Maatwerkopleiding Ploegchef voor vrijwillige postcommandanten in Amsterdam en Rotterdam
mei 2025
“Samen aan de slag om de ‘koude kant’ van leidinggeven te verdiepen”
Leen van den Ouden en Wilfred van Randwijk van respectievelijk Veiligheidsregio’s Rotterdam-Rijnmond (VRR) en Amsterdam- Amstelland (VRAA) hebben de handen inee geslagen voor een gezamenlijk opleidingstraject op maat, verzorgd door het NIPV. Aanleiding was de behoefte in beide regio’s om vrijwillige postcommandanten beter toe te rusten voor hun taak als ploegchef. In mei starten twaalf vrijwilligers met de avondopleiding.
Hoe kwam dit traject tot stand?
“Eerst een stukje geschiedenis,” begint Van den Ouden het gesprek. Van den Ouden is programmamanager weerbare samenleving bij de VRR en als docent en examinator betrokken bij het NIPV. “In onze regio’s is het aantal postcommandanten gehalveerd. Tegelijkertijd moeten zij een groter team aansturen, bijvoorbeeld 35 vrijwilligers op meerdere kazernes. Waar tijdens een inzet de leidinggevende taken bij de bevelvoerder liggen, heeft de ploegchef een heel andere focus, namelijk de koude taken in de driehoek ‘leidinggeven’, ‘coachen’ en ‘managen’. Voor ploegchefs is er al langere tijd de reguliere leergang Ploegchef van het NIPV, maar dat is een dagopleiding en dus minder geschikt voor vrijwilligers, die vaak een fulltime baan hebben. Daarom ontstond het idee om een avondopleiding aan te bieden.”
Wendy van Middelkoop is als decaan bij het NIPV betrokken bij de leergang en was meteen enthousiast over het idee van een maatwerkopleiding. Van Middelkoop: “De benaming van deze functie verschilt per veiligheidsregio. Ook heeft het feit of er een beroepsploeg wordt aangestuurd of een vrijwillige post, gevolgen voor de functienamen. Denk bijvoorbeeld aan de functienamen wachtcommandant of ploegchef bij een beroepsploeg, en postcommandant of-coördinator bij vrijwillige korpsen. Het is voor ons een mooie opdracht om de opleiding af te stemmen op vrijwillige ploegchefs, die toch weer tegen andere uitdagingen aanlopen in hun werk.”
Wat willen jullie bereiken?
“Ook het onderzoek van Karin Dangermond en Ricardo Weewer naar de vrijwillige brandweer heeft bijgedragen aan dit traject”, vult Van Randwijk aan. Van Randwijk is sectormanager brandweerzorg bij VRAA en heeft in de loop der jaren de samenstelling van het vrijwilligerskorps zien veranderen. “De teams zijn nu pluriformer van samenstelling. Dat vraagt andere kwaliteiten van de leidinggevenden. Zo zijn de jongere generaties een stuk mondiger en dat creëert een andere dynamiek. Hoe ga je daar als ploegchef mee om? We willen hun een stevige rugzak meegeven met een stukje zelfkennis en gesprekstechnieken, om zowel de individuele vrijwilliger als het team goed te kunnen coachen.”
De deelnemers geven aan behoefte te hebben aan meer inhoud en theoretische onderbouwing, zodat zij zich steviger voelen in hun rol als leidinggevende. Van Randwijk: “Je bent immers één van hen, maar tegelijk ook een verlengstuk van het management en de bedrijfsvoering. In de opleiding proberen we die menselijke én zakelijke kant samen te brengen.”
Hoe is de leergang opgebouwd?
De leergang is opgebouwd rondom een aantal leerlijnen. Van den Ouden legt uit: “Eerst ga je met jezelf aan de slag: wat is jouw leiderschapsstijl? Ben je sturend of meer coachend? Daarna staat leidinggeven aan individuen centraal, zoals coaching. Vervolgens zijn er lessen over bedrijfsvoering en daarna ligt de focus op leidinggeven aan het team. De deelnemers maken een ploeganalyse en leren functioneringsgesprekken voeren, waarbij ook conflicthantering aan bod komt. “En vergeet niet het mentale aspect,” vult Van Randwijk aan. “In een team spelen veel zaken onder de oppervlakte. Het is de kunst dat te signaleren en het gesprek erover aan te gaan. In sommige teams is er veel weerstand bij veranderingen; hoe ga je daarmee om en hoe krijg je ze mee?”
