrijwilligers)

Meer informatie

U vindt de gesprekstool, het rapport en de twee webinars op de pagina Vrijwilligheid bij de brandweer.

Vragen?

Neem voor vragen en opmerkingen contact met ons op.

Contact

Decanaat Leiderschap en organisatie

René Hagen ontvangt koninklijke onderscheiding voor jarenlange inzet voor brandveiligheid

8 juni 2022

René Hagen, tot 1 januari van dit jaar lector Brandpreventie, is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. Tijdens het 14e International Congress Fire Safety & Science, waarvan Hagen de grondlegger is, werd hij verrast met een koninklijke onderscheiding. Ank Bijleveld, waarnemend burgemeester van Almere, speldde hem de daarbij behorende versierselen op.

Hagen ontving de onderscheiding voor de bijzondere en belangrijke bijdrage die hij heeft geleverd aan het verbeteren van de brandveiligheid in de woonomgeving. Vanuit zijn lectoraat heeft hij veel (meerjarig) onderzoek gedaan naar brandveiligheid, onder andere in relatie tot vergrijzing, cultureel erfgoed en veestallen. Ook leidde hij of leverde hij een bijdrage aan diverse onderzoeken naar (grote) incidenten, waaronder de cafébrand in Volendam, de brand in De Notenhout in Nijmegen en de brand in een studentenflat in Diemen.

Basis voor brandveiligheid

Samen met Louis Witloks schreef Hagen hét standaardwerk voor brandpreventie Basis voor brandveiligheid, dat veel wordt gebruikt door preventisten van binnen en buiten de brandweer. Daarnaast is het Hagen gelukt om het onderwerp brandpreventie op de politieke en bestuurlijke agenda te krijgen en te houden.

Vergrijzing en brandveiligheid

Al vroeg signaleerde Hagen de toenemende vergrijzing die in combinatie met het langer zelfstandig wonen van senioren gevolgen heeft voor de brandveiligheid en het aantal slachtoffers bij brand. Dat leidde onder meer tot een inzet op het stimuleren en ook het verplicht stellen van rookmelders. Ook heeft Hagen zich hard gemaakt voor het brandveiliger maken van meubilair en matrassen.

Brandveiligheid als coproductie

De rol van initiatiefnemer en verbinder is Hagen op het lijf geschreven. Tijdens zijn loopbaan heeft hij veel verschillende partijen bijeengebracht: brandweer, verzekeraars, ouderenbonden, industrie, zorginstellingen, ministeries, dierenbelangenorganisaties en beheerders van cultureel erfgoed. Ook richtte hij zijn aandacht op een heel bijzondere partij daarbij: de burger zelf. Door onderzoek te doen naar gedrag wil hij burgers meer kennis en eigen verantwoordelijkheid geven.

Praktijkonderzoek naar rookverspreiding

In het oog springend zijn de experimenten die Hagen, samen met zijn lectoraat, heeft uitgevoerd om op een wetenschappelijke manier de gevolgen van rookverspreiding in zowel woningen als woongebouwen in kaart te brengen. De twee onderzoeken, wereldwijd uniek in hun soort, konden op veel internationale belangstelling en waardering rekenen.

Afscheid

Hagen neemt na een dienstverband van 22 jaar afscheid van NIPV. Voordat hij in 2007 de functie van lector Brandpreventie op zich nam, vervulde hij verschillende leidinggevende functies binnen het instituut. Hiervoor was Hagen vele jaren werkzaam in diverse korpsen binnen de Nederlandse brandweer.

Handtekeningen gezet onder samenwerking tussen ISGA en NIPV

8 juni 2022

De samenwerking tussen het NIPV en het Institute of Security and Global Affairs (ISGA), onderdeel van de Universiteit Leiden, is vrijdag 3 juni officieel bekrachtigd door het zetten van handtekeningen door Sanneke Kuipers (hoogleraar Crisis Governance) namens ISGA en Coby Flier (manager Nederlandse Academie voor Crisisbeheersing en Brandweerzorg) namens het NIPV.

Dit gebeurde onder begeleiding van de initiatiefnemers Jeroen Wolbers (ISGA) en Peter Bos (NIPV) tijdens het slot van de driedelige collegereeks over het Nederlandse crisismanagementstelsel.

