Scenarioboek Energietransitie: 24 scenario’s beschikbaar

10 juli 2023

Het Scenarioboek Energietransitie bevat 24 ongevalsscenario’s over onder meer waterstof, methanol, batterijen/accu’s, biovergister, zonnepanelen en LNG. Met de scenario’s kunnen veiligheidsregio’s, omgevingsdiensten en gebiedsbeheerders adviseren over de (omgevings)veiligheid van energietransitieprojecten.

Jaarverslag 2022: een jaar van verandering en reorganisatie

6 juli 2023

Op 30 juni heeft het algemeen bestuur van het NIPV het jaarverslag en de jaarrekening 2022 vastgesteld. Voor het NIPV was 2022 een jaar van verandering en reorganisatie. Een terugblik.

“We kijken terug op een jaar waarin we onverminderd hebben bijgedragen aan een veilig en veerkrachtig Nederland. Dankzij de inspanningen, betrokkenheid en motivatie van al onze medewerkers hebben we mooie resultaten bereikt”, zegt IJle Stelstra, algemeen directeur. In het jaarverslag leest u meer over onze resultaten. Om aan te sluiten bij de Wet open overheid publiceren we het jaarverslag integraal.

Terugblik

2022 was een bewogen jaar. Het jaar startte wederom met een coronalockdown en niet veel later viel Rusland Oekraïne binnen. Zo volgde de Oekraïne-crisis de coronacrisis op. Beide crises hebben een sterke invloed gehad op de dienstverlening van het NIPV aan de veiligheidsregio’s, de Rijksoverheid en de crisispartners.

Begin maart was de naamswijziging een feit: Instituut Fysieke Veiligheid werd Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV). Een nieuwe naam als symbool van onze reorganisatie, maar ook van onze cultuur- en structuurwijziging. Organisatorisch werd dit zichtbaar in nieuwe afdelingen, gegroepeerd in vier centra met elk een eigen focusgebied en een stafafdeling.

Het afgelopen jaar stond verder in het teken van het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden en het doorvoeren van innovaties. Dit met als doel om veiligheidsregio’s, Rijksoverheid en crisispartners verder te versterken met onderzoek, onderwijs, ondersteuning en informatie.

Incidentbestrijding elektrische voertuigen op schepen

21 juni 2023

Hoe is het gesteld met de veiligheid van elektrische voertuigen op schepen en dan met name met de incidentbestrijding? Onderzoeker Henk Brans reflecteert samen met lectoren Nils Rosmuller en Ricardo Weewer op de kennis die is opgedaan in een groot Deens onderzoek, het zogenoemde ELBAS-rapport.

Een uiterst actueel onderwerp, leggen Brans, Rosmuller en Weewer uit: “De volgende drie voorbeelden maken dit duidelijk. Ten eerste verbood een jaar geleden een ferry-ondernemer elektrische voertuigen aan boord van zijn ferry’s, wat veel media-aandacht opleverde, ook in Nederland. Ten tweede zonk begin 2022 autotransportschip Felicity Ace bij de Azoren, geladen met duizenden elektrische auto’s. En ten derde is er de zich steeds verder ontwikkelende regelgeving over elektrische voertuigen aan boord van schepen.”

Eindconclusie ELBAS-rapport

Doel van het ELBAS-rapport was om direct implementeerbare aanbevelingen te doen voor de incidentbestrijding en risicobeheersing van elektrische voertuigen op schepen. De onderzoekers concluderen dat met de juiste technieken, training en instrumenten het risico beheersbaar kan blijven en er geen angst of belemmering hoeft te zijn om elektrische voertuigen te vervoeren.

Reflectie NIPV

Het pakket aan maatregelen dat het ELBAS-rapport adviseert, is fors. Wat duidelijk naar voren komt, is dat het scheepspersoneel en de brandweer razendsnel moeten kunnen optreden en daarbij ook nog over specialistische vaardigheden en gereedschap moeten beschikken. Dit vergt waarschijnlijk veel organisatorische maatregelen en investeringen voor een incident dat relatief weinig voorkomt.