Wat is de meerwaarde van maatwerk?
“We werken met casuïstiek die herkenbaar is voor vrijwilligers”, zegt Van Middelkoop. “Door te werken met de opbrengsten van onderzoek naar leiderschap en vrijwilligheid bij de brandweer en de casuïstiek die we tijdens groepsgesprekken horen, verrijken we de leergang en werken we met zaken waar mensen in de praktijk echt tegenaan lopen.”
Van den Ouden vult aan: “Vrijwilligers vormen echt een andere doelgroep met een andere casuïstiek. De brandweer is niet hun primaire taak en ze zijn meestal geen manager van beroep. Daarom gaan we aan de slag met hun eigen praktijkervaringen en proberen de opdrachten daar ook op aan te passen.” “Naast theorie en praktijkopdrachten zit de meerwaarde voor de deelnemers ook in het sparren met elkaar”, aldus Van Randwijk. “Door deel te nemen aan de leergang vergroot je je netwerk. Ook word je onderdeel van de community van ploegchefs, zodat je kunt leren van andere postcommandanten.”
Inmiddels hebben twaalf postcommandanten zich opgegeven voor de leergang, die in mei van start gaat in Leiden. Zij hopen binnen een jaar hun diploma in ontvangst te mogen nemen.
Bekijk meer informatie over de leergang Ploegchef. Of neem contact op met decaan Wendy van Middelkoop.
Contact
Bekijk ook
Samenwerken aan een klimaatbestendig Limburg
Nieuws van het programma Klimaatveiligheid, mei 2025
Sinds 2018 werken allerlei partijen in Limburg samen aan klimaatadaptatie via de Klimaatadaptatietafel Limburg. Dit initiatief brengt o.a. gemeenten, Waterschap Limburg, Provincie Limburg, natuurorganisaties en veiligheidsregio’s bij elkaar om Limburg klaar te maken voor de klimaatadaptieve toekomst. Jeroen Hendrikx, specialist crisisbeheersing bij Veiligheidsregio Limburg-Noord, sluit namens zijn veiligheidsregio aan bij dit overleg.
Klimaatadaptatietafel Limburg: klimaataanpak op provinciaal niveau
Hendrikx: “De Klimaatadaptatietafel Limburg (KAL) is opgericht om meer samenhang te creëren in de klimaataanpak op provinciaal niveau. Een tafel waar Limburg zijn gezamenlijke strategie bepaalt en afspraken maakt over hoe Limburg klimaatbestendig en water-robuust wordt. De Bestuurlijke Klimaattafel Limburg (BKaL) en de Ambtelijke Klimaattafel Limburg (AKaL) vormen de kern van dit initiatief. De BKaL is de Limburgse doorvertaling van het landsdelige en op (deel)stroomgebied georganiseerde RBOM/DHZ en het DPRA. Er ontstaat een lijn van het Rijk (Minister en Deltacommissaris) naar het RBOM op landsdeelniveau en via de BKL naar de vele initiatieven in de provincie Limburg. De Ambtelijk klimaattafel Limburg (AKaL) is het voorportaal van de BKaL.”
De rol van de veiligheidsregio
Hendrikx vervolgt: “Een bijdrage leveren aan de doelen op het gebied van klimaatadaptie is in eerste instantie niet onze primaire taak als veiligheidsregio. Wel kunnen we adviseren over ‘veilige’ en ‘gezonde’ klimaatadaptatie. Als liaison namens de veiligheidsregio is de klimaatadaptatietafel een plek waar alle grote (beleids)ontwikkelingen op het gebied van klimaat en klimaatadaptatie voorbijkomen. Denk aan de uitvoering van diverse onderdelen van de deltaprogramma’s, opgeleverde onderzoeken door overheden en diverse klimaatgerelateerde beleidsagenda’s. Het is voor onze veiligheidsregio niet haalbaar en wenselijk om bij ieder overleg in het klimaatnetwerk te zitten, daarom is deze ‘tafel’ ontzettend fijn.”
