Van pionieren naar professionaliseren: landelijke brandweerspecialismen goed op weg
3 juli 2025
Landelijke brandweerspecialismen springen bij als een incident groot of complex is. In de afgelopen jaren ontwikkelden de specialismen zich tot onmisbare eenheden. Nu is het tijd voor de volgende fase.
Kleine kans, groot effect
Piet Verhage, teammanager Operationele Organisaties bij het NIPV, ondersteunt de landelijke specialismen al jaren. Verhage herinnert zich nog het programma GBO-SO dat een paar jaar geleden is afgerond. “Maar veel brandweermensen kennen de term nog. Dat zijn nu de landelijke specialismen.”
“Van sommige risico’s is de kans heel klein dat ze werkelijkheid worden, maar het effect is heel groot als dat gebeurt. Daar kun je niet als elke veiligheidsregio mensen individueel voor opleiden en vakbekwaam houden. Daarom is het belangrijk dat specialismen bovenregionaal geregeld worden. Denk aan STH, het specialisme Technische hulpverlening. Die ondersteunt bij een grote instorting of treinongeval, als een incident met reguliere mensen en middelen niet meer te handelen is. Team digitale verkenning (TDV) wordt wel regelmatig ingezet, niet alleen bij complexe incidenten, maar daarin is veel ontwikkeling en ook dat is goed om bovenregionaal te organiseren. De landelijke specialismen zijn daarmee echt van toegevoegde waarde.”
Interactieve kaart met overzicht van alle specialistische teams
“Om een beeld te geven van waar we nu staan met de specialismen, ontwikkelden we een interactieve digitale kaart. Daar zie je hoe ver we eigenlijk al zijn gekomen. Hoeveel teams er nu al zijn en uit welke regio’s ze komen. En dan staat er nog niet eens het nieuwe landelijke specialisme Scheepsincidentbestrijding in. Al deze specialistische teams en landelijk adviseurs kunnen de lokale brandweereenheden bijstaan bij complexe of grote incidenten.”
Samenwerken op bovenregionaal niveau én met andere landen
“De landelijke specialismen zijn niet meer weg te denken. Inmiddels zitten we nu voor de meeste specialismen in de fase van beheer en doorontwikkeling. Elk specialisme heeft een portefeuillehouder bij de vakraad Incidentbestrijding. Vanuit het NIPV ondersteunen we de landelijke specialismen onder meer met landelijk coördinatoren die beheer en doorontwikkeling faciliteren. Samen met veiligheidsregio’s en de vakraad Incidentbestrijding kijken we naar welke risico’s er zijn en voor welke scenario’s we klaar moeten zijn met de verschillende landelijke specialismen. Daarop kunnen we capaciteit organiseren: er moet geld en mensen beschikbaar zijn. De operationele taken worden altijd door specialisten uit in de regio uitgevoerd.”
“Onze rol vanuit het NIPV is ondersteunen in het organiseren van de samenwerking. Vanuit dat oogpunt organiseren we ook samenwerking met andere landen: we maken kennis uit het buitenland toegankelijk voor gebruik in Nederland. De landelijk coördinatoren van elk specialisme zitten in internationale netwerken waar ze kennis ophalen en kennis delen. Ze kijken hoe kennis uit het buitenland in Nederland ingezet kan worden en andersom. Bij natuurbranden bijvoorbeeld, leren we veel van Zuid-Europa. We hebben georganiseerd dat deze zomer een grote groep specialisten in het kader van het Europese Civil Protection Maganism (UCPM) naar Spanje gaat om daar te leren van hoe zij omgaan met natuurbranden.”
De vrijblijvendheid voorbij
“We hebben echt hele grote stappen gezet door specialismen op te zetten. Maar waar willen we naartoe? Ik denk dat er nu georganiseerde capaciteit nodig is. Dat wil zeggen: het is tijd om de landelijke specialismen zo te borgen in de organisatie van de brandweer, dat de teams en landelijk adviseurs ook echt beschikbaar zijn als een veiligheidsregio daar om vraagt. Daar is geld voor nodig en mensen en dat betekent voor ons allemaal: de vrijblijvendheid voorbij.”