Onderzoek naar gebruik dompelcontainer geactualiseerd

16 februari 2023

Het aantal alternatief aangedreven voertuigen groeit en daarmee ook het aantal incidenten. Zijn dompelcontainers nog steeds de meest geschikte blusmethode voor elektrische voertuigen?

Het aantal elektrische voertuigen op de weg groeit steeds verder. Daarmee stijgt ook de kans dat de batterij van een dergelijk voertuig bij brand betrokken raakt. Dompelcontainers kunnen door bergers effectief worden ingezet om de gevolgen van een batterijbrand te beperken, maar zijn niet in elke situatie even goed toepasbaar.

Alternatieven voor dompelcontainers

In 2021 heeft de werkgroep Veiligheid elektrisch vervoer van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur het IFV, tegenwoordig NIPV, daarom gevraagd onderzoek te doen naar mogelijke alternatieven voor dompelcontainers. Omdat er de laatste jaren steeds meer nieuwe blustechnieken op de markt zijn gekomen, hebben wij het onderzoek geactualiseerd met de nieuwste technieken en inzichten.

Vulopening in batterijpakket

Daarbij is onder meer gekeken naar het BEST batterij blussysteem, de bluszak en de blusdeken. Uit het geactualiseerde onderzoek komt naar voren dat een vulopening in het batterijpakket de meest geschikte methode is om een brand in het batterijpakket van een elektrisch voertuig te doven. Heeft het voertuig niet zo’n opening, dan is de dompelcontainer nog steeds de best beschikbare methode om een thermal runaway te stoppen.

Staat het voertuig op een lastige bereikbare plaats, dan is het BEST batterij blussysteem de meest geschikte methode, vooral vanwege het koelend vermogen van deze methode. Tevens is gebleken dat het gebruik van de dompelcontainer als vervoermiddel, dus zonder onderdompelen, nog steeds het best geschikt is voor het veilig vervoeren van een voertuig waarvan onbekend is of het batterijpakket is gemanipuleerd.  

Blog: Dilemma’s rond de USAR-teams

9 februari 2023

De waarde van het hulpteam ter plaatse is aanmerkelijk groter dan alleen het redden van slachtoffers, blogt lector Crisisbeheersing Menno van Duin.

Na iedere aardbeving of andere situatie met instortingen komen vanuit de gehele wereld USAR-teams naar de plaats des onheils om reddingswerkzaamheden te verrichten. Als het aantal uitzendingen van deze teams wordt afgezet tegen het aantal succesvolle reddingen zou hier beter gestopt kunnen worden. Het aantal reddingen is vrijwel altijd zeer gering en veelvuldig wordt er niemand levend uit het puin gehaald.

Cru gezegd zou dat geld dus beter uitgegeven kunnen worden door het totaal van alle kosten gewoon over te maken naar het betreffende land c.q. betrokken NGO’s. Daarbij moet niet vergeten worden dat (sommige van) deze teams ter plaatse ook weer gebruik maken van schaarse middelen (bijvoorbeeld auto’s en voedsel).

Toch is deze redenering veel te eenzijdig en zijn er zeker diverse redenen te noemen waarom het sturen van deze – veel aandachttrekkende – hulpteams ook nuttig kan zijn. Het is soms een waardevol politiek gebaar dat ook weer kan aanzetten de banden met het betreffende land te versterken. Het helpt soms mee om het thuisland van dat team bewust te maken van de ernst van de situatie (hetgeen de giften soms doet toenemen).

Verder is de waarde van de teams ter plaatse altijd beduidend groter dan alleen het redden van personen. Ook het onder het puin vandaan halen van overledenen heeft voor de nabestaanden grote waarde. Duidelijkheid is over het algemeen beter dan lange onzekerheid. Daarnaast brengen deze teams vaak enige structuur ter plaatse in de hulpverlening en de reddingswerkzaamheden. Bij elkaar wordt over het algemeen de inzet van deze teams ter plaatse zeer gewaardeerd en ook dat is het nodige waard.

