Start samenwerking Kiwa en NIPV met eerste cursus binnen Leerlijn Energietransitie voor brandweerinstructeurs

5 juli 2022

De brandweer heeft dagelijks te maken met nieuwe uitdagingen en veiligheidsrisico’s als gevolg van de energietransitie. Om hier zo goed mogelijk op voorbereid te zijn, slaan Kiwa en NIPV de handen ineen met de gezamenlijke ontwikkeling van de Leerlijn Energietransitie voor brandweerinstructeurs. De eerste cursus van deze leerlijn gaat over waterstof.

Kiwa biedt wereldwijd verschillende services aan op het gebied van certificering, inspectie, testen, training en consultancy. Energietransitie is een belangrijk aandachtsgebied voor Kiwa. Het bedrijf bouwt op dit speelveld aan een duurzaam en innovatief netwerk van o.a. overheden, kennisinstellingen, netbeheerders en energieleveranciers. Kiwa helpt NIPV door het delen van kennis en relaties met stakeholders die van belang zijn voor een veilige energietransitie. Met de energietechnische kennis van Kiwa kan NIPV het brandweeronderwijs verrijken.

Vakinhoudelijke en didactische handvatten

De Leerlijn Energietransitie voor brandweerinstructeurs is bedoeld voor docenten en instructeurs van manschappen, bevelvoerders of ploegen. Rijk Hofman, projectleider vakbekwaamheid bij NIPV: “Het doel van de leerlijn is dat brandweerinstructeurs zowel vakinhoudelijke als didactische handvatten krijgen om hun collega’s op de posten bij te scholen en te oefenen in het veilig repressief optreden bij energiegerelateerde incidenten. Dit proberen we zo praktijkgericht mogelijk te doen. Wel met die kanttekening dat instructeurs ook enige theoretische verdieping nodig hebben om voldoende boven de stof te staan. Hierdoor begrijpen ze straks niet alleen het wat en hoe, maar ook het waarom van de handelingsperspectieven die het Lectoraat Energie- en transportveiligheid samen met het brandweerveld heeft ontwikkeld”.

Eerste cursus over waterstof

De eerste cursus binnen de Leerlijn Energietransitie voor brandweerinstructeurs gaat over waterstof en de risico’s en inzetmogelijkheden bij incidenten met waterstof. Er wordt onder meer ingegaan op de rol van waterstof in de energietransitie en de kenmerkende eigenschappen van waterstof. De pilot van de cursus heeft recent plaatsgevonden. Na de zomer van 2022 krijgt de cursus over waterstof een vervolg. U kunt zich hiervoor al inschrijven. Momenteel werken NIPV en Kiwa samen aan volgende thema’s van deze leerlijn, zoals veilig optreden bij incidenten met elektriciteit, zonnepanelen en buurtaccu’s. Het streven is om nog dit najaar een tweede thema uit te rollen.

Meer informatie

Rijk Hofman

Nieuw: e-module Drukluchtschuim

30 juni 2022

Bij het bestrijden van een brand kan drukluchtschuim (DLS) worden ingezet. Voor manschappen die met DLS gaan werken is er een e-module ontwikkeld. Deze bevat alle basiskennis die nodig is om met DLS in de oefenpraktijk aan de slag te gaan. De e-module is nu beschikbaar in de ELO.

De e-module is ontwikkeld door Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek en NIPV en bevat alle relevante kennis over DLS voor manschappen. De e-module geeft uitleg over wat DLS is, hoe het werkt en wat de voor- en nadelen zijn van het gebruik van DLS. Met behulp van filmpjes worden zaken uitgelegd. Zo zijn de DLS-blustechnieken inschuimen en de boogmethode met directe blussing te zien. Ook wordt met behulp van video’s uitgelegd hoe de korte- en lange deurprocedure met DLS gaan en hoe DLS gebruikt kan worden bij een offensieve buiteninzet. In de e-module is ook aandacht voor andere praktijksituaties waarbij DLS kan worden ingezet, zoals bij een kelder- of voertuigbrand. Naast uitleg bevat de e-module ook vragen om kennis direct te toetsen.

