Samenwerken in de lucht: helikopters en drones bestrijden natuurbranden slimmer
28 maart 2025
“Communicatie tussen teams van de brandweer en Defensie was een belangrijk leerdoel van de jaarlijkse oefening Fire bucket operations (FBO). Door beter samen te vliegen, met drones en helikopters, bestrijden we natuurbranden slimmer en sneller”, vertelt Christiaan Velthausz, teamleider FBO en coördinator tijdens de oefening.
“FBO is onderdeel van het landelijke brandweerspecialisme Natuurbrandbeheersing. Bij een grote of complexe natuurbrand kan een regio onze hulp inroepen. Dan helpen we met specialistische brandweerteams en blushelikopters van Defensie om de brand te blussen. Het NIPV faciliteerde onze oefening zodat we tijdens een daadwerkelijk incident beter samenwerken en vakbekwamer werken.”
Dynamische natuurbrand nabootsen
“Oefenen met FBO is altijd erg complex en vol verrassingen. Een natuurbrand is enorm dynamisch en afhankelijk van factoren zoals wind, vegetatie en de locatie van een waterdrop. Een scenario voor een oefening moet zo realistisch en dus zo dynamisch mogelijk zijn. We gebruiken hiervoor gekleurde beachvlaggen die we tijdens de oefening continu verplaatsen. Zo ensceneren we vuur zonder echt vuur te gebruiken.”
Niet zomaar water droppen
“Om te bepalen waar een blushelikopter water dropt, werken het Heli-team Brandweer, Team Digitale Verkenning (TDV) en het MAOT (Mobile Air Operations Team) van Defensie nauw samen. De On scene commander (OSC) van het Heli-team adviseert de precieze plek voor de waterdrop en de MAOT geeft dit door aan de helikopter. TDV zorgt voor de dronebeelden die inzicht geven in het verloop van de brand en waar het vuur het heetst is. Dit helpt om te bepalen waar een waterdrop het meest efficiënt is. Ook tekenen ze vluchtroutes in voor de teams op de grond.”
“Naast het team met drones werkt FBO ook samen met de Handcrew. Dit is een team van specialisten die in het veld te voet natuurbranden bestrijden. De laatste jaren zijn wij regelmatig samen ingezet om een belangrijke bijdrage te leveren aan de bestrijding van natuurbranden.”
Oefenen met de ‘home run’ voor eenheden in nood
“Een van de manoeuvres die we konden oefenen door het nabootsen van vuur zonder echt vuur te gebruiken, was een ‘home run’. Dit is een procedure die wordt gebruikt om een nooddrop uit te voeren. Dit wordt gedaan als een eenheid in het veld onverhoopt ingesloten raakt door het vuur. Dit kan ons eigen Heli-Team Brandweer zijn. Maar ook de Handcrew kan de Homerun-procedure starten. Roept de eenheid in het veld drie keer “home run!”, dan wordt de geplande drop zo snel mogelijk door de helikopter afgebroken. Het water dat onderweg is naar de brand wordt dan gebruikt om voor de eenheid in nood een vrije vluchtweg vrij te maken.”
“Deze procedure is best wel lastig, omdat we in korte tijd een nieuw doel en daarmee ook een nieuwe vliegroute voor de helikopter moeten bepalen. Het vergt dus een snelle en duidelijke communicatie om de drop op de juiste plek te krijgen. Op de derde oefendag hebben we de Homerun-procedure samen met de teamleiders van de Handcrew Overijssel geoefend.”
Onderlinge samenwerking en afstemming vergroten
“Een belangrijk doel van de FBO-oefening was om de samenwerking en afstemming tussen de verschillende teams te bevorderen. De home run oefenen was daar een onderdeel van. Als je weet wat de ander doet, kun je beter samenwerken en elkaars expertise benutten. Dit is belangrijk om te bepalen waar de drops moeten gebeuren, om samen te vliegen en om de veiligheid goed op elkaar af te stemmen. Zo werk je efficiënter, effectiever en veiliger.”