Dat er deze keer daadwerkelijk mensen (al zo’n 10) zijn gered is zeer uitzonderlijk en geeft ook aan dat dit keer men ook echt snel ter plaatse was. In het verleden ging er soms erg veel tijd overheen alvorens toestemming e.d. was verleend om naar het gebied te vertrekken en werd bij aankomst ook nog veel tijd verloren.

Ten slotte is ons Nederlandse USAR-team inmiddels zo ervaren en getraind dat het ook in eigen land prima inzetbaar is – ook voor andere klussen dan de primaire werkzaamheden. Ook hiervoor zijn soms nog net te veel drempels.

Menno van Duin
lector Crisisbeheersing

Inzet USAR.NL bij zware aardbeving in Turkije

7 februari 2023

Turkije en Syrië zijn getroffen door zware aardbevingen. USAR.NL is gevraagd om bijstand te leveren in Turkije. NIPV ondersteunt de uitzending, zowel in de voorbereidingsfase als tijdens de inzet.

NIPV biedt logistieke ondersteuning aan de USAR-organisatie om mensen en materieel naar het rampgebied te krijgen. De piketorganisatie van het team Landelijke Middelen is hiervoor 24/7 beschikbaar.

Roland Douqué werd maandagochtend om 06:15 uur opgeroepen om de vrachtwagen met USAR-materieel in gereedheid te brengen. “De USAR-oplegger staat altijd voor 95% klaar in Zoetermeer. Alleen de laatste zaken zoals medicijnen en brandstof moesten we nog toevoegen. Binnen drie kwartier stonden we klaar voor vertrek. Voor de USAR-uitzending naar het rampgebied in Turkije is een complete uitrusting voor 4 reddingsteams geleverd, in totaal zo’n 15 ton aan materieel. Denk daarbij aan zwaar gereedschap zoals hydraulische scharen, slijptollen, zagen en touwen om slachtoffers onder het puin vandaan te kunnen halen. Maar ook aan tenten, water en voedselpakketten waarmee de leden van het USAR-team 10 dagen zelfvoorzienend moeten kunnen functioneren.”

Samen met Mark Overste reed Douqué de volgeladen vrachtwagen naar vliegveld Eindhoven waar de spullen door de douane konden worden ingeklaard. “Voor dat moment zat onze belangrijkste taak erop. De grootste klus staat ons nog te wachten, over 10 dagen komen alle spullen weer terug. Dan moeten we controleren of alles compleet is, de boel weer schoonmaken en repareren. Het geeft mij enorm veel voldoening om een bijdrage te kunnen leveren aan zo’n belangrijke maatschappelijke taak. Het maakt mij heel trots op NIPV en op mijn collega’s. Dit is onze kracht als NIPV en de voornaamste reden dat ik voor deze organisatie werk.”

USAR.NL

USAR.NL (Urban Search and Rescue Nederland) is een landelijk bijstandsteam, ingesteld door het Ministerie van Justitie en Veiligheid en het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het USAR-team bestaat uit mensen die beroepsmatig werkzaam zijn voor politie, brandweer, ambulance en defensie. Alle USAR-leden zijn gedetacheerd aan NIPV vanuit hun werkgever (bv. veiligheidsregio’s, politie, defensie, etc.). USAR.NL kan door zware betonconstructies zagen, heeft naast de technische hulpmiddelen ook speurhonden en bouwkundigen. Ook heeft het team speciaal opgeleide ambulanceverpleegkundigen, die zijn getraind om zelf in de puinhopen eerste hulp aan een bedolven slachtoffer te bieden.

Meer informatie

Voor meer informatie: bekijk het liveblog op USAR.nl.

Actualisatie handreiking Voorbereiding spoorincidentbestrijding

25 januari 2023

Handreiking biedt ondersteuning aan de multidisciplinaire operationele voorbereiding op spoorincidenten in de veiligheidsregio’s.

