Problematiek in opvang vluchtelingen en asielzoekers nader beschouwd
2 maart 2023
De opvangcapaciteit van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is niet langer toereikend. Op 26 januari 2023 kopte het NRC: “Nederland stevent af op een ‘maatschappelijk ontwrichtende asielcrisis”. Hoe kan het dat opnieuw een nieuwe asiel- of vluchtelingencrisis wordt verwacht, terwijl in 2022 maatregelen werden aangekondigd om dit te voorkomen?
Om deze vraag te beantwoorden heeft het lectoraat Crisisbeheersing van NIPV een snelle kennismobilisatie uitgevoerd. De onderzoekers hebben gesprekken gevoerd met diverse betrokken partijen – onder anderen gemeenten, veiligheidsregio’s, het COA, het Rode Kruis, Vluchtelingenwerk en de IND – om inzicht te krijgen in hoe zij tegen de huidige problemen, mogelijke oplossingen en de toekomst aankijken.
Knelpunten in beeld
Ondanks de uiteenlopende organisaties waren respondenten opvallend eensgezind over de problemen die nu spelen. De huidige opvangproblematiek maakt duidelijk hoe fragiel de asielketen is, mede door de wijze van financiering. Het COA, de IND en de vreemdelingenpolitie (AVIM) kunnen hierdoor lastig opschalen en het achter de hand houden van reserve-opvangplekken is niet rendabel.
Daarbij is het voor gemeenten momenteel (vrijwel) onmogelijk om, naast het vinden van opvangplekken en woonruimte, aan de geldende kwaliteitsnorm voor onderwijs en medische zorg te voldoen: docenten en artsen zijn (bijna) niet te vinden, en vrijwilligers of mensen zonder diploma mogen niet voor de klas staan.
Bovendien is de afgelopen jaren te weinig gedaan om de opvang structureel te organiseren. Wat in de media tot een dreigende asielcrisis is gedoopt, vinden respondenten eerder een beleidscrisis. Ondanks dat ze een hardwerkende, betrokken staatssecretaris zien, hebben ze de indruk dat zowel het urgentiebesef als politieke wil ontbreekt om problemen samen aan te pakken. Niemand pakt de spreekwoordelijke bal op. De provincies, die de opvangcapaciteit over gemeenten (zouden moeten) verdelen, zijn daarbij de ‘grote afwezigen’. Ook is het vertrouwen tussen het Rijk enerzijds en regio’s en gemeenten anderzijds geschaad, omdat het kabinet afspraken niet nakomt en sommige gemeenten geen (geschikte) opvangplekken regelen.
Aanbevelingen: denk out-of-the-box
Voor een complex probleem, zoals het opvangvraagstuk, zijn nauwelijks simpele oplossingen voorhanden. Zo lang we in een dreigende (opvang)crisissituatie zitten, moeten we accepteren dat ‘nood soms wet breekt’. Dit vergt een vorm van ‘out-of-the-box’ denken en flexibiliteit binnen de (Rijks)overheid: betrek bijvoorbeeld private organisaties bij het regelen van opvangplekken, zet gepensioneerde docenten voor de klas en versnel procedures om leegstaande panden gereed te maken als opvanglocatie. Laat bovendien asielzoekers, net als Oekraïense vluchtelingen, werken tijdens de langdurige asielprocedure: het voorkomt mentale problemen, en zorgt voor een betere integratie en meer draagvlak in de samenleving.
Bekijk ook:
Lees ook
Vandaag tekende directeur Onderwijs en Onderzoek Coby Flier namens het NIPV de Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit. Deze gedragscode betekent dat het NIPV zich houdt aan een aantal voorwaarden voor het doen van wetenschappelijk onderzoek.
De RCDV heeft vandaag een akkoord gegeven op het koersplan van het Programma Onderwijs Onderweg. Ook het MT van het NIPV heeft ingestemd met het koersplan en de gezamenlijke ambitie.
De verkenning heeft geleid tot inzichten op het gebied van netwerkvorming, capaciteiten, slagkracht, bewustwording en kaderstelling binnen het totale landschap van crisisbeheersing.
Een barrière, zoals een betonnen muur of een aarden wal, kan mogelijk gebouwen en mensen beschermen tegen de overdrukeffecten van een explosie. Om inzicht te krijgen in de effectiviteit hiervan, heeft het NIPV samen met het RIVM en Antea Group bestaande inzichten onderzocht en gebundeld.
Hoe kan de enkele vluchtroute in woongebouwen worden herijkt, zodat deze weer beter aansluit op de uitgangspunten van de bouwregelgeving? Dat heeft het NIPV onderzocht in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
Brandonderzoekers verzamelen al jaren informatie via gestandaardiseerde vragenlijsten. De basis hiervoor, de Vragenlijstsoftware (VLS), is vernieuwd. En is nu veel breder inzetbaar voor zowel brandweerzorg als crisisbeheersing.
Begin april ontving het NIPV professoren en onderzoekers van de Universiteiten van Lviv en Charkov voor een zogenoemde ‘exchange of experts’.
Lang is er aan de voorbereiding gewerkt, maar 2 april was het dan zover: de nieuwe elektronische leeromgeving, Canvas, is voor het eerst in gebruik genomen door de veiligheidsregio’s.
Op 28 maart droeg het NIPV drie mobiele bluswaterpompen over aan het Korps Marine Brandweer (KMB). Het materieel gaat binnenkort op transport naar het Caribisch gebied en wordt daar onder andere ingezet in het orkaanseizoen.