Sanneke Kuipers is blij met de samenwerking met het NIPV. “We delen de ambitie en verantwoordelijkheid om veiligheidsvraagstukken te adresseren en zo mogelijk ook te beantwoorden. Daarnaast willen beide instituten mensen opleiden die nu en in de toekomst verantwoordelijk zijn voor veiligheid in Nederland. Ik denk dat we elkaar in die missie kunnen versterken door deze samenwerking.”

Samenwerking op tal van gebieden

De driedelige collegereeks is het eerste voorbeeld van de samenwerking. Verder gaan de twee partijen samenwerken op het gebied van onderzoek door samen promovendi te werven en te begeleiden. Marthe Luesink is daarmee al begonnen, ze doet promotieonderzoek naar methodieken van scenariodenken in crisismanagement. Ook voor studenten is de samenwerking relevant. Er komen stage- en onderzoeksplaatsen binnen het NIPV voor Leidse studenten.

Coby Flier benoemt een paar doelen binnen de overeenkomst. “Op termijn het formeren van een bijzondere leerstoel met daaraan gekoppeld een lectorschap binnen het NIPV. Studenten wil ik van harte uitnodigen om na te denken over een stageplek binnen onze organisatie. Het zetten van de handtekeningen zie ik als een belangrijke formele stap in deze samenwerking die met de collegereeksen al goed op stoom is gekomen.”

Peter Bos is erg content met de samenwerking: “Waar het onderzoek naar crisisbeheersing van de Universiteit Leiden wordt gezien als een leidende op het gebied van crisis governance theorie, is het NIPV leidend op het gebied van casuïstisch praktijkgericht onderzoek, dat toepasbaar is voor beleidsvorming, doctrinevorming en opleidingen. De samenwerking biedt unieke mogelijkheden om de verbinding tussen theorie en praktijk te verdiepen en te verrijken.” Wolbers (universitair docent ISGA) deelt die mening: “De meerwaarde in de samenwerking ligt in het uitvoeren en vertalen van wetenschappelijk onderzoek zodat het direct maatschappelijke impact heeft. Je merkt meteen dat een combinatie van een wetenschappelijke blik met kennis van de praktijk heel veel meerwaarde biedt voor crisisprofessionals.”

De derde collegereeks werd na een college van Menno van Duin en Peter Bos afgesloten met een paneldiscussie. Bos: “In het panel bespraken we dat het Nederlandse crisismanagementstelsel feitelijk is ingericht als een voortzetting van de dagelijkse bureaucratische werkelijkheid op rijks- en regionaal niveau. Het zal beter moeten worden toegesneden op het bijzonder kunnen handelen en organiseren in bijzondere situaties. We hebben behoefte aan doelgerichter crisishandelen, minder bureaupolitiek gedrag, gerichter communiceren, betere informatie- en coördinatiestructuren, een betere aansluiting tussen Rijk en regio en nieuwe vormen van democratische verantwoording en veel meer aandacht voor participatie van de samenleving in crisisbeheersing. Crisisbeheersing is een vak; niet iets wat je erbij doet.”

De doorwerking van de energietransitie op omgevingsveiligheid

23 mei 2022

De gevolgen van de energietransitie voor de omgevingsveiligheid zijn nog grotendeels onbekend. Het lectoraat Energie- en transportveiligheid onderzocht welke ontwikkelingen tot 2030 verwacht worden en hoe die kunnen doorwerken op de veiligheid van mensen die wonen en werken in de buurt waar deze ontwikkelingen plaatsvinden.

Door klimaatveranderingen moet de maatschappij overschakelen van fossiele energiebronnen op alternatieve, duurzame energiebronnen. De oorlog in Oekraïne heeft deze energietransitie in een stroomversnelling gebracht: Nederland wil eind 2022 van Russisch gas af zijn. Het lectoraat Energie- en transportveiligheid van NIPV onderzocht welke ontwikkelingen tot 2030 verwacht worden en hoe die kunnen doorwerken op de veiligheid van mensen die wonen en werken in de buurt waar deze ontwikkelingen plaatsvinden.