De handreiking ‘Voorbereiding spoorincidentbestrijding voor spoorpartijen en overheidshulpdiensten’ is in beheer bij het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV). De geactualiseerde handreiking vervangt de versie uit 2016. In de handreiking worden voorbeelden en adviezen gegeven op basis van vier beeldvormende scenario’s (brand, hulpverlening, gevaarlijke stoffen en dreiging) en een aantal praktische bijlagen.

Belangrijkste wijzigingen

De belangrijkste wijzigingen in de geactualiseerde handreiking zijn

• Er is een ondertekening van de samenwerkingsafspraken;
• Het programma ‘Samen werken aan veilig spoor’ in 2019 is afgerond;
• De specifieke producten als de ‘Werkwijze eigen veiligheid hulpverleners bij spoorwegincidenten’, vakbekwaamheidsadviezen, de Landelijke Informatiekaart Spoor, Landelijke Aandachtskaarten Spoor en Betuweroute, de Integrale praktijktest spoorincidentbestrijding en het Spoorrisicoprofiel van het programma ‘Samen werken aan veilig spoor’ zijn opgeleverd en te vinden op de pagina Spoorveiligheid.

Werkgroep en samenwerking

De werkgroep Plannen en Procedures (bestaande uit medewerkers van ProRail, Politie en Veiligheidsregio’s) van het samenwerkingsoverleg SO Spoor heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de herziening van deze handreiking die bij het NIPV in beheer is.

Bekijk ook

Kijk voor meer informatie op de pagina Spoorveiligheid.

Protocol Verdachte Objecten herzien

23 januari 2023

Het herziene Protocol Verdachte Objecten (PVO) versie 2 wordt op 1 april 2023 van kracht en vervangt voorgaande versies.

Het PVO beschrijft de gezamenlijke respons van de primair betrokken hulpdiensten en andere organisaties bij verdachte incidenten met (mogelijk) gevaarlijke chemische, biologische, radioactieve agentia en/of explosieven. Dergelijke incidenten zijn vrijwel dagelijks aan de orde, wat het PVO een belangrijk protocol maakt.

Het PVO is in beheer bij NIPV. Na evaluatie van de vorige versie heeft een werkgroep onder leiding van NIPV het PVO herzien. Deze werkgroep bestond uit inhoudelijk gemandateerden van de betrokken organisaties: Brandweer Nederland, Defensie (CBRN Responseenheid en Explosieven Opruimingsdienst Defensie), GGD GHOR Nederland, Koninklijke Marechaussee, Nationale Politie, NFI en RIVM. Deze gezamenlijke inspanning heeft geresulteerd in de nieuwe versie van het PVO: PVO versie 2.

Vanwege het vertrouwelijke karakter van dit protocol, wordt het PVO niet openbaar gepubliceerd. Het PVO wordt door NIPV alleen aan een beperkte doelgroep verstrekt: de medewerkers van de (hulpverlenings)diensten van de overheid die met het PVO dienen te werken. Zij kunnen het PVO aanvragen via de webpagina’s Protocollen en CBRN.

Voor vragen en aanvullende informatie

Martina Duyvis

Natuurbrandsignaal ’23: meer onbeheersbare natuurbranden met grotere impact op samenleving

23 januari 2023

In de toekomst krijgt een groter deel van Nederland te maken met meer natuurbranden. “De natuurbranden worden steeds vaker intense branden die niet meer zijn te blussen, maar pas stoppen als er geen brandstof meer is. In combinatie met een verdere verdichting van ons land zal dit leiden tot een grotere impact op gezondheid, welzijn, natuur en economie. Doordat droogte en warmte elkaar versterken, neemt het natuurbrandrisico sneller toe dan dat het klimaat verandert”, concludeert onderzoeker en projectleider Hans Hazebroek.

Bevoegdheden van burgemeesters en voorzitters veiligheidsregio’s bij (dreigende) digitale incidenten onderzocht

16 januari 2023

Wat kunnen (en mogen) burgemeesters en voorzitters veiligheidsregio’s bij digitale incidenten van het Rijk verwachten en andersom?

