Problematiek in opvang vluchtelingen en asielzoekers nader beschouwd

2 maart 2023

De opvangcapaciteit van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is niet langer toereikend. Op 26 januari 2023 kopte het NRC: “Nederland stevent af op een ‘maatschappelijk ontwrichtende asielcrisis”. Hoe kan het dat opnieuw een nieuwe asiel- of vluchtelingencrisis wordt verwacht, terwijl in 2022 maatregelen werden aangekondigd om dit te voorkomen?

Asielopvang

Om deze vraag te beantwoorden heeft het NIPV een snelle kennismobilisatie uitgevoerd. De onderzoekers hebben gesprekken gevoerd met diverse betrokken partijen – onder anderen gemeenten, veiligheidsregio’s, het COA, het Rode Kruis, Vluchtelingenwerk en de IND – om inzicht te krijgen in hoe zij tegen de huidige problemen, mogelijke oplossingen en de toekomst aankijken.

Knelpunten in beeld

Ondanks de uiteenlopende organisaties waren respondenten opvallend eensgezind over de problemen die nu spelen. De huidige opvangproblematiek maakt duidelijk hoe fragiel de asielketen is, mede door de wijze van financiering. Het COA, de IND en de vreemdelingenpolitie (AVIM) kunnen hierdoor lastig opschalen en het achter de hand houden van reserve-opvangplekken is niet rendabel.

Daarbij is het voor gemeenten momenteel (vrijwel) onmogelijk om, naast het vinden van opvangplekken en woonruimte, aan de geldende kwaliteitsnorm voor onderwijs en medische zorg te voldoen: docenten en artsen zijn (bijna) niet te vinden, en vrijwilligers of mensen zonder diploma mogen niet voor de klas staan.

Bovendien is de afgelopen jaren te weinig gedaan om de opvang structureel te organiseren. Wat in de media tot een dreigende asielcrisis is gedoopt, vinden respondenten eerder een beleidscrisis. Ondanks dat ze een hardwerkende, betrokken staatssecretaris zien, hebben ze de indruk dat zowel het urgentiebesef als politieke wil ontbreekt om problemen samen aan te pakken. Niemand pakt de spreekwoordelijke bal op. De provincies, die de opvangcapaciteit over gemeenten (zouden moeten) verdelen, zijn daarbij de ‘grote afwezigen’. Ook is het vertrouwen tussen het Rijk enerzijds en regio’s en gemeenten anderzijds geschaad, omdat het kabinet afspraken niet nakomt en sommige gemeenten geen (geschikte) opvangplekken regelen.

Aanbevelingen: denk out-of-the-box

Voor een complex probleem, zoals het opvangvraagstuk, zijn nauwelijks simpele oplossingen voorhanden. Zo lang we in een dreigende (opvang)crisissituatie zitten, moeten we accepteren dat ‘nood soms wet breekt’. Dit vergt een vorm van ‘out-of-the-box’ denken en flexibiliteit binnen de (Rijks)overheid: betrek bijvoorbeeld private organisaties bij het regelen van opvangplekken, zet gepensioneerde docenten voor de klas en versnel procedures om leegstaande panden gereed te maken als opvanglocatie. Laat bovendien asielzoekers, net als Oekraïense vluchtelingen, werken tijdens de langdurige asielprocedure: het voorkomt mentale problemen, en zorgt voor een betere integratie en meer draagvlak in de samenleving.

Bekijk ook:

Lees ook

07-10-2025
Aankondiging Release LCMS 2025 Q4 

De Release LCMS 2025 Q4 komt eraan. In dit bericht informeren we je over de impact en inhoud van deze release. 

07-10-2025
“Het was een veilige leeromgeving” 

“Ik keek uit naar mijn examen, ondanks dat het natuurlijk ook een spannend moment is”, zegt Ans Ploegmakers van Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost. Zij volgde de leergang Operationeel manager.

03-10-2025
Studenten minor Publieke Veiligheid op excursie naar NIPV Zoetermeer

Op locatie Chroomstraat beheert het NIPV onder andere de landelijke middelen voor veiligheidsregio’s en crisispartners.

02-10-2025
“Voor een toekomstbestendige brandveiligheid moeten we nú bewuste keuzes maken”

Op 2 oktober 2025 hield Lieuwe de Witte, lector Brandveiligheidskunde, zijn lectorale rede. Hij pleitte voor een herbezinning op de aanpak van brandveiligheid

02-10-2025
Handreiking Veilige Klimaatadaptatie krijgt vervolg met praktisch werkdocument voor adviseurs veiligheidsregio’s

De effecten van klimaatverandering vragen steeds nadrukkelijker om aandacht voor veiligheid. De veiligheidsregio’s spelen daarbij een belangrijke rol.

02-10-2025
Staat van de veiligheid 2024

Op 19 september is de ‘Staat van de Veiligheid 2024’ aangeboden aan de Tweede Kamer. Aan de jaarlijkse rapportage over de veiligheid bij Seveso-inrichtingen heeft ook het LEC IV een bijdrage geleverd.

30-09-2025
“Van 0 naar 100 in twee seconden: zo leer je als CaCo overzicht houden”

“Als er iets gebeurt, moet je in een split second van 0 naar 100 kunnen schakelen. En terwijl er van alles op je afkomt, ben jij degene die rust en structuur moet brengen”, vertelt Willem van Delft.

30-09-2025
“De puzzel valt op zijn plek: je leert processen herkennen en verbinden”

Vanuit mijn werk als ambulancechauffeur dacht ik dat ik de geneeskundige processen aardig kende, maar in de opleiding ontdek je hoeveel lagen en schakels er nog achter zitten.

30-09-2025
Onderwijsvisie: “Uitzoomen en zien wat ons bindt”

“Neem de tijd. Zie de visie niet als eindpunt, maar als vertrekpunt. Nu begint het pas”, zegt onderwijskundige Kirsten Leenaarts over de onderwijsvisie die is ontwikkeld in het programma Onderwijs Onderweg.