Wij willen in deze reflectie benadrukken dat het in principe niet wenselijk is om de veiligheidsproblematiek die intrinsiek is aan een systeem, in dit geval elektrische voertuigen, af te schuiven op de repressieve dienst (de brandweer). De repressieve dienst fungeert namelijk als een vangnet en niet als primaire ‘line of defence’. Hoewel de brandweer bij elk incident zal optreden, moet men zich realiseren dat er ook beperkingen zijn aan scholing, materieel en oefening.

Inhoud van de release LCMS Q2-2023 op 20 juni

20 juni 2023

Het Landelijk Crisis Management Systeem (LCMS) van NIPV heeft op 20 juni een belangrijke nieuwe release gekregen: 12 wijzigingen en toevoegingen maken de Plot-applicatie makkelijker en vriendelijker voor de eindgebruiker.

Prominente plek voor Plot

De release van 20 juni draait om 12 verbeteringen aan de Plot-applicatie (de geomodule) en biedt veel nieuwe functionaliteit en is visueel getint. Veruit de belangrijkste wijziging is de nieuwe set van symbolen die worden gebruikt om op de kaart bijvoorbeeld een wegafzetting of een incidentlocatie aan te geven. De bestaande set was gedateerd. Bovendien gebruikte de Landelijke Meldkamer Samenwerking een andere set. Daarom hebben we nu één nieuwe symbolenset geïntroduceerd.

Handige wijzigingen voor meer gebruiksvriendelijkheid

De overige wijzigingen zijn allerlei handige wijzigingen die het voor de Plot-gebruiker makkelijker en gebruiksvriendelijker maken, bijvoorbeeld de waarschuwing dat je ongepubliceerde lagen gaat verwijderen als je de applicatie afsluit. Een ander voorbeeld van zo’n slimme wijziging draait om de verrijking van tekeningen met extra datalagen, bijvoorbeeld van risico-objecten. Zo’n laag kan soms een groot bestand zijn. Vooral in gebieden met een slechte mobiele dekking stond bij geo-medewerkers soms het zweet op het voorhoofd. Gebeurde er nu wat of niet? Nu krijg je een statusbalk te zien en heb je een indicatie dat je die laag inderdaad aan het laden bent. Een hele geruststelling als het door die slechte dekking wat langer duurt. Ook kun je nu een WFS-datalaag als tekenlaag importeren. Dat betekent dat je zo’n laag als het ware kloont naar je eigen tekenlaag, waarna je ‘m ook kunt bewerken en muteren.

Alle wijzigingen in Plot op een rij

1. Geheel vernieuwde symbolenset

2. Melding van ongepubliceerde wijzigingen bij uitloggen

3. Zoekmogelijkheid op WGS84-coördinaten

4. Volgorde van symbolen op kleur aangepast

5. Startmal nieuwe Plot kleiner gemaakt

6. Statussen WMS-lagen toegevoegd

7. Wit vlak schaalbaar gemaakt

8. Tekenvorm ovaal toegevoegd

9. Import WFS als tekenlaag

10. Legenda van datalagen kan worden toegevoegd aan printopdracht

11. Keuze in navigatiesoftware op device (niet alleen Google Maps)

12. Knop ‘Alles (de)selecteren’ bij teken-/datalagen toegevoegd

Vanaf vrijdag 16 juni ligt er een bijzonder exemplaar op de foyer bij het NIPV in Arnhem: een uniek ingekleurd boek van Jan van der Heijden. Dit boek zal enige tijd bij ons te zien zijn. Loop er zeker eens langs en bekijk de gekleurde prent goed. Leuk om te weten: bij de letter ‘B’, op de prent ziet u een hond met een jongetje… Van der Heijden heeft zichzelf erin getekend. Die brand was namelijk de eerste brand die hij zag als 15-jarig jongetje!

Stamvader goed georganiseerde brandweer

Algemeen directeur IJle Stelstra: “De kwetsbare rol die elke hulpverlener door de eeuwen heen heeft moeten aannemen, is onveranderd. De veerkracht die van hen gevraagd wordt, is onverminderd. Maar de middelen die we hun kunnen bieden, zijn wel veranderd. Om iedere professional, iedere hulpverlener, iedere vrijwilliger te beschermen waar we kunnen om het werk te kunnen doen. Jan van der Heijden was de Da Vinci van het Noorden: hij verdient een zichtbare plek in onze geschiedenis.”