Het Veiligheidsberaad heeft het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) verzocht een verkenning uit te voeren naar bestuur­lijke bevoegdheden bij (dreigende) digitale incidenten. Daarbij gaat het om juridische bevoegdheden en andere interventies van burgemeesters en/of voorzitters van veiligheidsregio’s.

Digitale ontwrichting als crisisscenario

De digitalisering van de samenleving blijft één van de grote ontwikkelingen van deze tijd. Technologische ontwikkelingen volgen elkaar in een onverminderd tempo op. Dit brengt vele kansen voor de samenleving met zich mee. Maar zorgt, vanwege onze toenemende afhankelijkheid van digitale systemen, ook voor kwetsbaarheden. De vervlechting van digitale systemen en maatschappelijke processen zorgt ervoor, dat we als samenleving rekening moeten houden met digitale ontwrichting als crisisscenario.

Wat zijn de bevoegdheden van burgemeesters en/of voorzitters veiligheidsregio’s bij (dreigende) cyberincidenten?

Burgemeesters en/of voorzitters veiligheidsregio’s hebben géén specifieke bevoegdheden waarmee zij bij cyberincidenten in kunnen grijpen. Wel staan hen, zo blijkt uit deze studie, in de ‘koude/ lauwe fase’ andere interventies ter beschikking op het gebied van cyberwaakzaamheid en cyberweerbaarheid. Denk hierbij aan interventies op het gebied van vergunningen, risicodialoog en stakeholdermobilisatie. Deze interventies bieden burgemeesters (vanuit hun rol als bestuurder, aanjager en bemiddelaar) aangrijpingspunten voor het bevorderen van cyberwaakzaamheid en -weerbaarheid. Deze interventies worden in praktijk niet of nauwelijks gebruikt.

Net zoals in de ‘koude/lauwe fase van een (dreigende) crisis’, beschikt een burgemeester en/of voorzitter veiligheidsregio’s in de ‘warme fase’ over reguliere bevoegdheden ten aanzien van openbare orde en veiligheid. Een burgemeester en/of voorzitter veiligheidsregio beschikt niet over specifieke bevoegdheden die hij/zij kan inzetten bij digitale incidenten. Net als bij andere bovenregionale crises spelen er bij digitale incidenten, waarbij meerdere regio’s betrokken zijn, wel een aantal terugkerende vragen en onduidelijkheden. Onder meer op het gebied van informatievoorziening, bestuurlijke afstemming en wederzijdse verwachtingen: wat kan (en mag) een burgemeester/voorzitter veiligheidsregio bij digitale incidenten van het Rijk (NCTV, NCSC) verwachten en andersom?

Een toekomst voor het WAS?

12 januari 2023

Het lectoraat Crisisbeheersing van het NIPV voerde in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid een onderzoek uit naar de toegevoegde waarde van het WAS (waarschuwings- en alarmeringssysteem) in het geheel van crisiscommunicatiemiddelen. Het doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in de voor- en nadelen van het WAS en uit te zoeken wat eventuele toekomstige mogelijkheden van het systeem zijn.

Aangepaste Handreiking multidisciplinaire afstemming incidentbestrijding in wegtunnels

21 december 2022 (voor het laatst geactualiseerd op 3 december 2024)

Aangepaste handreiking toont aan dat wederzijdse afstemming van wezenlijk belang is bij incidentbestrijding in tunnels.

De ‘Handreiking voor multidisciplinaire afstemming bij incidentbestrijding in wegtunnels’ reikt hulpverleningsdiensten en Rijkswaterstaat de hand bij wederzijdse afstemming bij het bestrijden van incidenten in tunnels.

Aangepaste handreiking in gezamenlijkheid ontwikkeld

Deze afstemming is van wezenlijk belang bij de incidentbestrijding in tunnels. De wetgever roept hier zelf toe op in de Wet en de Regeling aanvullende regels veiligheid wegtunnels (beide Warvw en Rarvw, art. 7). In januari 2019 verscheen hiervan de eerste versie. De Handreiking voor multidisciplinaire afstemming bij incidentbestrijding in wegtunnels is door Rijkswaterstaat, meldkamer, veiligheidsregio’s, politie en het NIPV gezamenlijk ontwikkeld.

