Algemene informatie

Het beheersen en bestrijden van natuurbranden is een landelijk specialisme van de brandweer. Natuurbranden zijn complex en zeer divers door de afwisselende begroeiing van planten. De branden hebben ontzettend veel impact, zeker in een dichtbevolkt land als Nederland. Daarom verzamelt en bundelt het NIPV kennis, doen we onderzoek en werken we veel samen. Niet alleen binnen de brandweerregio’s in Nederland, maar ook in het buitenland.

NIPV-onderzoeken en -kennisdocumenten

Hieronder staan de meest recente onderzoeken en kennisdocumenten van het NIPV.

Jaarrapportage natuurbranden 2023 (2024)

Het NIPV is sinds 2023 verantwoordelijk voor de database natuurbranden. Dankzij verbeterde databronnen en meervoudige datavalidatie worden de data verzameld via een betrouwbaardere methodiek dan voorheen.
In 2023 woedden er in ons land 314 natuurbranden waarbij de brandweer ter plaatse is geweest. Daarnaast waren er 21 akkerbranden en 70 branden op militair terrein.

Natuurbrandsignaal ’23

Natuurbranden zijn zowel binnen als buiten Nederland een zeer actueel thema. De vraag is of en hoe natuurbranden in Nederland aan het veranderen zijn als gevolg van de klimaatverandering. Met welke (toekomstige) ontwikkelingen moeten we rekening houden? Een consortium van experts vanuit de kennisinstituten NIPV, KNMI, Wageningen University & Research (WUR), Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en Deltares heeft dit onderzocht.

Natuurbrand in De Meinweg en de evacuatie van Herkenbosch (2020)

De brand in het Nationaal Park De Meinweg in april 2020 behoort tot de grootste Nederlandse natuurbranden van de laatste jaren. In opdracht van Veiligheidsregio Limburg-Noord heeft NIPV de gebeurtenissen rondom deze natuurbrand geëvalueerd.

Symposium Samen leren van natuurbranden (2022)

Tijdens dit symposium blikten 200 vertegenwoordigers van brandweer/crisisbeheersing, natuurbeheerders, defensie, ministeries, provincies, gemeenten en waterschappen terug op de natuurbranden van 2022. Ook trokken zij lessen voor de toekomst. 

Northwestern European Wildfire Roundtable

Sinds april 2021 organiseert het NIPV in opdracht van negen veiligheidsregio’s de zogeheten Northwestern European Wildfire Roundtable. Dit is een digitale bijeenkomst waarbij experts vanuit verschillende, veelal Noordwest-Europese landen, kennis met elkaar delen door middel van presentaties en discussies. Onderstaand verslag geeft een inkijk in de opgedane inzichten vanuit dit internationale netwerk.

Project Extreme Wildfire Events Data Hub for Improved Decision Making

Dit Europese project zet zich in om kennis over extreem brandgedrag, veroorzaakt door een koppeling tussen een natuurbrand en de atmosfeer, te versterken. En om een tool te ontwikkelen waardoor mensen in de praktijk voorafgaand en tijdens een natuurbrand beter op de hoogte zijn van de kans op extreem brandgedrag en de gevolgen ervan.

Lees meer informatie over het EWED-project.


Gebiedsgerichte aanpak

In de gebiedsgerichte aanpak trekt de brandweer samen op met natuurbeheerders en stakeholders die intensief gebruik maken van de natuur. Gezamenlijk inventariseren en beoordelen zij de risicovolle natuurgebieden en kijken ze hoe ze de risico’s op onbeheersbare branden kunnen beperken. Bijvoorbeeld door het aanleggen of versterken van natuurlijke barrières met minder brandbare vegetatie.


Informatievoorziening

Om het risico op en de verspreiding van natuurbranden in kaart te brengen, is informatievoorziening essentieel.