Naast het feit dat Van der Heijden werd gezien als de Da Vinci van het Noorden is hij ook de stamvader van een goed georganiseerde brandweer in Nederland: de zogeheten slangbrandspuiten zijn door hem ontworpen. Samen met zijn broer Nicolaas en zijn zoon Jan ontwikkelde hij een brandspuit die werd gevoed met een aparte pomp met een slang. Hierdoor kon daadwerkelijk worden geblust met een slang en kon de binnenaanval worden ingezet.

Innovatie door de eeuwen heen

Voor de productie van deze zogeheten slangbrandspuiten richtten ze een fabriek op.  De innovatie voor de brandweer was met de komst van deze spuiten een feit; het betekende het einde van het tijdperk van de emmers met water. Het stelde de brandweer vanaf dat moment in staat om veiliger te werken. In 1690 en in 1735 gaf Jan van der Heyden mooi geïllustreerde boeken uit over de werking en effectiviteit van zijn brandspuiten.

Stichting Korpora, Erfgoed Publieke Veiligheid, heeft in 2022 een uniek ingekleurd exemplaar van de uitgave uit 1735 kunnen verwerven. Hierin komt het nieuwe blussen vanaf het laatste kwart van de zeventiende eeuw op de prachtige gekleurde platen bijna tot leven. Dit boek is nu dus tijdelijk bij het NIPV tentoongesteld.

Brandveiligheid in hoogbouw

19 juni 2023

Wat zijn de (on)mogelijkheden van incidentbestrijding bij hoge gebouwen? De Nederlandse Academie voor Crisisbeheersing en Brandweerzorg (NACB) van het NIPV voerde hiernaar een verkennend onderzoek uit. Opdrachtgever van de verkenning: de Taskforce Veilige Hoogbouw van de Raad van Commandanten en Directeuren Veiligheidsregio (RCDV).

In Nederland wordt steeds vaker hoger gebouwd. Niet alleen de hoogte van gebouwen, ook de dichtheid van het aantal hoge gebouwen neemt toe. Net als de complexiteit en het gebruik van de gebouwen. De brandweer maakt zich zorgen of de huidige repressieve mogelijkheden, preventieve voorzieningen en bouwregelgeving nog wel voldoen met het oog op die ontwikkelingen. Daarom gaf de Taskforce Veilige Hoogbouw de opdracht aan de NACB om te verkennen wat de (on)mogelijkheden zijn bij het repressief optreden van de brandweer in hoge gebouwen.

Hoofdvraag verkennend onderzoek

De hoofdvraag van het onderzoek luidde: in hoeverre kan een brand in hoge gebouwen repressief worden bestreden gegeven de huidige regelgeving voor hoogbouw, en welke aanpassingen in de regelgeving zijn eventueel nodig om dit te verbeteren?

De afgelopen jaren heeft de Nederlandse Academie voor Crisisbeheersing en Brandweerzorg van het NIPV veel onderzoek gedaan naar de brandweermens. Denk aan de onderzoeken naar commandovoering, leiderschap, brandweercultuur, vrijwilligheid en de beleving van brandweermensen. Hierdoor hebben we een steeds beter inzicht gekregen in het ‘DNA van de brandweer’. Op de werkconferentie werden de belangrijkste inzichten gedeeld en hardnekkige mythes ontkracht. Daarnaast werd besproken wat de nieuwe kennis betekent voor de brandweer en het leiderschap.

Drie belangrijke uitkomsten

De bijeenkomst leverde drie belangrijke uitkomsten op. Ten eerste: bij keuzes voor de toekomst van de brandweer staan cultuur en organisatie centraal. Leiderschap speelt hierbij een belangrijke rol en heeft blijvende aandacht nodig. Daarnaast moet de mens als startpunt genomen worden. Dat wil zeggen: kijk meer naar de kwaliteiten, behoeften en drijfveren van de mensen. En betrek ook de menskant meer bij beslissingen en besluiten. Ten slotte is het belangrijk dat informatie binnen een organisatie niet alleen van boven naar beneden, maar ook van beneden naar boven stroomt. Het is daarom interessant om vormen van participatie te onderzoeken, waaronder (situationele) zeggenschap.