Belangrijke ontwikkelingen in de energietransitie zijn bijvoorbeeld elektrificatie en de overgang van aardgas naar waterstof. De gevolgen van deze ontwikkelingen voor de omgevingsveiligheid zijn nog grotendeels onbekend. In dit onderzoek is gekeken naar productie, transport, opslag en gebruik van energie in de gebouwde omgeving, de industrie en de mobiliteitssector. Het onderzoek laat zien dat de ontwikkelingen in de energietransitie gevolgen zullen hebben voor de omgevingsveiligheid, met name in de gebouwde omgeving. Dit vereist een nieuwe kijk op veiligheidsrisicobeleid en de manier waarop met veiligheidsrisico’s moet worden omgegaan.

Voor wie?

Dit rapport is bedoeld voor (adviseurs van) gemeenten, omgevingsdiensten, veiligheidsregio’s en andere organisaties en bedrijven die te maken krijgen met initiatieven en ontwikkelingen op het gebied van de energietransitie en daarbij rekening moeten houden met omgevingsveiligheid. De kennis uit dit rapport helpt om keuzes te maken op het gebied van veiligheid en ruimtelijke ordening. Bijvoorbeeld om te bepalen waar nieuwe initia­tieven mogelijk zijn en of het nodig is om veiligheidsmaatregelen te nemen.

Het rapport

U vindt het rapport terug op de pagina Gebouw- en omgevingsveiligheid.

Meer informatie

Nils Rosmuller

Snelle brandmelding van levensbelang bij woningbrand

18 mei 2022

Het snel opmerken van brand en inschakelen van de brandweer vergroot de overlevingskans bij woningbrand, blijkt uit onderzoek van NIPV en teams Brandonderzoek van de veiligheidsregio’s. In de analyse is gekeken naar in totaal 538 incidenten met reddingen of dodelijke slachtoffers. Niet-zelfredzame ouderen lopen het meeste risico op overlijden door woningbrand. Rookmelders kunnen helpen om een brand eerder op te merken.

De slachtoffers die omkwamen bij een woningbrand waren relatief vaak niet-zelfredzame ouderen. Om deze groep beter te beschermen moeten volgens de onderzoekers extra maatregelen worden genomen.

Rookverspreiding maakt vluchten moeilijker

Ook de locatie van het slachtoffer bij het uitbreken van de brand is van belang voor de overlevingskans. Bevindt het slachtoffer zich in de ruimte waar ook de brand is, dan is de kans op overlijden een stuk groter. Verder hebben de ontwikkeling en de verspreiding van rook invloed op de overlevingskans. Veel rook kan het vluchten moeilijker maken.

Vergelijken van gegevens reddingen en dodelijke slachtoffers

In de analyse zijn gegevens over reddingen vergeleken met gegevens over dodelijke slachtoffers als gevolg van brand in hun woning. Voor de reddingen bij brand zijn gegevens meegenomen van 741 geredde slachtoffers bij 245 incidenten in de periode van 2016 tot en met 2018. Voor de fatale woningbranden zijn gegevens meegenomen van 366 dodelijke slachtoffers bij 338 incidenten in de periode van 2008 tot en met 2019.

Actuele cijfers

Het dashboard Fatale woningbranden en het dashboard Reddingen bij brand geven een actueel overzicht van het aantal doden bij woningbranden en het aantal reddingen bij brand en in de omstandigheden en oorzaken ervan (voor zover bekend).

Lees het rapport

Download het onderzoek en de samenvatting op de pagina’s Fatale woningbranden en Reddingen bij brand.

Contact

Rijk van den Dikkenberg

De Oekraïense vluchtelingencrisis: Eerste ervaringen van veiligheidsregio’s en gemeenten

3 mei 2022

Om inzicht te verkrijgen in de ervaringen die bij de opvang van de Oekraïense vluchtelingen zijn opgedaan, heeft het lectoraat Crisisbeheersing een snelle kennismobilisatie uitgevoerd onder veiligheidsregio’s en gemeenten.

Sinds de inval van Russische troepen in Oekraïne is er een enorme vluchtelingenstroom op gang gekomen. Ook in Nederland arriveerden de afgelopen weken bijna 50.000 vluchtelingen. Om inzicht te verkrijgen in de ervaringen die bij de opvang van de Oekraïense vluchtelingen zijn opgedaan, heeft het lectoraat Crisisbeheersing een snelle kennismobilisatie uitgevoerd onder veiligheidsregio’s en gemeenten.