Interne en externe opgaven
“Als veiligheidsregio hebben we als overheidsorganisatie natuurlijk een eigen opgave ten aanzien van klimaatadaptatie en duurzame bedrijfsvoering. Zo zullen nieuwe kazernes klimaatneutraal worden gebouwd en bestaande gebouwen worden aangepast om klimaatbestendig te zijn. Vanuit de afdeling crisisbeheersing prepareren we op de klimaatrisico’s door specifieke planvorming, grootschalige oefeningen en risicomonitoring. Maar daarnaast adviseren we ook partners over veiligheid en gezondheid.”
Samenwerking met partners
“Veiligheidsregio’s kunnen een waardevolle partner zijn in het domein van klimaatadaptatie. Enerzijds hebben zij kennis van de risico’s van klimaatverandering, zoals overstromingen en natuurbranden, en kunnen zij adviseren over preventieve maatregelen. Anderzijds zijn zij zich bewust van de veiligheidsrisico’s die klimaatadaptatiemaatregelen met zich mee kunnen brengen. Groene daken, bijvoorbeeld, kunnen uitdrogen en brandgevaar opleveren, terwijl nieuwe overloopgebieden de aanrijroutes van hulpverleners kunnen belemmeren.”
Onbekend maakt onbemind
“Als Veiligheidsregio Limburg-Noord willen we zichtbaarder zijn voor het klimaatnetwerk. Daarom hebben we afgelopen maand de klimaatadaptatietafel ‘gehost’. Zowel het ambtelijke als bestuurlijke overleg heeft plaatsgevonden in onze nieuwe Risk Factory. Daar heb ik samen met onze directeur, Carolien Angevaren, en programmamanager Risk Factory Nick Boersma een presentatie verzorgd, om onze bekendheid te vergroten en partners ervan bewust te maken dat wij een bijdrage kunnen leveren aan een ‘veilige’ en ‘gezonde’ klimaatadaptatie.”
“Veranderingen zijn niet altijd makkelijk, maar ik zie vooral kansen”
mei 2025
Jitske Tensen startte in februari als teammanager Ondersteuning Onderwijs binnen het Centrum voor Opleiding en Vorming Brandweer (COVB), onderdeel van het NIPV. Ze kreeg zoals ze het zelf noemt “een vliegende start.”
“Een warm welkom, een vliegende start en direct midden in de praktijk – dat typeert mijn eerste maanden”, zegt Jitske Tensen. “Wat mij meteen opviel, is de enorme betrokkenheid van collega’s bij het onderwijs voor brandweerzorg en crisisbeheersing. Vanuit verschillende rollen zetten mensen zich elke dag met overtuiging in voor veilig en professioneel vakmanschap. Dat is inspirerend om tussen te mogen staan.”
“Mijn team – Ondersteuning Onderwijs – is net zo veelzijdig als het werkveld dat we ondersteunen. We werken aan het versterken van de onderwijskwaliteit en -systemen, faciliteren de ontwikkeling en implementatie van onderwijsbeleid, en verzorgen met het examenbureau de organisatie van de NIPV-examens. Daarnaast zorgt het team LFBO voor het functioneel beheer van alle onderwijsapplicaties, zowel intern als landelijk. We zijn dus overal een beetje, en dat maakt het werk dynamisch en betekenisvol.”
Bouwen aan verbetering
“Ik ben binnengekomen op een moment van beweging – de implementatie van examensysteem Educator is daar een voorbeeld van. Veranderingen in systemen en processen zijn niet altijd makkelijk, maar ik zie vooral kansen. De basis ligt er, nu is het zaak samen te bouwen aan verbetering. Wat kunnen we doen om examens soepeler te laten verlopen? Hoe kunnen we de werkdruk verlagen met slimmere processen? Hoe zorgen we ervoor dat systemen niet in de weg zitten, maar juist ondersteunen? Die vragen drijven mij.”
Verbinding met buiten
“Mijn achtergrond ligt in het veiligheidsdomein en het onderwijs, en dat maakt dit werkveld voor mij extra interessant. De verbinding met buiten – met docenten, examenfunctionarissen, veiligheidsregio’s, roi’s en alle andere betrokkenen – is essentieel. Want goed onderwijs maak je samen, en goed onderwijs vraagt om een stevig ondersteuningsfundament. Dáár zet ik me met mijn team graag voor in.”
