Zelfredzaamheid

Burgers kunnen op drie manieren zelfredzaam zijn:

• door crisissituaties te voorkomen
• door tijdens crisissituaties zichzelf te helpen
• door de consequenties van een crisissituatie voor zichzelf te beperken

Zelfredzaamheid is te onderscheiden van de begrippen redzaamheid en burgerparticipatie:

• Redzaamheid: hulp van omstanders die onafhankelijk van hulpdiensten op gang komt.
• Burgerparticipatie: hulp van omstanders die onder coördinatie van de hulpdiensten wordt uitgevoerd.

Verminderd zelfredzamen

In de visie Bevolkingszorg op orde 2.0 (2014) is al een verschuiving te zien in de rol van de overheid bij de zelfredzaamheid van burgers. De overheid gaat uit van de verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van burgers, maar geeft zichzelf een expliciete taak bij de zorg voor verminderd zelfredzamen ten tijde van een ramp of crisis.

Het onderzoek ‘Verminderd zelfredzamen ten tijde van rampen en crises: de overheid een zorg?’ (IFV, 2018) geeft inzicht in verschillende categorieën verminderd zelfredzamen. Het gaat niet alleen om ouderen, maar ook om kinderen, mensen met een beperking (zicht, gehoor, denkvermogen), anderstaligen, toeristen, personen in een zorginstelling of gesloten inrichting. Het onderzoek beschrijft tevens de mogelijkheden en dilemma’s voor de overheid rondom de zorg voor verminderd zelfredzamen tijdens een ramp of crises.

De brand in seniorenflat De Notenhout in Nijmegen (2015), de stroomstoring in het VUmc (2015), de brand in verzorgingstehuis Nieulande in Krabbendijke (2016) en in Aafje Smeetsland (2021) zijn voorbeelden van incidenten die de aandacht vestigden op de verminderde zelfredzaamheid van burgers.