Landelijk de krachten bundelen
Het NIPV levert een belangrijke bijdrage aan natuurbrandveiligheid in Nederland. Hierbij staat een integrale aanpak centraal waarin onze 4 werkvelden (onderzoek, onderwijs, ondersteuning, informatie) elkaar versterken. Met praktijkgericht onderzoek, state-of-the-art onderwijs, relevante informatie en ondersteuning op het gebied van natuurbrandveiligheid versterkt en verbindt het NIPV de veiligheidsregio’s, Rijk en andere crisispartners. Dit zorgt ervoor dat ons land beter voorbereid is op natuurbranden als gevolg van klimaatverandering.
Bekijk ook
NL-Alert in 2024 75 keer ingezet bij incidenten
27 maart 2024
Het NIPV verzamelt jaarlijks in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid data over de inzet van NL-Alert. In 2024 is NL-Alert ingezet bij 75 incidenten.
Bij 70 branden NL-Alert ingezet
NL-Alert kan worden ingezet bij incidenten, rampen en crises die óf acuut handelen van het publiek vergen óf een fysieke bedreiging kunnen vormen óf voor grote maatschappelijke onrust en ontwrichting kunnen zorgen. In 2024 werd – net als in andere jaren – NL-Alert verreweg het vaakst ingezet bij een brand: bij 70 incidenten.
Verschillen tussen veiligheidsregio’s
Het aantal inzetten per veiligheidsregio verschilt. Zo is NL-Alert het vaakst ingezet in Veiligheidsregio Friesland gevolgd door Drenthe en Kennemerland. Een zestal veiligheidsregio’s (Amsterdam-Amstelland, Twente, Zaanstreek-Waterland, Zuid-Holland Zuid, Gooi- en Vechtstreek en Zuid-Limburg) heeft in 2024 helemaal geen gebruikgemaakt van NL-Alert. Dat waren er vier in 2023.
Doel rapportage
Het doel van de rapportage is om jaarlijks een beeld te krijgen van de inzet van NL-Alert tijdens incidenten. En daarbij te bekijken in hoeverre NL-Alerts voldoen aan de 6 componenten (afzender, datum en tijdstip, risico-omschrijving, locatie, handelingsperspectief en doorverwijzing naar aanvullende informatie) uit het Landelijk Inzet- en Beleidskader NL-Alert van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
In 2024 voldeed twee derde (66 procent) van alle verstuurde NL-Alerts aan alle zes de componenten. Opvallend is dat dit percentage veel hoger ligt dan in 2023. Toen voldeed 46 procent van de verstuurde NL-Alerts aan alle zes de componenten.
Lees het jaaroverzicht
Bekijk ook
Onderzoek naar aandacht en steun rondom ingrijpende incidenten
26 maart 2025
Het NIPV doet dit voorjaar onderzoek naar de aandacht en steun, ook wel psychosociale ondersteuning genoemd, die repressieve brandweermensen ervaren rondom ingrijpende incidenten. En naar de behoeften die zij hierin hebben. “De inzichten uit dit onderzoek worden onder andere gebruikt om opleidingen en bijscholing te verbeteren”, vertelt projectleider en senior onderzoeker Karin Dangermond.
Waar gaat het onderzoek over?
Brandweermensen krijgen tijdens hun (vrijwilligers)werk te maken met ingrijpende incidenten. “Dit zijn incidenten die als zo overweldigend worden ervaren dat ze impact kunnen hebben op de mentale gezondheid. En kunnen leiden tot klachten als angst en stress. Tijdige en juiste aandacht en steun zijn dan noodzakelijk om gezondheidsklachten en werkuitval zo veel mogelijk te voorkomen”, zegt Karin Dangermond.
Wat vinden brandweermensen zelf?
Afgelopen jaar heeft het NIPV een onderzoek uitgevoerd naar hoe veiligheidsregio’s de psychosociale ondersteuning hebben georganiseerd; dit aan de hand van de Toolbox Psychosociale ondersteuning voor veiligheidsregio’s. “Maar tot nu toe is onduidelijk wat brandweermensen zélf vinden van de aandacht en steun die ze krijgen in hun regio of ploeg. Daarom onderzoeken we nu hoe zij de psychosociale ondersteuning ervaren op drie verschillende momenten: preventief, tijdens ingrijpende incidenten en na ingrijpende incidenten. En hoe operationeel leidinggevenden tijdens de incidentbestrijding al dan niet aandacht hebben voor de (mogelijke) impact van ingrijpende incidenten op hun collega’s en zichzelf.”