E-module nu beschikbaar in de ELO

Het doorlopen van de e-module duurt ongeveer 30 minuten. Aan het eind van de e-module heb je de basiskennis van DLS die nodig is om er in de oefenpraktijk mee aan de slag te gaan. De e-module is nu beschikbaar in de ELO.

Geslaagde tweede editie van EU Energy Storage Systems Safety Conference

24 juni 2022

Op dinsdag 21 juni vond de tweede EU Energy Storage Systems Safety Conference plaats. Een groot aantal bezoekers van over de hele wereld schoof online aan voor interessante presentaties rondom de veiligheid van Energie Opslag Systemen (EOS’en), ook wel bekend als buurtbatterijen. De conferentie was georganiseerd door NIPV, samen met het U.S. Department of Energy en het Amerikaanse Pacific Northwest National Laboratory (PNNL).

Uitermate waardevol

Nils Rosmuller, lector Energie- en transportveiligheid, was dagvoorzitter van het digitale congres: “Ik kijk terug op een zeer geslaagde bijeenkomst. In zeven presentaties van inleiders uit Australië, Noorwegen, de VS, Groot-Brittannië en Nederland hebben we stilgestaan bij nieuwe ontwikkelingen op het gebied van batterijveiligheid, regelgeving en bij de ‘lessons learned’ van twee incidenten met grootschalige batterijsystemen. Kennis delen over de veiligheidsrisico’s en risicobeheersing van de energietransitie blijft uitermate waardevol. Komend jaar organiseren we dan ook zeker opnieuw een dergelijke bijeenkomst.”

Meer informatie

Kijk voor meer informatie op de pagina Elektrificatie.

Contact

onderzoeker Tom Hessels

Hoogwater in Limburg: de aanpak van Rijkswaterstaat

22 juni 2022

Rijkswaterstaat (RWS) heeft NIPV gevraagd om een evaluatie uit te voeren van de aanpak van de hoogwatercrisis in Limburg in de periode 12 tot en met 20 juli 2021. RWS wil als crisisorganisatie leren van de inzet.

Deze evaluatie richt zich op de periode van volledige opschaling tot en met de afschaling en heeft als doelstelling dat de crisisorganisatie van RWS kan leren van de inzet en waar nodig de crisisaanpak aan kan scherpen.  

Het evaluatierapport behandelt de volgende thema’s:

• de samenwerking binnen RWS
• het organiseren van het crisismanagement
• het adviseren over een hoogwatersituatie.

Rollen en taken

Op basis van de evaluatie blijkt dat de crisisaanpak over het algemeen goed verlopen is. Wel moet er meer aandacht komen voor de rollen en taken in de crisisorganisatie. Zowel binnen Rijkswaterstaat als in de samenwerking met de veiligheidsregio’s en waterschappen. Ook blijkt dat RWS de effecten van de waterstand en de waterafvoer beter moet uitleggen aan de samenwerkingspartners. 

Bekijk het volledige evaluatierapport op de pagina Incidentonderzoek.

Van PFAS-houdend blusschuim naar fluorvrij blusschuim

16 juni 2022

Fluorhoudend blusschuim is een zeer effectief middel voor de brandweer en industrie. Maar het heeft ook nadelen. Het is slecht voor het milieu en de gezondheid. Daarom gaan veiligheidsregio’s, brandweer en bedrijfsbrandweer de komende jaren over naar een minder schadelijk, fluorvrij blusschuim. Om hen daarbij te helpen is een handig stappenplan ontwikkeld.