  • Early warning droogte (EWD)
    Early warning droogte geeft met behulp van satellietdata een actueel beeld van de relatieve vochtigheid in vegetatie en daarmee een prognose van natuurbrandrisico’s.
  • Geodata
    Actuele geodata helpt de brandweer bij het voorbereiden en effectief bestrijden van een natuurbrand. Vanuit diverse bronnen wordt informatie zoals waterwinning, hoogteverschillen, hoofdinfrastructuur en dergelijke aangeleverd. Deze zijn beschikbaar via Geo4OOV.
  • Natuurbrandverspreidingsmodel (NVBM)
    Het natuurbrandverspreidingsmodel kan ingezet worden om de risico’s op natuurbranden zo klein mogelijk te houden. En als informatiebron bij het bestrijden en voorkomen van een onbeheersbare brand.
  • Risico Index Natuurbranden (RIN)
    De RIN werkt met 17 parameters die duiding geven aan de kans op het ontstaan van een onbeheersbare natuurbrand.
  • Vegetatiekaarten op basis van satellietdata
    Gedetailleerde vegetatiekaarten zijn een belangrijk instrument bij natuurbrandbeheersing. Door te weten waar welk type vegetatie staat, kunnen er voor risicobeheersing en incidentbestrijding maatregelen getroffen worden om onbeheersbare natuurbranden te voorkomen. De vegetatiekaarten op basis van satellietdata geven een landelijk gedetailleerd beeld en vormen o.a. input voor het natuurbrandverspreidingsmodel, de Risico Index Natuurbranden (RIN) en de gebiedsgerichte aanpak.

Specialismen

Natuurbrandbeheersing is een van de landelijke specialismen van de brandweer. Binnen natuurbrandbeheersing zijn er ook weer specialismen:

  • Brandonderzoek natuurbranden
    Het landelijk team natuurbrandonderzoek bestaat uit brandonderzoekers van de brandweer en medewerkers van Forensische Opsporing. Het team is inzetbaar voor zowel onderzoek naar het verloop van de brand, als voor forensische opsporing gericht op de mogelijke dader(s) en het vaststellen van de toedracht van het incident.
  • Fire Bucket Operations (FBO)
    Bij FBO worden militaire blushelikopters ingezet voor bluswerkzaamheden bij natuurbranden.
  • Gebiedsgerichte aanpak
    In de gebiedsgerichte aanpak trekt de brandweer samen op met natuurbeheerders en stakeholders die intensief gebruik maken van de natuur. Gezamenlijk inventariseren en beoordelen zij de risicovolle natuurgebieden en kijken ze hoe ze de risico’s op onbeheersbare branden kunnen beperken. Bijvoorbeeld door het aanleggen of versterken van natuurlijke barrières met minder brandbare vegetatie.
  • Handcrew
    De handcrew haalt brandstof weg bij de vuurlijn en kan de vuurlijn en stoplijn borgen. Dit gebeurt te voet met handgereedschap; daarom kunnen ze op alle plekken komen die voor voertuigen onbereikbaar zijn. Het team kan offensief en defensief ingezet worden en bij nabluswerkzaamheden.
  • Landelijke adviseurs natuurbranden
    De landelijk adviseur is een specialist op het gebied van natuurbrandbeheersing. Hij of zij is opgeleid om de huidige en toekomstige brandontwikkeling in te kunnen schatten en hiermee het lokale commando te kunnen ondersteunen.
  • Voorbranden
    De tactiek voorbranden brandt een gespecialiseerd team benedenwinds gecontroleerd vegetatie weg. De brand kan zich hierdoor niet verder uitbreiden en loopt dood op de verbrande vegetatie.
  • Vuistregels
    Aan de hand van vuistregels wordt de tactische en operationele inzet van eenheden bij een natuurbrand bepaald. Een deel van deze zogeheten ‘vuistregels’ is (wetenschappelijk) onderbouwd en een deel is gebaseerd op inschattingen van experts en praktijkervaring.

Voor meer informatie over de specialismen zie de website van Brandweer Nederland.

Landelijk specialisme Natuurbrandbeheersing

Projectresultaat Voorbranden

Download hier het document.

Heeft u een vraag over dit onderwerp?

Neem contact met ons op via dit formulier. Uw gegevens worden alleen gebruikt voor correspondentiedoeleinden.

Velden gemarkeerd met * zijn verplicht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.