Hart een rode kleur
“Ik kijk ernaar uit om de komende tijd veel mensen in het veld te ontmoeten, te leren van de ervaringen en samen te werken aan sterk, toekomstbestendig brandweer- en crisisonderwijs. De trots op het vak is voelbaar – en ik merk dat mijn hart langzaam maar zeker ook een rode kleur begint te krijgen.”
Bekijk ook
Klimaatveiligheid: denk mee over prioriteiten van crisisorganisaties
2 mei 2025
In opdracht van het programma Klimaatveiligheid van het NIPV heeft kennisinstituut Deltares 10 knelpunten en 10 aanbevelingen geïdentificeerd in de (bovenregionale) samenwerking van crisisorganisaties. Deze aanbevelingen staan nu ook op WeerbaarNL: een platform dat kennis, initiatieven, inzichten en maatschappelijke behoeften verbindt rondom weerbaarheid, crisisbeheersing en veerkracht. Door de aanbevelingen op dit platform te plaatsen worden crisisprofessionals die werken aan klimaatveiligheid uitgedaagd met de aanbevelingen aan de slag te gaan. Het NIPV beheert het platform WeerbaarNL.
Breed gedeelde knelpunten en aanbevelingen
Deltares heeft de knelpunten en aanbevelingen opgehaald in 4 workshops waaraan een groot aantal veiligheidsregio’s en ministeries heeft deelgenomen. Plus organisaties als de politie, Rode Kruis, Rijkswaterstaat, RIVM, KNMI, KPN, Koninklijke Landmacht en Alliander.
Programmamanager Klimaatveiligheid Charlotte van Ruijven: “Inzicht hebben in de knelpunten bij hitte, droogte, wateroverlast en overstroming is een goede eerste stap. Deze kennis toepassen en leren van de praktijk is een omvangrijke maar belangrijke volgende uitdaging.”
Ook meedenken?
Wilt u meedenken over de implementatie van de aanbevelingen? Wij horen graag uw mening!
Programma Klimaatveiligheid: voor een veilige en weerbare samenleving
Het programma Klimaatveiligheid heeft tot doel om (beter) zicht te krijgen op de mogelijkheden en onmogelijkheden voor een veilige en weerbare samenleving bij klimaatverandering nu en in de toekomst. Hiervoor wordt geïnvesteerd in onderzoek en kennisontwikkeling, professionalisering, samenwerking en netwerkvorming. Het programma is een samenwerking tussen de veiligheidsregio’s, NIPV, ministerie van Justitie en Veiligheid en KNMI.
Bekijk ook
Samenwerken aan een datagedreven aanpak van brand(weer)risico’s
30 april 2025
Hoe kun je brand(weer)risico’s zo in beeld hebben dat je gerichte preventie en een adequate incidentbestrijding kunt organiseren? Data en data-analyse zijn hierbij onmisbaar. Om kennis en ervaringen hierover uit te wisselen, komen professionals uit het hele land regelmatig samen binnen de Community of Practice (CoP) Brand(weer)risicoprofiel. Veiligheidsregio Hollands-Midden was de gastheer van de CoP op 8 april in Gouda.
Samenwerken en leren van elkaar stond centraal tijdens de bijeenkomst. Vanuit het lectoraat Datagedreven publieke veiligheid, onder leiding van lector Amy Matser, werd inzicht gegeven in enkele mogelijkheden van data voor het analyseren en visualiseren van risico’s. Verschillende regio’s lieten best practices uit hun regio zien, zoals bijvoorbeeld de verbinding tussen het brandweerrisicoprofiel en het dekkingsplan of de waterbehoefte bij industriepanden.
Community of Practice Brand(weer)risicoprofiel
De Community of Practice (CoP) Brand(weer)risicoprofiel verbindt inhoudelijke specialisten afkomstig uit de veiligheidsregio’s en het NIPV. De CoP wil samenwerking bij het opstellen van het brand(weer)risicoprofiel stimuleren door kennis en expertise te delen.