Les- en leerstof updaten
“De inzichten uit dit onderzoek worden onder andere gebruikt voor (het updaten van) onze les- en leerstof op thema’s als nazorg, mentale veerkracht en duurzame inzetbaarheid. Daarnaast zal elke veiligheidsregio, als de respons hoog genoeg is, een regionaal beeld ontvangen . Zodat regio’s zelf aan de slag kunnen gaan met deze thema’s”, aldus de onderzoeker.
Aansluiting bij Richtlijn psychosociale ondersteuning binnen hoog-risico beroepen
Het onderzoek heeft gebruikgemaakt van de inzichten uit de ‘Richtlijn psychosociale ondersteuning binnen hoog-risico beroepen’ die ARQ Kenniscentrum Impact van Rampen en Crises onlangs heeft herzien. Het NIPV leverde een bijdrage aan de herziening van deze richtlijn.
Digitale vragenlijst voor brandweermensen
“Momenteel halen we met een vragenlijst op wat, op landelijk én regionaal niveau, goede punten, verbeterpunten en behoeften zijn op het gebied van psychosociale ondersteuning. Veiligheidsregio’s verspreiden de vragenlijst zelf. Brandweermensen hebben tot 7 april de tijd om de lijst in te vullen. Het onderzoek bestaat verder uit gesprekken met veiligheidsregio’s en experts, een literatuuronderzoek en groepsinterviews. We verwachten het rapport in het najaar op te leveren”, sluit Karin Dangermond af.
Bekijk ook
Blog: Waterstof en veiligheid: hoe ventilatie en detectie ons kunnen helpen (maar niet alles oplossen)
21 maart 2025
Ventilatie en detectie spelen een sleutelrol bij het beheersen van waterstofrisico’s. Maar het zijn geen wondermiddelen, blogt senior onderzoeker-adviseur Margreet Spoelstra.
Ventilatie en detectie spelen een sleutelrol bij het beheersen van waterstofrisico’s. Maar het zijn geen wondermiddelen: waterstof kan zich ophopen op plekken waar luchtstromen niet komen en detectoren kunnen lekkages missen. Dit vraagt om slimme en goed doordachte veiligheidsstrategieën. Waterstof is een veelbelovende energiebron, maar het brengt ook risico’s met zich mee. In besloten ruimtes kan het zich ophopen en bij de juiste (of beter gezegd, verkeerde) omstandigheden zelfs exploderen. Dit maakt het noodzakelijk om passende maatregelen te nemen.
Wat we hebben ontdekt
Ventilatie is een belangrijke maatregel om het risico te verkleinen, omdat het helpt om waterstof te verdunnen en af te voeren. Mechanische ventilatie werkt hierbij beter dan natuurlijke ventilatie, omdat mechanische ventilatie onafhankelijk is van weersomstandigheden en voor een constante luchtstroom zorgt. Toch is ventilatie alleen niet altijd voldoende. Waterstof kan zich verzamelen in zogeheten ‘dode ruimtes’, plekken waar weinig luchtstroming is. Dit betekent dat, zelfs als je goed ventileert, er alsnog gevaarlijke ophopingen kunnen ontstaan. En wat als waterstof niet bij een detector komt? Dan wordt het lek mogelijk niet eens opgemerkt. Dit laat zien dat ventilatie en detectie geen 100 procent garantie bieden voor veiligheid. Het is verstandig om ventilatie en detectie te combineren en strategisch te plaatsen in een ruimte om de kans op ophoping verder te verkleinen.
Hoe we veiliger kunnen werken
- Ventilatiesystemen moeten afgestemd worden op realistische lekkagescenario’s. De standaard ventilatie-eisen zijn prima voor kleine lekkages, maar kunnen tekortschieten bij grotere hoeveelheden waterstof. Het is verstandig om ventilatiesystemen te ontwerpen aan de hand van een waterstoflekkage dat als representatief wordt beschouwd voor een mogelijke noodsituatie.
- Een mix van detectietechnieken is nodig. Bij grote binnenruimtes of buitenlocaties is het niet voldoende om alleen detectoren te gebruiken die waterstof op vaste plekken meten. Door ook detectoren te gebruiken die de aanwezigheid van waterstof in een gebied meten, kunnen we de kans vergroten dat een lek op tijd wordt opgemerkt. Het combineren van verschillende detectietechnieken kan ook helpen om vals positieve en vals negatieve meldingen te verminderen.