Fluorvrij blusschuim vraagt om een andere werkwijze. Zo zijn mogelijk aanpassingen nodig aan het materieel en kan bijscholing nodig zijn voor de brandweermensen die een schuiminzet moeten uitvoeren. Daarnaast is de keuze voor het juiste blusschuim essentieel om effectief te kunnen blussen of voor het goed afdekken van een giftige plas. Om een veilige transitie te maken naar fluorvrij blusschuim is een handig stappenplan ontwikkeld voor veiligheidsregio’s, brandweer en bedrijfsbrandweer. Dit helpt om bijvoorbeeld wegwijs te worden in verschillende normeringen en schuimkenmerken bij de aanschaf van het juiste blusschuim. Het stappenplan vindt u op www.transitieblusschuim.nl.

Naar verwachting wordt het gebruik van PFAS (Per- en Poly Fluor Alkyl Stoffen) bevattend blusschuim door de brandweer in 2025 verboden. Er wordt door fabrikanten al veel gedaan aan het ontwikkelen van fluorvrij blusschuim. Er is op dit moment al fluorvrij blusschuim op de markt dat voor de toepassingen door de brandweer goed bruikbaar is. Voor de hele grote scenario’s, zoals tankputbranden, wordt nog onderzocht of de fluorvrije blusschuimen ook geschikt zijn. Deze scenario’s zijn van toepassing voor grote bedrijven met brandbare vloeistoffen waarvoor primair de bedrijfsbrandweren verantwoordelijk zijn.

Incidentbestrijding Gevaarlijke Stoffen

Het stappenplan is opgesteld door de werkgroep ‘Schuiminzet en alternatieven als bronbestrijding bij brand en IBGS’ die onderdeel is van het landelijk specialisme Incidentbestrijding Gevaarlijke Stoffen (IBGS). In de werkgroep zitten specialisten en vertegenwoordigers van verschillende regio’s en van de grotere bedrijfsbrandweren. Daarnaast is er ook een vertegenwoordiger van het Landelijk Expertisecentrum Industriële Veiligheid aangesloten.

Meer informatie

Kijk voor meer informatie op de website van Brandweer Nederland of neem contact met ons op. Voor vragen over bijscholing kunt u terecht bij Cees van Andel.

Contact

landelijk coördinator Incidentbestrijding Gevaarlijke Stoffen Jan Jacobs

Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid Cees van Andel

Gesprekstool Vrijwilligheid bij de brandweer nu beschikbaar

16 juni 2022

In nauwe samenwerking met het Netwerk Vrijwilligheid van Brandweer Nederland is de ‘Gesprekstool vrijwilligheid bij de brandweer’ ontwikkeld. Met de gesprekstool kunnen brandweerkorpsen in gesprek gaan over het thema vrijwilligheid.

In 2021 heeft NIPV onderzoek gedaan naar het werven en behouden van brandweervrijwilligers. Dit onderzoek heeft een aantal resultaten opgeleverd. De gesprekstool is een hulpmiddel om over die resultaten met elkaar in gesprek te gaan. Op die manier kunnen korpsen meer inzicht krijgen in lokale knelpunten en mogelijke oplossingsrichtingen.

Voor wie?

De gesprekstool is bedoeld voor vrijwilligers bij de brandweer en voor hun leidinggevenden.

Inhoud gesprekstool vrijwilligheid

De gesprekstool bestaat uit:

• een infographic met de belangrijkste resultaten van het onderzoek
• een gespreksleidraad met verschillende werkvormen en gesprekvormen die naar eigen inzicht kunnen worden ingezet.

Bestaande middelen

Daarnaast kunnen korpsen de volgende bestaande middelen gebruiken:

• rapport ‘Vrijwilligheid bij de brandweer in Nederland. Een onderzoek naar het werven en behouden van brandweervrijwilligers’.
• twee webinars over de resultaten uit het onderzoek (één gericht op leidinggevenden, de ander op vrijwilligers)

Meer informatie

U vindt de gesprekstool, het rapport en de twee webinars op de pagina Vrijwilligheid bij de brandweer.

Vragen?

Neem voor vragen en opmerkingen contact met ons op.