Verslag

Met bijna 200 deelnemers, 4 boeiende presentaties en 9 leerzame workshops kijken we terug op een inspirerende bijeenkomst die zeker voor herhaling vatbaar is. Voor degenen die er niet bij konden zijn: lees het uitgebreide verslag.

Bekijk ook

IJle Stelstra, algemeen directeur NIPV, was bij dit werkbezoek aanwezig. “In Nederland zijn we wel gewend aan het omgaan met water, maar we krijgen steeds vaker te maken met lange periodes van droogte, waarin het risico op onbeheersbare natuurbranden toeneemt. Dit is niet iets van alleen de brandweer, maar iets waar we samen met andere partners mee aan de slag moeten. Voor mij werd helder dat het perspectief van Catalonië ons perspectief is van civil protection.

De veerkracht van de samenleving wordt alleen maar gestimuleerd en aangesproken als we stoppen met het blijven denken in ‘alleen’ maar middelen om een natuurbrand of een ander soort crisis aan te pakken. Ze raken de inrichting van de samenleving, van het landschap, van de infrastructuur, van de economie. Het een kan niet los worden gezien van het ander: een andere denkwijze is nodig en moet gaan resulteren in een beschermingsplan voor onze samenleving. De Catalanen weten het. Wij leren het. Nu is het een kwestie van doorpakken.”

Meer informatie

Vorige week was ik op vakantie in Londen. Bij het binnenlopen van de metro trof ik een verbodsbord aan om elektrische steps, e-steps [1] in de volksmond, mee te nemen in het openbaar vervoer in de stad. Een snelle zoektocht op het internet levert al snel op dat het verbod op e-steps in het OV wordt gedreven door het risico op brand.

Terug in Nederland las ik datzelfde weekend het krantenbericht dat de RDW de toelating van e-steps op de openbare weg aan het voorbereiden is. Dit baart mij zorgen. Immers, ondanks dat deze voertuigen nu nog niet op de openbare weg mogen in Nederland, zorgen deze e-steps nu al voor branden met grote impact. Recentelijk vloog in een appartementencomplex in Amsterdam nog een e-step in brand. De brandweer moest hierbij vier mensen van het balkon redden. De brand resulteerde erin dat vier appartementen tijdelijk onbewoonbaar zijn. Dit incident staat niet op zichzelf. In Nederland zijn al vaker branden uitgebroken in dit soort voertuigen (1) (2) (3), zo blijkt ook uit ons eigen onderzoek.

Nederland is met branden in e-steps helaas verre van uniek. In het buitenland hebben deze elektrische steps al voor een groot aantal branden gezorgd. In New York maken brandweer en gemeente zich na een grote toename van het aantal branden, waarbij meerdere doden te betreuren zijn, ernstige zorgen om de veiligheid van dit type voertuigen [2]. Ook de brandweer in Londen maakt zich zorgen om het grote aantal branden in e-steps [3]. De stad heeft mede vanwege branden met deze vervoersmiddelen in metro’s en treinen deze voertuigen inmiddels uit het openbaar vervoer verbannen. Deze branden zorgden ervoor dat passagiers door de rook de metro moesten ontvluchten en zorgden voor grote schade aan de metro’s. Ook andere openbaar vervoerregio’s in Engeland sluiten zich aan bij dit verbod. Ook Barcelona heeft e-steps voor minstens zes maanden uit het OV verbannen [4].

Op dit moment bereidt de overheid in Nederland de toelating van e-steps op de openbare weg voor. Recent onderzoek van Arcadis [5] laat zien dat de wetgeving rondom Light Electric Vehicles (waaronder e-steps) zich richt op de verkeersveiligheid van elektrische steps (en vergelijkbare light electric vehicles). Brandveiligheid maakt daar geen deel van uit. De onderzoekers van Arcadis geven aan dat “de regelgeving en normering niet afdoende is om brand te voorkomen en dat er twijfel is over de mate van naleving van regels, voorschriften en aanwijzingen.” (Arcadis 2023, p. 48)

Omdat brandveiligheid nu nog ontbreekt in de Nederlandse regelgeving rondom elektrische steps, en het buitenland en ook Nederland al een zorgwekkend beeld schetsen over de brandveiligheid van deze voertuigen, doe ik de volgende oproep: laat brandveiligheid deel uitmaken van de toelatingseisen voor elektrische steps.