Het kabinet gaf op 7 maart 2022 aan de voorzitters veiligheidsregio de opdracht om in totaal 50.000 opvang-plekken te creëren. De veiligheidsregio’s gingen met deze opdracht aan de slag. Daarmee zagen vooral de gemeenten zich voor een enorme opgave gesteld. Naast opvangplekken dienden namelijk ook financiële bijstand te worden geregeld en onderwijs en zorg voor de Oekraïense vluchtelingen te worden georganiseerd. (1)

Overeenkomsten en verschillen

Zoals twee jaar geleden voor de bestrijding van de coronacrisis de nationale crisisstructuur werd geactiveerd, zo gebeurde dat ook nu weer om de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne in goede banen te leiden. De wijze waarop hierover afstemming tussen het Rijk en decentrale overheden plaatsvindt, vertoont overeenkomsten met de wijze waarop dat tijdens de coronacrisis ging. Naast overeenkomsten zijn er in vergelijking met de coronacrisis ook verschillen te constateren in de bestuurlijke constellatie. Eén van de verschillen is dat bij de bestrijding van infectieziekten de voorzitters veiligheidsregio formeel een rol hebben. Bij de opvang van vluchtelingen is dat niet het geval; die taak ligt primair bij het Rijk en de gemeenten.

Uitgelichte observaties

1. Het Rijk

Al in de aanloop naar deze vluchtelingencrisis bleek onduidelijkheid te bestaan over het instrumentarium aan bevoegdheden om (nood)opvang voor asielzoekers te realiseren. Ook nu lijkt de uitvoering vast te lopen op het ontbreken van een aanwijzingsbevoegdheid. Gemeenten vinden het de hoogste tijd dat het Rijk duidelijkheid geeft over de wijze waarop de opvang van Oekraïense vluchtelingen (én de huisvesting van statushouders) in de komende periode zal plaatsvinden.
2. Veiligheidsregio’s
De voorzitters veiligheidsregio’s zullen de discussie moeten aangaan voor welke soorten van crises zij aan de lat willen staan. Dat de problemen in Ter Apel (die al jarenlang speelden) nu opeens door de veiligheidsregio’s moeten worden opgelost, lijkt oneigenlijk en het risico bestaat dat het Rijk ook voor andere problemen die nationaal niet worden opgelost de weg van de veiligheidsregio’s gaat bewandelen.
3. Gemeenten
Gemeenten hebben bij de opvang van de Oekraïense vluchtelingen een cruciale rol te vervullen. Daarmee wordt van de gemeentelijke organisatie, die tijdens de coronacrisis al veel werk verzette, opnieuw een grote inspanning gevraagd. Daarnaast is de tijd van vrijblijvendheid nu voorbij; solidariteit is geboden. Hoewel ‘naming en shaming’ niet de oplossing is, kan meer transparantie in wat gemeenten de afgelopen jaren aan opvang van vluchtelingen hebben gedaan, wel duidelijkheid scheppen.

Sluimerende crises werden zichtbaar

Net op het moment dat de coronacrisis ten einde leek, volgde er met de Russische invasie in Oekraïne op 24 februari 2022 een volgende crisis van ongekende omvang. In enkele weken tijd ontstond een grote vluchtelingenstroom en de economische consequenties van de oorlog zijn groot en direct voelbaar. Het is mede daarom bewonderenswaardig te noemen dat zo kort na de coronacrisis, die veel van de samenleving had gevraagd, er zo veel inzet is gepleegd om binnen tien weken zo’n 50.000 vluchtelingen uit Oekraïne op te vangen. Ruim 34.000 vluchtelingen verblijven op dit moment in een gemeentelijke opvanglocatie.

Lees het rapport

U vindt het rapport terug op de pagina Oekraïne.

1. Voetnoot-1 Op grond van de EU-richtlijnTijdelijke Bescherming (Richtlijn 2001/55/EG), die op 4 maart 2022 door de Raad van de EU van kracht werd verklaard omdat EU-landen eventuele asielverzoeken van Oekraïense vluchtelingen niet op een goede manier zouden kunnen verwerken, genieten Oekraïense vluchtelingen in EU-lidstaten het recht op opvang, medische zorg en onderwijs voor minderjarige kinderen. Ook biedt de regeling het recht om in het land van verblijf te werken.

