Operationele en bestuurlijke dilemma’s bij boerenprotesten

9 september 2022

Terwijl sommige boeren hun omgekeerde vlaggen verwijderen (uit respect voor degenen die zich erdoor gekwetst voelen), haalde de Raad van State deze week een streep door de vergunningverlening aan emissiearme veestallen. 

Momenteel lijkt er een impasse te zijn tussen boerenorganisaties en het kabinet en is het wachten op het rapport van gespreksleider Remkes.  Een vervolg van boerenprotesten is daarom niet uit te sluiten. Het lectoraat Crisisbeheersing van Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) deed onderzoek naar de operationele en bestuurlijke dilemma’s die daarbij (kunnen) spelen aan de hand van de dilemmamethodiek.

Dilemma’s beschouwd

Er is de afgelopen zomermaanden veel gebeurd – demonstraties, blokkades, dumpen van afval op de snelweg, bedreigingen, omgekeerde vlaggen – maar het merendeel van de acties is zonder grote problemen verlopen. De belemmeringen die er waren bij het optreden bij protestacties, zoals capaciteitstekort en gebrek aan middelen bij de politie, droegen bij aan een weloverwogen en pragmatische aanpak.

Begrip voor de zorgen van de boeren

Bij de aanpak van de boerenprotesten speelde begrip, naast operationele afwegingen, ook een rol. Burgemeesters zijn vooral ‘lenig’ omgegaan met demonstraties en andere vormen van protest en probeerden zoveel als mogelijk in contact te blijven met de boeren. Duidelijk is er begrip voor de zorgen van deze boeren en hun wantrouwen jegens de (rijks)overheid door het kwakkelende beleid van de laatste jaren. Demonstraties werden gefaciliteerd, maar daar waar er sprake was van onaanvaardbaar gedrag grepen bestuurders en de politie in.

Het ‘stikstofkaartje’ werd door velen als een blunder gezien. Onder andere omdat voorbijgegaan werd gegaan aan eerdere inspanningen van de boeren, maar ook van gemeenten en provincies met betrekking tot het stikstofbeleid. Onvoldoende is rekening gehouden met het feit dat juist gemeenten met de gevolgen van dit landelijke beleid worden geconfronteerd. Op lokaal niveau zijn in veel regio’s al enkele jaren gesprekken gaande tussen gemeenten, de provincie en boeren. Tijdens de boerenprotesten zien we dat het gesprek tussen de burgemeester en de boeren van groot belang was om wederzijds begrip en respect te behouden.

Urgentie

Het is evident dat voor natuurherstel snel iets moet veranderen in de landbouw. De meningen zijn nog verdeeld over de manier waarop dat moet gebeuren, maar zeker is dat de boeren en de overheid (en andere sectoren) dat samen zullen moeten doen. Hiermee benadrukken we dat in gesprek blijven van groot belang is. Er werd voorheen veel over boeren gesproken, maar er moet met hen gesproken worden.