- Plaats detectoren waar waterstof zich ophoopt. De plaatsing van detectoren moet gebaseerd zijn op een gedetailleerde risicoanalyse van de specifieke ruimte waarbij rekening wordt gehouden met de manier waarop waterstof zich verspreidt. In de praktijk betekent dat dat detectoren niet alleen hoog in een ruimte geplaatst moeten worden, maar ook in de ‘dode ruimtes’ waar waterstof zich kan ophopen.
- Regelmatig testen en onderhouden. Een systeem is slechts zo goed als het onderhoud ervan. Detectoren en ventilatiesystemen moeten regelmatig gecontroleerd en getest worden om te garanderen dat ze naar behoren werken. Zonder goed onderhoud kan een detector niet de juiste signalen afgeven of kan een ventilatiesysteem falen op cruciale momenten.
Goed ontwerp van ventilatie en detectie is belangrijk
Waterstof wordt steeds vaker gebruikt in duurzame energieoplossingen en dat betekent dat veiligheidsmaatregelen up-to-date moeten blijven. De huidige regelgeving biedt geen richtlijnen aan welke eisen ventilatie- en detectiesystemen moeten voldoen om met grotere waterstoflekkages om te kunnen gaan. Dit betekent dat elk systeem maatwerk vereist en dat veiligheidsprofessionals en technische experts samen moeten werken om tot de beste oplossingen te komen.
Ten slotte: blijf zelf nadenken over veilige uitvoering
De opkomst van waterstoftoepassingen in sectoren zoals transport, bouw en energieopwekking is een goede reden om aandacht te vragen voor het veilig omgaan met waterstof, aangezien de kennis over en ervaring met waterstof in deze sectoren nog beperkt is. Het treffen van maatregelen als ventilatie en detectie dragen bij aan het verhogen van de veiligheid, maar hoeven niet altijd effectief te zijn. Het is daarom essentieel dat belanghebbenden zelf blijven nadenken over hoe waterstofontwikkelingen veilig uitgevoerd kunnen worden, want veiligheid is geen vanzelfsprekendheid en komt niet vanzelf.
Margreet Spoelstra
senior onderzoeker-adviseur energie- en transportveiligheid
Lees het onderzoeksrapport
Dit blog is gebaseerd op het NIPV-rapport ‘Ventilatie en detectie van waterstof’.
NIPV niet betrokken bij webinar over het LCMS en andere crisismanagementtools
20 maart 2025
Er circuleren e-mails over een webinar waarin het LCMS en andere crisismanagementtools worden besproken.
Dit webinar wordt georganiseerd door een externe partij, het NIPV is niet betrokken bij dit initiatief. Er is contact geweest met de organiserende partij en deze geeft aan het signaal van verwarring serieus te nemen.
“Brandweervrouwen vinden het heel normaal dat zij brandweervrouw zijn”
20 maart 2025
“Vooral de buitenwereld vindt het heel bijzonder dat er vrouwen bij de brandweer zijn, maar brandweervrouwen zelf vinden het heel normaal dat zij brandweervrouw zijn.” Dit vertelt senior onderzoeker Karin Dangermond in de podcastserie Brandweer Inside van Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden.
“Je bent gewoon een team, je zit in een groep mensen”
“Mensen vragen heel vaak: hoe is dat als vrouw tussen de mannen? Dat gevoel heb ik nooit gehad. Je bent gewoon een team, je zit in een groep mensen. Of je man of vrouw bent, dat maakt voor ons niet uit. Voor een buitenstaander wel, die vraagt steeds ‘hoe is dat nou?'”, vertelt José Veltman. Zij is inmiddels alweer 23 jaar vrijwillig brandweervrouw.
Karin Dangermond en José Veltman werden onlangs geïnterviewd voor de podcastserie Brandweer Inside. Het thema van de aflevering: vrouwen bij de brandweer. José Veltman, naast brandweervrijwilliger ook stewardess bij de KLM, vertelde met veel enthousiasme over haar ervaringen als brandweervrijwilliger bij de post Elst: “Het is een prachtig beroep.”