Leidraad Grootschalige Geneeskundige Bijstand (GGB) online beschikbaar

26 april 2022

De leidraad GGB beschrijft het bijstandsmodel, waarin ambulancezorg, mobiele medische teams (MMT’s), Rode Kruis-Noodhulpteams, GHOR en het NIPV samenwerken om tijdens een grootschalig incident op te schalen, bijstand te verlenen en effectief samen te werken.

De kerngedachte van het model Grootschalige Geneeskundige Bijstand (GGB) is een snelle opschaling van medewerkers en materieel om gewonden zo snel mogelijk te vervoeren naar het ziekenhuis. Om dit succesvol te kunnen doen is een landelijke, uniforme werkwijze noodzakelijk. De leidraad GGB helpt hierbij en is nu online beschikbaar: www.ggbleidraad.nl.

De leidraad GGB beschrijft het bijstandsmodel, waarin ambulancezorg, mobiele medische teams (MMT’s), Rode Kruis-Noodhulpteams, GHOR en NIPV samenwerken om tijdens een grootschalig incident op te schalen, bijstand te verlenen en effectief samen te werken. De kerngedachte daarbij is, dat een snelle opschaling van medewerkers en materieel en een effectieve werkwijze helpen om een snelle afvoer van slachtoffers te bewerkstelligen. Het bijstandsmodel beschrijft een landelijk uniforme werkwijze, zodat bijstandsverlening tussen regio’s effectief kan gebeuren. Deze werkwijze is in 2016 ingevoerd en wordt telkens bijgesteld op basis van de ervaringen tijdens een crisis en ontwikkelingen in de reguliere zorg.

Opleiden en oefenen

De digitale versie is met name ontwikkeld voor het opleiden en oefenen van de hulpverleners, die een rol hebben tijdens een inzet. Omdat grootschalige inzetten niet vaak aan de orde zijn moet extra aandacht besteed worden aan het op peil brengen en houden van de vakbekwaamheid tijdens opschaling. Dat gebeurt in de opleidingen van de ambulancemedewerkers, de MMT’s en de leden van de Noodhulpteams, die steeds meer in een elektronische leeromgeving worden aangeboden. Deze website is bedoeld om daar veel makkelijker op aan te sluiten en ook voor de voorbereiding op oefeningen. Verder is de website bedoeld om ook andere geïnteresseerden te informeren over GGB.

Dynamiek

De leidraad wordt periodiek bijgesteld. De versie op de website is een afgeleide van de meest recente versie. Deze digitale versie is mogelijk gemaakt door het NIPV in opdracht van de stuurgroep GGB. Neem voor vragen en opmerkingen over de leidraad en de website contact op met Carian Cools, eindredacteur vanuit NIPV.

Contact

Carian Cools

LOT-C na ruim twee jaar ontmanteld

21 april 2022

Deze week publiceert de Rijksoverheid in alle huis-aan-huisbladen advertenties met de strekking ‘Alles is weer open. Dat hebben we met elkaar bereikt. Voor de een is het even wennen; voor de ander voelt het als vanouds. Maar corona is niet weg. Elke dag zijn er nog veel besmettingen. De Gezondheidsraad adviseert daarom een herhaalprik voor mensen die extra risico lopen om ernstig ziek te worden door corona.’

Corona is dus nog niet voorbij en gaat ook niet meer weg. Het Landelijk Operationeel Team Corona (LOT-C) – waarvoor zo vele NIPV-collega’s werkzaam waren – is echter wel per eind maart ontmanteld. Dit multidisciplinaire team – het knooppunt tussen Rijk en regio in de coronapandemie – werd in maart 2020 met vereende krachten en onder aansturing van de RCDV en het LOCC vanuit de brandweerkazerne in Zeist opgestart.   

Bij de opstart werd het LOT-C toegevoegd aan de nationale crisisstructuur en het werk werd verdeeld in zeven secties: Gezondheid en zorg, Continuïteit en schaarste, Scenario’s, Plannen en handelingsperspectief, Bestuurs- en partnersamenwerking, Samenleving en veerkracht in beeld en Informatie en communicatie.