Animatie ‘Sein veilig’ ontwikkeld

Ter verduidelijking van de basiskennis over incidentbestrijding in tunnels is de animatie ‘Sein veilig’ ontwikkeld. Deze animatie is niet alleen een verduidelijking van de basiskennis incidentbestrijding in tunnels maar ook een actualisatie. Na de verkenning door de brandweer wordt het zogenaamde ‘Sein veilig’ afgegeven, waarnaar de overige hulpdiensten de incidentbuis mogen betreden. Sein veilig wordt alleen toegepast bij brand en/of gevaarlijke stoffen en wordt altijd per buis afgegeven door de brandweer.

De ontwikkeling van de animatie ‘Sein veilig’ is tevens aanleiding geweest om tegelijkertijd een geactualiseerde versie van de handreiking te publiceren. In deze handreiking is de procedure ‘Sein veilig’ verwerkt, alsmede voortschrijdend inzicht dat in de afgelopen jaren is opgedaan.

Blog: In het jaar 2022 kregen buitengewoon veel lastige dilemma’s het woord crisis opgeplakt

21 december 2022

Lector Crisisbeheersing Menno van Duin blikt terug maar zeker ook vooruit: de komende periode komt aanmerkelijk meer geld beschikbaar voor crisisbeheersing.

Weer een jaar voorbij… Waarschijnlijk is er nog nooit een jaar geweest waarin zoveel lastige dilemma’s en problemen het woord crisis opgeplakt kregen. Vrijwel ieder groter thema (stikstof, huizen, klimaat, energie, droogte, opvang, boeren, personeel) werd wel als een crisis bestempeld. Aanvankelijk leek dat catchy word wel de gewenste aandacht op te roepen, maar inmiddels is het woord dermate sleets geraakt dat zelfs Johan Remkes erbij halen geen soelaas meer biedt.

Grotere en langdurende crises waren in 2022 dominant

Jarenlang brachten wij ieder jaar een ‘Lessen uit crises en minicrises’ uit en voor 2022 doen we dat voor het tweede jaar niet (meer). Jaren achtereen deden zich relevante minicrises voor en af een toe (maar schaars) een grotere crisis tussendoor (MH-17, opvang Irakese vluchtelingen 2015/2016). Nu lijkt het wel andersom te zijn.  Natuurlijk zullen er zeker ook dit jaar best weer verschillende relevante minicrises hebben plaatsgevonden, maar dominant waren dit jaar toch grotere en vaak ook veel langer durende crises.

Corona was en is nog niet weg. De opvang van eerst duizenden Oekraïners en daarna forse aantallen vluchtelingen uit andere landen leverde veel kopzorgen op voor gemeenten, COA, veiligheidsregio’s en veel andere instellingen en organisaties. Waarschijnlijk heeft bijvoorbeeld onze premier meer tijd besteed aan Ter Apel – maandenlang vrijwel dagelijks over geïnformeerd – dan aan vrijwel elk ander thema. Annex aan de oorlogsverklaring van Poetin gingen in korte tijd de prijzen van alle energieproducten sky high. Miljarden moesten worden uitgegeven om deze prijsstijgingen enigszins te compenseren. Positief daarbij was natuurlijk wel – zoals we weten; iedere crisis biedt kansen – dat wij met de neus op de feiten werden gedrukt: fossiele brandstoffen zijn duur en eindig. Hoge prijzen nopen eindelijk eens tot wat bewuster gebruik. Daarmee kwamen eerste pogingen om te komen tot een structurele klimaataanpak – onder andere door de CO2-emissies fors te reduceren – uit onverwachte hoek. Poetin maakte een chronisch probleem acuut.