Datagedreven beeld draagt bij aan samenwerking
Er is geen verplichting om een brand(weer)risicoprofiel te hebben. Regio’s doen dit op eigen initiatief. Ze kunnen hiermee gerichtere sturing geven aan zowel risicobeheersing als incidentbestrijding. Veel risico’s vinden in meerdere regio’s plaats. Door een gezamenlijk, datagedreven beeld te maken van de risico’s in de regio, kunnen gemeenten, brandweer en andere partijen beter samenwerken. Ook wordt aandacht besteed aan nieuwe risico’s. Risico’s veranderen als gevolg van bijvoorbeeld lichte elektrische voertuigen in de woonomgeving of het bouwen met hout. Door risico’s continu in kaart te brengen en te analyseren, kunnen veiligheidsregio’s hun beleid up-to-date houden en inspelen op nieuwe ontwikkelingen.
Bekijk meer informatie op de webpagina van de CoP Brand(weer)risicoprofiel.
Bekijk ook
Langdurige crisis of langdurige inzet? Nieuwe inzichten in crisisbeheersing
30 april 2025
De samenleving verandert en daarmee ook de impact van crises waarmee we te maken krijgen. In een nieuw rapport, getiteld ‘Langdurige crisis? Uitdagingen van langdurige inzet voor veiligheidsregio’s’, wordt kritisch gekeken naar hoe we langdurige, complexe situaties duiden en welke gevolgen dit heeft voor de inrichting van de Nederlandse crisisbeheersing, met name binnen de veiligheidsregio’s.
De term ‘langdurige crisis’ wordt vaak gebruikt om situaties zoals de coronapandemie, klimaatverandering en de opvang van Oekraïense vluchtelingen te beschrijven, die wat anders vragen van veiligheidsregio’s dan ze gewend zijn. Maar volgens de onderzoekers is die term niet altijd passend. Uit het onderzoek komt naar voren dat in de discussies die veiligheidsregio’s voeren over langdurige crises vaak de focus niet op de gebeurtenis zelf ligt, maar op de langdurige inzet die de situatie van de veiligheidsregio vraagt. De onderzoekers menen daarom dat het nuttiger is om te spreken van een langdurige inzet van de (crisis)organisatie.
Nieuwe focus in de crisisaanpak
Uit een literatuurstudie, documentanalyse en interviews met veiligheidsregio’s blijkt dat de aandacht bij veiligheidsregio’s vooral uitgaat naar hoe de organisatie langdurig inzetbaar kan zijn. Continuïteit van de organisatie, duurzame inzet van medewerkers en de verbinding tussen de projectorganisatie en lijnorganisatie staan hierbij centraal.
“Het onderwerp leeft in de veiligheidsregio’s”, aldus de onderzoekers van het NIPV. “Er wordt volop gewerkt aan manieren om organisaties flexibel in te richten, adequaat in te spelen op verschillende crisissituaties en medewerkers duurzaam inzetbaar te houden.”
Drie grote vraagstukken
Het rapport benoemt enkele belangrijke vraagstukken, waaronder:
- Taakopvatting van veiligheidsregio’s: waar lenen veiligheidsregio’s zich wel of niet voor?
- Flexibele organisatie: hoe ontwikkel je een crisisstructuur die langdurig inzetbaar is?
- Leidinggeven en vakbekwaamheid: wat vraagt een langdurige inzet van leidinggevenden (anders dan een kortdurende inzet)?
Vooruitblik
De discussie over langdurige inzet is nog lang niet afgerond. Het rapport roept op om deze vraagstukken actief te blijven bespreken, zowel binnen als buiten de eigen organisatie.
Vanuit het NIPV doen wij dit ook. Op basis van cocreatie (onderzoek, onderwijs en praktijk) wordt op dit moment een ontwikkeltraject gericht op leiders bij langdurige inzet verkend. Daarnaast zal tijdens het NIPV-congres Crisisbeheersing: crises to come op 21 mei 2025 een sessie aan dit onderwerp worden gewijd.
Lees het rapport
Bekijk ook
Geslaagde praktijkexperimenten rookgaskoeling
28 april 2025 (bijgewerkt op 12 mei 2025)
Onlangs deden onderzoekers van het NIPV, samen met brandweermensen uit de veiligheidsregio’s, praktijkexperimenten met verschillende manieren van rookgaskoeling.
Lector Brandweerkunde Ricardo Weewer: “Het waren unieke experimenten, waarvoor ook vanuit het buitenland veel belangstelling is. Vandaar dat we een Exchange of Experts hadden georganiseerd rondom de testen. Een groep experts uit het buitenland woonde de praktijkexperimenten bij. Ook waren brandweermensen uit het land uitgenodigd om een dag te komen kijken.”