‘Met het oog op de ernst en duur van de Covid-19 pandemie hebben de veiligheidsregio’s en het ministerie van JenV de behoeften toen vertaald naar passende producten en diensten’, stelt operationeel leider Erie Braakhekke. Erie heeft vanaf de start van het LOT-C een actieve bijdrage geleverd aan het LOT-C. ‘Wij zorgden met vele collega’s dat er 24/7 vanuit een centraal punt zicht was op ontwikkelingen op nationale en regionale niveau en op ontwikkelingen in de witte kolom. Dit ten behoeve van het Veiligheidsberaad, de veiligheidsregio’s, de NCTV en de gezamenlijke departementen VWS, SZW, JenV en LNV. Het was een enorme klus dat we met velen hebben geklaard.’

Lange adem

‘Er is met het LOT-C sprake van een unieke samenwerking en samen met onze partners zetten wij alles op alles om de veiligheidsregio’s maximale ondersteuning te bieden’, vertelde IJle Stelstra destijds in een van de interviews. ‘De coronacrisis is ernstig en is er één van de lange adem. Wij zijn dan ook voor een langere periode – zolang het nodig is – in de lucht.’ Zijn uitspraken bleken later te kloppen. Het LOT-C fungeerde twee jaar lang als een onmisbaar landelijk knooppunt in de coronapandemie en verbond Veiligheidsregio’s, het Rijk en crisispartners met elkaar en ondersteunde hen om zo de eenduidige en gezamenlijk optredende overheid vorm en inhoud te geven.

Het LOT-C verenigde krachten, kennis en expertise om daarmee anderen te ondersteunen. Het team was dienstbaar en bestond uit professionals afkomstig uit verschillende organisaties die in netwerkverband met elkaar samenwerken zoals onder andere het Rijk, de Veiligheidsregio’s, GGD-GHOR Defensie, VNG, TNO, Politie, brandweer, Rode Kruis, LOCC en het NIPV.  

Producten

In de twee jaar zijn vele verschillende producten opgeleverd, zoals een periodiek actueel nalevingsbeeld, een periodiek algemeen landelijk beeld en een actueel beeld met duiding van kwetsbare groepen. Maar er was ook een juridische helpdesk, er werden vragen uit het hele land beantwoord en de verbinding met de operationeel leiders van de veiligheidsregio’s werd in stand gehouden. Ook legde het LOT-C een strategische noodvoorraad Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM) voor essentiële processen aan en werd het samenwerkingsplatform arbeidsmigranten opgericht.

Uitdaging

‘Een crisistijd is geen ideale tijd voor het oprichten van een landelijk operationeel actiecentrum’, stelt Albert-Jan van Maren, hoofd LOT-C. ‘Het was dan ook een uitdaging om begin maart 2020 vanuit het niets het team van de grond te krijgen. We hebben deze uitdaging succesvol opgepakt in samenwerking met de veiligheidsregio’s, het Rijk en andere crisispartners.’

KCIO

De kantoren in Zeist worden nu bemenst door het Knooppunt Coördinatie Informatie Oekraïne (KCIO), een informatieplatform tussen het Rijk, de 25 veiligheidsregio’s en betrokken partners als bijvoorbeeld het Nederlandse Rode Kruis, VNG en COA. ‘Professionals kunnen hier terecht met vragen over beschikbare opvangplekken. Onderdeel van het knooppunt is het Landelijk Coördinatiepunt Vluchtelingen Spreiding (LCVS). Vanuit dit verzamelpunt wordt het overzicht van de beschikbare gemeentelijke opvangplekken op bovenregionale/landelijke schaal in beeld gebracht en gecoördineerd.Hierbij maken we gebruik van de structuren die zijn opgetuigd door het LOT-C’, vertelt Albert-Jan.

Nieuw knooppunt

Landelijk zijn diverse crisispartners in opdracht van de Veiligheidsregio’s en het ministerie van Justitie en Veiligheid, druk bezig met het realiseren van het Knooppunt Coördinatie regio’s – Rijk (KCR2). Een functionaliteit die nu en in de toekomst hard nodig is om de crisisbeheersing te versterken. Het KCR2 wordt hét centrale koppelvlak en coördinatiepunt voor bovenregionale en landelijke informatiestromen van onder andere vitale ketens naar regio’s en andersom. Het KCR2 ontwikkelt het landelijke beeld en heeft het overzicht en de kwaliteit om ketens in iedere fase (koud, lauw en warm) met elkaar te verbinden. Het onderhoudt en activeert benodigde netwerken voor een eenduidig informatiebeeld, duiding en coördinatie van activiteiten, en draagt bij aan eenduidige communicatie richting burgers.