In de Verenigde Staten zijn er inmiddels standaarden en testmethodes voor de (brand)veiligheid van dit soort voertuigen [6]. Dit zijn goede stappen om de product- en brandveiligheid van elektrische steps – en vergelijkbare light electric vehicles – te vergroten. We kunnen deze brandveiligheid immers beter aan de voorkant regelen in wet- en regelgeving, dan achteraf maatregelen te moeten treffen zoals in Londen en Barcelona is gebeurd.

Tom Hessels
Adviseur Energie- en transportveiligheid

[1] E-scooters in het Engels
[2] https://cities-today.com/new-york-announces-rules-to-curb-e-bike-and-e-scooter-fires/#:~:text=City%20Hall%20says%20that%20fires,quickly%20and%20producing%20noxious%20fumes
[3] https://www.london-fire.gov.uk/news/2023/june/brigade-welcomes-latest-action-on-e-scooters-by-rail-operators-but-urges-caution-on-e-bikes
[4] https://www.catalannews.com/society-science/item/e-scooters-banned-from-public-transport-in-barcelona-from-february-1
[5] https://www.agendalaadinfrastructuur.nl/ondersteuning+gemeenten/documenten+en+links/documenten+in+bibliotheek/handlerdownloadfiles.ashx?idnv=2463339
[6] https://www.ul.com/industries/automotive-and-mobility/micromobility-device-testing-and-certification

Veiligheid alternatief aangedreven voertuigen op chemische sites: incidentscenario’s

12 juni 2023 (voor het laatst bijgewerkt op 8 juli 2024)

Dit rapport beschrijft realistische incidentscenario’s die zich kunnen voordoen met alternatief aangedreven voertuigen op petrochemische bedrijfslocaties. Scenario’s die mogelijk ernstige gevolgen voor de veiligheid op en om deze locaties kunnen hebben.

Niet alleen bij personenvervoer, maar ook bij vrachtvervoer worden in toenemende mate fossiele brandstoffen vervangen door meer duurzame alternatieven. Dit betekent ook dat vervoer over bedrijfsterreinen waar met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt meer en meer zal gebeuren met alternatief aangedreven vrachtauto’s (AAV’s). De petrochemische industrie ondersteunt deze ontwikkeling aangezien zij ook streeft naar verduurzaming van de sector.

Omdat verduurzaming niet ten koste mag gaan van de veiligheid, heeft Safety Delta Nederland namens de petrochemische industrie en de veiligheidsregio’s aan het NIPV gevraagd om onderzoek te doen naar de specifieke risico’s als gevolg van de aanwezigheid van alternatief aangedreven vrachtauto’s op locaties waar gewerkt wordt met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen. Denk hierbij aan industriële clusters en (haven)terminals. Onder alternatieve aangedreven vrachtwagens wordt in dit verband verstaan: vrachtauto’s die als brandstof aardgas (LNG of CNG) of waterstof (via brandstofcellen) gebruiken, of die elektrisch worden aangedreven.

Inzicht verkrijgen om risico’s te beperken

De studie omvat drie delen. Fase 1 bestond uit een literatuurverkenning naar de (inter)nationale regelgeving en werd al eerder gepubliceerd.

Fase 2, dat nu is verschenen, beschrijft geloofwaardige incidentscenario’s die zich kunnen voordoen met AAV’s en waarvan verwacht wordt dat ze significante impact kunnen hebben op de veiligheid op en om deze petrochemische bedrijfslocaties.

Het doel was inzicht te krijgen in aard en omvang van de gevolgen van incidenten met alternatief aangedreven vrachtauto’s op locaties met gevaarlijke stoffen. Hiertoe werden voor dergelijke locaties realistisch geachte incidentscenario’s met de brandstoftanks of batterijen van deze vrachtauto’s ontwikkeld met mogelijk zeer ernstige gevolgen voor de veiligheid op en om de locatie.

In het rapport worden deze gevolgen uitgewerkt en worden ook maatregelen voorgesteld waarmee de risico’s kunnen worden beheerst.

Fase 3: praktische uitwerking

De praktische uitwerking hiervan in bijvoorbeeld veiligheidsbeheerssystemen van bedrijven staat centraal in de derde fase van het onderzoek. Bekijk het rapport van Safety Delta Nederland op hun website.

Bekijk ook