3D-pulsmethode en boogmethode om rookgassen te koelen
Bij het uitvoeren van een offensieve binnenaanval moeten brandweermensen veilig kunnen vorderen naar de brandhaard. Hiervoor is het nodig om de rookgassen te koelen. Weewer: “Wereldwijd is er veel discussie over wat de veiligste en eenvoudigste manier is om rookgassen te koelen. Er zijn grofweg 2 methoden: de 3D-pulsmethode, die uit Zweden komt en in Europa populair is, en de boogmethode, die in de Verenigde Staten wordt toegepast. In 2019 hebben we in een eerste reeks praktijkexperimenten de effectiviteit van beide methoden onderzocht. Hieruit bleek dat zowel de boogmethode als de 3D-methode geschikt is om rookgassen te koelen. Maar dat de boogmethode meer koeling geeft en makkelijker is aan te leren.”
Deur dichthouden
Bij de experimenten van 2019 stond de deur van het oefengebouw steeds open. “Dit strookt niet met de Basisprincipes van brandbestrijding, waarbij je de deur zo veel mogelijk dicht moet houden. Brandweermensen vroegen dus aan ons: ‘Maar wat als de deur dicht is en de stoom niet weg kan? Wordt alles dan anders? Welke methode is dan het meest effectief en het veiligste voor de brandweer?’ Dit en nog een paar andere openstaande punten waren voor ons de aanleiding om vervolgexperimenten te gaan doen”, legt Weewer uit.
Meerwaarde van participerend onderzoek
Ook dit keer voerden ervaren brandweermensen uit de regio’s de testen uit, in samenwerking met het onderzoeksteam van het NIPV. Verder waren de Community of Practice Brand en het Netwerk Kennisregisseurs van Brandweer Nederland nauw betrokken bij de experimenten. En keken brandweermensen uit de regio’s mee. Weewer is een groot voorstander van de deelname van brandweermensen aan onderzoek: “Participerend onderzoek, zoals dat heet, zorgt voor een hogere waardering en een grotere impact van de onderzoeksresultaten. Ook de implementatie van nieuwe inzichten in de praktijk wordt hierdoor gemakkelijker. We willen daarom zo veel mogelijk brandweermensen betrekken bij en meenemen in het onderzoek.”
Onderzoeksrapport verschijnt na de zomer
Het onderzoeksrapport met de resultaten van de praktijkexperimenten verschijnt na de zomer. Dan zal ook blijken of de testen aanleiding geven om bijvoorbeeld aanpassingen door te voeren in de les- en leerstof.
Bekijk ook
Update uit het netwerk Klimaatveiligheid
Nieuws van het programma Klimaatveiligheid, mei 2025
“De afgelopen weken valt het me steeds sterker op: we verschuiven naar een nieuwe fase. Klimaatveiligheid en veerkracht zijn niet langer alleen gespreksonderwerpen voor experts. Tijdens de lunch hoor ik vrienden praten over hun noodpakketten op zolder en over maatregelen tegen hitte in hun huizen”, vertelt Lana Garrels van het netwerk Klimaatveiligheid. Lees haar update.
Hallo allemaal!
Leuk dat er weer een nieuwe editie van onze nieuwsbrief verschijnt!
De afgelopen weken valt het me steeds sterker op: we verschuiven naar een nieuwe fase. Klimaatveiligheid en veerkracht zijn niet langer alleen gespreksonderwerpen voor experts. Tijdens de lunch hoor ik vrienden praten over hun noodpakketten op zolder en over maatregelen tegen hitte in hun huizen. Klimaatadaptatie is regelmatig in het nieuws, steeds meer mensen begrijpen wat het betekent, en in podcasts hoor ik mensen de nuances verkennen. Het is niet langer een onderwerp dat nog ‘op de kaart’ gezet moet worden; het ís op de kaart. We kunnen nuances aanbrengen – tof!
Deze observatie maakt mij blij, omdat ik soms moeite heb om onze voortgang en successen echt bewust te zien in de huidige context. De wereldpolitieke situatie werpt haar schaduw, harde stemmen van klimaatontkenners blijven ons werk afdoen als negatief of zinloos, en ondertussen worstelen we dagelijks om acute problemen van nu te verbinden met de langetermijnopgave van klimaatveiligheid.