Contact

Decanaat Leiderschap en organisatie

René Hagen ontvangt koninklijke onderscheiding voor jarenlange inzet voor brandveiligheid

8 juni 2022

René Hagen, tot 1 januari van dit jaar lector Brandpreventie, is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. Tijdens het 14e International Congress Fire Safety & Science, waarvan Hagen de grondlegger is, werd hij verrast met een koninklijke onderscheiding. Ank Bijleveld, waarnemend burgemeester van Almere, speldde hem de daarbij behorende versierselen op.

Hagen ontving de onderscheiding voor de bijzondere en belangrijke bijdrage die hij heeft geleverd aan het verbeteren van de brandveiligheid in de woonomgeving. Vanuit zijn lectoraat heeft hij veel (meerjarig) onderzoek gedaan naar brandveiligheid, onder andere in relatie tot vergrijzing, cultureel erfgoed en veestallen. Ook leidde hij of leverde hij een bijdrage aan diverse onderzoeken naar (grote) incidenten, waaronder de cafébrand in Volendam, de brand in De Notenhout in Nijmegen en de brand in een studentenflat in Diemen.

Basis voor brandveiligheid

Samen met Louis Witloks schreef Hagen hét standaardwerk voor brandpreventie Basis voor brandveiligheid, dat veel wordt gebruikt door preventisten van binnen en buiten de brandweer. Daarnaast is het Hagen gelukt om het onderwerp brandpreventie op de politieke en bestuurlijke agenda te krijgen en te houden.

Vergrijzing en brandveiligheid

Al vroeg signaleerde Hagen de toenemende vergrijzing die in combinatie met het langer zelfstandig wonen van senioren gevolgen heeft voor de brandveiligheid en het aantal slachtoffers bij brand. Dat leidde onder meer tot een inzet op het stimuleren en ook het verplicht stellen van rookmelders. Ook heeft Hagen zich hard gemaakt voor het brandveiliger maken van meubilair en matrassen.

Brandveiligheid als coproductie

De rol van initiatiefnemer en verbinder is Hagen op het lijf geschreven. Tijdens zijn loopbaan heeft hij veel verschillende partijen bijeengebracht: brandweer, verzekeraars, ouderenbonden, industrie, zorginstellingen, ministeries, dierenbelangenorganisaties en beheerders van cultureel erfgoed. Ook richtte hij zijn aandacht op een heel bijzondere partij daarbij: de burger zelf. Door onderzoek te doen naar gedrag wil hij burgers meer kennis en eigen verantwoordelijkheid geven.

Praktijkonderzoek naar rookverspreiding

In het oog springend zijn de experimenten die Hagen, samen met zijn lectoraat, heeft uitgevoerd om op een wetenschappelijke manier de gevolgen van rookverspreiding in zowel woningen als woongebouwen in kaart te brengen. De twee onderzoeken, wereldwijd uniek in hun soort, konden op veel internationale belangstelling en waardering rekenen.

Afscheid

Hagen neemt na een dienstverband van 22 jaar afscheid van NIPV. Voordat hij in 2007 de functie van lector Brandpreventie op zich nam, vervulde hij verschillende leidinggevende functies binnen het instituut. Hiervoor was Hagen vele jaren werkzaam in diverse korpsen binnen de Nederlandse brandweer.

Handtekeningen gezet onder samenwerking tussen ISGA en NIPV

8 juni 2022

De samenwerking tussen het NIPV en het Institute of Security and Global Affairs (ISGA), onderdeel van de Universiteit Leiden, is vrijdag 3 juni officieel bekrachtigd door het zetten van handtekeningen door Sanneke Kuipers (hoogleraar Crisis Governance) namens ISGA en Coby Flier (manager Nederlandse Academie voor Crisisbeheersing en Brandweerzorg) namens het NIPV.