Crises vragen nu echt om veerkracht, niet alleen om plannen

Wat steeds duidelijker wordt, is dat het antwoord op deze crises niet louter gevonden kan worden in betere plannen en goed oefenen. Crises – juist ook vanwege het samengestelde en onvoorspelbare karakter – vragen om veerkracht (1). Deze zal van de overheid zelf, van hulpdiensten, bedrijven en organisaties maar vooral ook van ons als inwoners, van de samenleving als geheel, moeten komen. Zelfs de Onderzoeksraad voor Veiligheid – een instantie die normaliter vooral hamerde op degelijke preventie, handhaving en planvorming – brak een lans voor veerkracht in hun eerste rapport over de Coronacrisis. Uiteraard gebeurt dat niet vanzelf en is vertrouwen in de overheid en cruciale instituties als politie, de belastingdienst en de rechterlijke macht daarbij cruciaal. Op vele punten is dat vertrouwen de laatste jaren fors beschaamd. Iedereen kent de rijtjes van voorbeelden van overheidsfalen.

Burgemeesters behoren tot de schaarse publieke bakens

Interessant daarbij is dat over het algemeen burgemeesters nog behoorlijk positief worden bejegend; vele inwoners hebben (nog?) vertrouwen in hun eigen burgemeester. Zij behoren tot de schaarse publieke bakens. Waarschijnlijk, zo opperde een burgemeester, is dat niet alleen omdat burgemeesters wat boven de partijen kunnen staan maar juist ook omdat zij nog relatief veel contact hebben met die samenleving en hen juist ook neutraal de vraag (kunnen) stellen: hoe gaat het met je/u? Hoe loopt het binnen jullie bedrijf/jullie vereniging? Contact en interesse tonen, vormt een belangrijke basis voor dat vertrouwen. Om dat geschade vertrouwen te herstellen is die verbinding met de samenleving (individuen en organisaties) dus van eminent belang. 

Wij zien dat de komende periode beduidend meer geld beschikbaar gaat komen voor crisisbeheersing (2). Als inhoudelijk verantwoordelijke voor onderzoek op dat terrein is dat natuurlijk prachtig. Belangrijke thema’s als de kwaliteit van de informatievoorziening en informatiedeling (inclusief KCR2) krijgen een impuls. Regio’s krijgen structureel meer geld om crisisbeheersing naar een hoger plan te brengen. Als onderzoeker zie je dan ook gelijk de potentieel perverse effecten. Wethouders Financiën zien al mogelijkheden de prijscompensatie (alles wordt duurder) voor de veiligheidsregio’s maar in de zak te houden; het Rijk draagt toch extra bij. Sommige regio’s zien het ook wel een beetje als een vorm van aflaat. Jarenlang je stinkende best doen, wordt uiteindelijk een keer wat beloond. Weer anderen vinden het juist lastig. Met dat geld wordt kennelijk ook gesuggereerd dat veiligheidsregio’s allerlei hybride rollen en taken dienen te vervullen. Waar eerst de neiging was op sommige plaatsen om stevig vast te stellen waar je als veiligheidsregio nu wel en waar je niet gaat lopen, wordt dat nu weer lastiger. Niet gaan lopen en tegelijkertijd meer geld voor crisisbeheersing krijgen is lastig, tenzij je het frame weer zo weet te draaien dat je vrijwel alle geld naar de brandweertaak verschuift. Daarbij maak je duidelijk dat in het verleden de crisisbeheersing vooral met brandweergeld (en dus ten koste van klassiek brandweerwerk) is opgebouwd. Kortom: meer geld is niet alleen een zegen, maar roept vast weer de nodige discussies op.

Werken aan het herstel van vertrouwen

Ten slotte voor de nabije toekomst. Voor mij zijn ‘werken aan het herstel van vertrouwen’ en het ‘vergroten van de veerkracht’ de twee belangrijkste maatschappelijke opgaven voor 2023. Met of zonder de inzet van extra crisisbeheersingsgelden.

Lector Crisisbeheersing Menno van Duin

(1) In onze toekomstverkenning Crisisbeheersing is dat ook een rode draad.
(2) Deze alinea kwam mede tot stand op basis van een interessante discussie tijdens een les met MCPM-8.