Juist daarom waardeer ik des te meer wat ik de laatste tijd zie: klimaatadaptatie is in de fase van ‘mainstreaming’ beland. Oftewel – om het jargon van mijn studie even los te laten – het is onderdeel geworden van ons dagelijks leven. We zien het in de verschuiving van overkoepelende klimaatadaptatieprogramma’s naar structurele inbedding van klimaatadaptieve keuzes in de processen van lokale overheden en bij bedrijven en bewoners.
Natuurlijk realiseer ik me dat ik dit allemaal bekijk vanuit mijn eigen bubbel. Er zijn in Nederland veel mensen voor wie zorgen over eten op tafel of het betalen van zorgkosten urgenter zijn dan een duur noodpakket of maatregelen tegen hitte. Voor hen blijft klimaatadaptatie iets voor op de wensenlijst, niet op de concrete to-do-lijst. En precies dat maakt hen – samen met andere groepen – extra kwetsbaar voor extreem weer.
Daarom zijn er in deze ‘mainstreamingfase’ twee dingen waar we scherp op moeten blijven:
- Klimaatrechtvaardigheid moet centraal staan in de keuzes die we maken. Hoe zorgen we ervoor dat noodpakketten geen luxe worden voor alleen mensen met geld? Hoe zorgen we dat woningen van mensen die geen eigen maatregelen kunnen nemen, bestand zijn tegen hitte? Deze klimaatrechtvaardigheidsaspecten zijn niet nieuw, maar vragen juist nu extra aandacht, zeker als sommige bubbels – zoals de mijne – het gevoel krijgen dat ‘het nu wel geregeld is’.
- Borging wordt essentieel, anders moeten we opnieuw beginnen. Overkoepelende programma’s die een eerste aanzet moesten geven worden binnen de gemeente worden afgebouwd. Klimaatadaptatie moet onderdeel worden van alle processen. Het is niet langer van één programmaleider of team – het is van iedereen. Hoe zorgen we er samen voor dat de energie niet weglekt? Is het meewegen van klimaatveiligheid al net zo vanzelfsprekend als het omdoen van een gordel in de auto? Zo niet, dan kunnen we het nog niet helemaal loslaten en blijven kartrekkers zoals wij nodig.
Tot slot een persoonlijke noot. Wie mij goed kent, weet dat ik geloof in het delen van kwetsbaarheden. Juist daarin schuilt kracht, want dan kunnen we authentiek onszelf zijn – en vanuit die echtheid zijn we op ons sterkst. Mijn streven is om zoveel mogelijk met positiviteit en oplossingsgerichtheid te werken. Daardoor vind ik het soms moeilijk om frustratie toe te laten, vooral als die vanuit mijn ego groeit.
De afgelopen tijd voelde ik die frustratie wel een beetje. Frustratie dat we al jaren proberen om weerbaarheid, noodpakketten en weerkracht op de kaart te zetten vanuit de klimaathoek – en dat het nu, door wereldpolitieke ontwikkelingen, ineens snel gaat. Dan komt even die cynische gedachte: “Zie je wel, nu kan het ineens wel.”
Maar zodra ik dat loslaat, voel ik ook blijdschap. Want het maakt niet uit wanneer het gebeurt of wie het in gang zet – het belangrijkste is dát het gebeurt. We bewegen samen richting een weerbare, weerkrachtige samenleving. En dat is wat écht telt.
Hopelijk zie ik velen van jullie op het Event Klimaatveiligheid op 25 september 2025 in Driebergen-Zeist, en bij onze volgende netwerkbijeenkomst in november.
Tot die tijd, hartelijke groeten,
Lana Garrels
Zes strategieën om beter om te gaan met acute schaarste
Nieuws van het programma Klimaatveiligheid, mei 2025
Het NIPV heeft zes strategieën uitgewerkt die crisisteams kunnen helpen beter om te gaan met situaties waarbij de hulpvraag het aanbod overstijgt. Het inventariserend onderzoek is gedaan in opdracht van het programma Klimaatveiligheid.
De verwachte groeiende frequentie en intensiteit van klimaatincidenten, en steeds reëlere scenario’s van militaire dreiging, roepen zorgen op over schaarste in hulpverleningscapaciteit. Dit benadrukt de noodzaak om na te denken over het omgaan met schaarste in tijden van crisis. In een inventariserend onderzoek heeft het NIPV zes strategieën uitgewerkt die crisisteams kunnen helpen beter om te gaan met situaties waarbij de hulpvraag het aanbod overstijgt.