Dit gebeurde onder begeleiding van de initiatiefnemers Jeroen Wolbers (ISGA) en Peter Bos (NIPV) tijdens het slot van de driedelige collegereeks over het Nederlandse crisismanagementstelsel.

Sanneke Kuipers is blij met de samenwerking met het NIPV. “We delen de ambitie en verantwoordelijkheid om veiligheidsvraagstukken te adresseren en zo mogelijk ook te beantwoorden. Daarnaast willen beide instituten mensen opleiden die nu en in de toekomst verantwoordelijk zijn voor veiligheid in Nederland. Ik denk dat we elkaar in die missie kunnen versterken door deze samenwerking.”

Samenwerking op tal van gebieden

De driedelige collegereeks is het eerste voorbeeld van de samenwerking. Verder gaan de twee partijen samenwerken op het gebied van onderzoek door samen promovendi te werven en te begeleiden. Marthe Luesink is daarmee al begonnen, ze doet promotieonderzoek naar methodieken van scenariodenken in crisismanagement. Ook voor studenten is de samenwerking relevant. Er komen stage- en onderzoeksplaatsen binnen het NIPV voor Leidse studenten.

Coby Flier benoemt een paar doelen binnen de overeenkomst. “Op termijn het formeren van een bijzondere leerstoel met daaraan gekoppeld een lectorschap binnen het NIPV. Studenten wil ik van harte uitnodigen om na te denken over een stageplek binnen onze organisatie. Het zetten van de handtekeningen zie ik als een belangrijke formele stap in deze samenwerking die met de collegereeksen al goed op stoom is gekomen.”

Peter Bos is erg content met de samenwerking: “Waar het onderzoek naar crisisbeheersing van de Universiteit Leiden wordt gezien als een leidende op het gebied van crisis governance theorie, is het NIPV leidend op het gebied van casuïstisch praktijkgericht onderzoek, dat toepasbaar is voor beleidsvorming, doctrinevorming en opleidingen. De samenwerking biedt unieke mogelijkheden om de verbinding tussen theorie en praktijk te verdiepen en te verrijken.” Wolbers (universitair docent ISGA) deelt die mening: “De meerwaarde in de samenwerking ligt in het uitvoeren en vertalen van wetenschappelijk onderzoek zodat het direct maatschappelijke impact heeft. Je merkt meteen dat een combinatie van een wetenschappelijke blik met kennis van de praktijk heel veel meerwaarde biedt voor crisisprofessionals.”

De derde collegereeks werd na een college van Menno van Duin en Peter Bos afgesloten met een paneldiscussie. Bos: “In het panel bespraken we dat het Nederlandse crisismanagementstelsel feitelijk is ingericht als een voortzetting van de dagelijkse bureaucratische werkelijkheid op rijks- en regionaal niveau. Het zal beter moeten worden toegesneden op het bijzonder kunnen handelen en organiseren in bijzondere situaties. We hebben behoefte aan doelgerichter crisishandelen, minder bureaupolitiek gedrag, gerichter communiceren, betere informatie- en coördinatiestructuren, een betere aansluiting tussen Rijk en regio en nieuwe vormen van democratische verantwoording en veel meer aandacht voor participatie van de samenleving in crisisbeheersing. Crisisbeheersing is een vak; niet iets wat je erbij doet.”

De doorwerking van de energietransitie op omgevingsveiligheid

23 mei 2022

De gevolgen van de energietransitie voor de omgevingsveiligheid zijn nog grotendeels onbekend. Het lectoraat Energie- en transportveiligheid onderzocht welke ontwikkelingen tot 2030 verwacht worden en hoe die kunnen doorwerken op de veiligheid van mensen die wonen en werken in de buurt waar deze ontwikkelingen plaatsvinden.

Door klimaatveranderingen moet de maatschappij overschakelen van fossiele energiebronnen op alternatieve, duurzame energiebronnen. De oorlog in Oekraïne heeft deze energietransitie in een stroomversnelling gebracht: Nederland wil eind 2022 van Russisch gas af zijn. Het lectoraat Energie- en transportveiligheid van NIPV onderzocht welke ontwikkelingen tot 2030 verwacht worden en hoe die kunnen doorwerken op de veiligheid van mensen die wonen en werken in de buurt waar deze ontwikkelingen plaatsvinden.

Belangrijke ontwikkelingen in de energietransitie zijn bijvoorbeeld elektrificatie en de overgang van aardgas naar waterstof. De gevolgen van deze ontwikkelingen voor de omgevingsveiligheid zijn nog grotendeels onbekend. In dit onderzoek is gekeken naar productie, transport, opslag en gebruik van energie in de gebouwde omgeving, de industrie en de mobiliteitssector. Het onderzoek laat zien dat de ontwikkelingen in de energietransitie gevolgen zullen hebben voor de omgevingsveiligheid, met name in de gebouwde omgeving. Dit vereist een nieuwe kijk op veiligheidsrisicobeleid en de manier waarop met veiligheidsrisico’s moet worden omgegaan.

Voor wie?

Dit rapport is bedoeld voor (adviseurs van) gemeenten, omgevingsdiensten, veiligheidsregio’s en andere organisaties en bedrijven die te maken krijgen met initiatieven en ontwikkelingen op het gebied van de energietransitie en daarbij rekening moeten houden met omgevingsveiligheid. De kennis uit dit rapport helpt om keuzes te maken op het gebied van veiligheid en ruimtelijke ordening. Bijvoorbeeld om te bepalen waar nieuwe initia­tieven mogelijk zijn en of het nodig is om veiligheidsmaatregelen te nemen.

Het rapport

U vindt het rapport terug op de pagina Gebouw- en omgevingsveiligheid.

Meer informatie

Nils Rosmuller

Snelle brandmelding van levensbelang bij woningbrand

18 mei 2022

Het snel opmerken van brand en inschakelen van de brandweer vergroot de overlevingskans bij woningbrand, blijkt uit onderzoek van NIPV en teams Brandonderzoek van de veiligheidsregio’s. In de analyse is gekeken naar in totaal 538 incidenten met reddingen of dodelijke slachtoffers. Niet-zelfredzame ouderen lopen het meeste risico op overlijden door woningbrand. Rookmelders kunnen helpen om een brand eerder op te merken.

De slachtoffers die omkwamen bij een woningbrand waren relatief vaak niet-zelfredzame ouderen. Om deze groep beter te beschermen moeten volgens de onderzoekers extra maatregelen worden genomen.

Rookverspreiding maakt vluchten moeilijker

Ook de locatie van het slachtoffer bij het uitbreken van de brand is van belang voor de overlevingskans. Bevindt het slachtoffer zich in de ruimte waar ook de brand is, dan is de kans op overlijden een stuk groter. Verder hebben de ontwikkeling en de verspreiding van rook invloed op de overlevingskans. Veel rook kan het vluchten moeilijker maken.

Vergelijken van gegevens reddingen en dodelijke slachtoffers

In de analyse zijn gegevens over reddingen vergeleken met gegevens over dodelijke slachtoffers als gevolg van brand in hun woning. Voor de reddingen bij brand zijn gegevens meegenomen van 741 geredde slachtoffers bij 245 incidenten in de periode van 2016 tot en met 2018. Voor de fatale woningbranden zijn gegevens meegenomen van 366 dodelijke slachtoffers bij 338 incidenten in de periode van 2008 tot en met 2019.

Actuele cijfers

Het dashboard Fatale woningbranden en het dashboard Reddingen bij brand geven een actueel overzicht van het aantal doden bij woningbranden en het aantal reddingen bij brand en in de omstandigheden en oorzaken ervan (voor zover bekend).

Lees het rapport

Download het onderzoek en de samenvatting op de pagina’s Fatale woningbranden en Reddingen bij brand.

Contact

Rijk van den Dikkenberg