Lees het volledige nieuwsbericht
Lees het nieuwsbericht en download het rapport:
Zes strategieën moeten helpen beter om te gaan met acute schaarste
Update programma Klimaatveiligheid
Nieuws van het programma Klimaatveiligheid, mei 2025
Maart als droogste maand ooit en bosbranden op tal van plekken zijn zichtbare signalen en een bevestiging waarom we actief zijn met het thema klimaatveiligheid. En dat hebben we vooral samen te doen. Lees de update van programmamanager Charlotte van Ruijven.
Dag allen,
De headlines in het nieuws over maart als droogste maand ooit en bosbranden op tal van plekken in een aantal weken met een aantal uitschieters zijn zichtbare signalen en bevestiging waarom we actief zijn met het thema klimaatveiligheid. En dat hebben we vooral samen te doen, samen met partnerorganisaties, andere overheidslagen en -organisaties, bedrijven en samen met de samenleving. Mooie voorbeelden hiervan zijn de wijze waarop de nieuwe Nationale Klimaatadaptie Strategie (NAS) wordt ontwikkeld en de opstart van het Water impact team in Limburg. Als programma in samenwerking met het netwerk Klimaat en veiligheid staan we altijd open voor samenwerkingen. Zo verkennen we mogelijkheden met de NEN, hebben we een presentatie gegeven op het brandweercongres in West-Vlaanderen, workshops gegeven op een politiebijeenkomst, en bij de Veiligheidsregio-liaisons van Defensie.
De samenwerking tussen de veiligheidsregio’s willen we ook versterken. Dit doen we in de pilot Projectwerkplaats. Op 10 maart was de aftrap van de pilot. In een projectwerkplaats sluiten mensen vanuit veiligheidsregio’s aan op een project gefaciliteerd vanuit het programma Klimaatveiligheid. Het idee hierbij is dat een klein groepje collega’s uit de regio’s aan een concreet project werkt waarnaar vanuit het netwerk vraag is. Sinds de startbijeenkomst op 10 maart zijn collega’s uit maar liefst zes veiligheidsregio’s hard bezig met het verlandelijken van de Handreiking (brand)veilige klimaatadaptatie. Deze handreiking is oorspronkelijk geschreven door Lana Garrels en haar collega’s als handvat voor de risicoadvisering binnen Amsterdam-Amstelland. Voor deze pilot Projectwerkplaats kijken wij samen naar hoe deze handreiking inhoudelijk verrijkt kan worden, en hoe dit de risicoadvisering in andere regio’s ook kan ondersteunen. Door middel van deskresearch, maar met name door het organiseren van expertsessies probeert de projectgroep een beeld te krijgen van wat er in regio’s maar ook bij andere partijen speelt op het thema veilige klimaatadaptatie. Op deze manier hopen we eind juni een nieuwe versie te kunnen opleveren.
Ook is de projectwerkplaats voor de mindmaps over hitte en droogte gestart. Of mindmap wel de goede benaming is, die vraag kwam in de eerste sessie op. Er kwamen al een aantal mooie ideeën langs, dus ook hier kijken we uit naar het resultaat.
Wil je je kennisniveau testen tijdens een speciaal voor de veiligheidsprofessional ontwikkeld klimaatexamen georganiseerd door de politie? Dat kan op 28 mei op 3 locaties door je hiervoor aan te melden. Je krijgt bij de inschrijving een syllabus cadeau met alles wat je moet weten om jezelf klaar te stomen. Iedereen die interesse heeft in klimaatverandering in relatie tot politiewerk is hierbij welkom.
Ondertussen wordt er ook gewerkt aan een leeswijzer voor de grote hoeveelheid handreikingen op het gebied van waterveiligheid, een gezamenlijke water-crisis training, een invulling aan de behoefte meer inzicht te krijgen in cascade- en keteneffecten en natuurlijk zijn we bezig het programma van het Event Klimaatveiligheid op 25 september vorm te geven. Staat dit al in jouw agenda?
Hartelijke groet,
Charlotte van Ruijven
Programmamanager Klimaatveiligheid