Inzichten uit onderzoek naar werven en behouden van vrouwen bij vrijwillige brandweer
Karin Dangermond deelde de inzichten uit ons onderzoek naar het werven en behouden van vrouwen bij de vrijwillige brandweer. Zes procent van de brandweervrijwilligers in Nederland is vrouw. Dit percentage is sinds 2009 niet meer veranderd. Hoe kan het dat het percentage vrijwillige brandweervrouwen in Nederland al jaren onveranderd laag blijft? Uit ons onderzoek blijkt:
- Vrouwen die interesse hebben om vrijwilliger te worden, denken geregeld ongeschikt te zijn voor het brandweervak vanwege fysieke eisen, gebrek aan technisch inzicht, maar ook vanwege hun zorgtaken.
- De meeste brandweervrijwilligers, vrouwen en mannen, willen vooral geschikte vrijwilligers werven. Het geslacht vinden zij niet belangrijk. Maar door generieke wervingscampagnes en doordat het werven hoofdzakelijk via mond-tot-mondreclame gebeurt, worden vrouwen minder snel bereikt.
- Vrijwillige brandweervrouwen voelen zich over het algemeen geaccepteerd op hun eigen post, maar niet allemaal en niet overal. Soms ervaren zij een (on)bewuste nadruk op hun ‘anders-zijn’ en stuiten zij op (voor)oordelen over vrouwen.
- Vrijwillige brandweervrouwen stoppen om andere redenen dan brandweermannen, en ook eerder. Brandweervrouwen stoppen vanwege hun gezondheid, (onvrede) over het PPMO of de combinatie van het brandweervak en hun hoofdbaan en/of hun privéleven.
- Hoewel de meeste veiligheidsregio’s een meer divers personeelsbestand willen, heeft ongeveer de helft van de regio’s in haar beleid geen aandacht voor diversiteit en specifiek vrouwen bij de brandweer. Zo zijn niet op alle posten voorzieningen voor vrouwen.
Luister de podcast
Lees het rapport en de tips om vrouwen te werven en te behouden
Bekijk ook
170 natuurbranden in 2024
18 maart 2025
De brandweer rukte het afgelopen jaar uit voor 170 natuurbranden, waaronder 16 akkerbranden en 66 branden op militair terrein. Deze cijfers komen van het nieuwe dashboard Kerncijfers Natuurbranden van het NIPV.
Een nat jaar betekent meer brandstof voor natuurbranden
In het natte jaar 2024 waren er relatief weinig natuurbranden. “Maar doordat het zo nat was, is de vegetatie extra hard gegroeid. Meer vegetatie betekent meer brandstof voor natuurbranden. Als we dit jaar droge perioden krijgen, gaat die vegetatie dood en kan het dus meer gaan branden”, zegt lector Brandweerkunde Ricardo Weewer. “Het voorkomen van natuurbranden, natuurbeheer en slimme manieren van natuurbrandbestrijding blijven belangrijk ondanks of juist nu het afgelopen jaar natter was.”
Dat 2024 zo nat was, is volgens de weermodellen trouwens een uitschieter. Door de klimaatverandering wordt het droger, warmer en natter en stijgt de zeespiegel. Hierdoor neemt de kans op meer en intensere natuurbranden toe.
Actuele natuurbrandmeldingen
Het aantal natuurbranden, hun kenmerken en omstandigheden zijn voor het eerst beschikbaar in een online dashboard Kerncijfers Natuurbranden. Het dashboard toont zowel definitieve en gecontroleerde natuurbranden (2023 en 2024) als voorlopige, actuele natuurbrandmeldingen (2025). Het NIPV is sinds 2023 verantwoordelijk voor de database natuurbranden.
Landelijk de krachten bundelen
Het NIPV levert een belangrijke bijdrage aan de natuurbrandveiligheid in Nederland. Met praktijkgericht onderzoek, state-of-the-art onderwijs, relevante informatie en ondersteuning op het gebied van natuurbrandveiligheid versterken en verbinden wij de veiligheidsregio’s, het Rijk en andere crisispartners. Het nieuwe NIPV-programma Natuurbrandveiligheid geeft hieraan een extra impuls.
Meer weten?
Bekijk ook
Maak kennis met het werken bij het NIPV
18 maart 2025
In de week van 24 t/m 30 maart openen meer dan 25 overheden in Gelderland hun deuren tijdens de Werkbelevingsweek. Op woensdagmiddag 26 maart zijn mensen die geïnteresseerd zijn in werken bij het NIPV van harte welkom bij ons!
Op 26 maart openen we onze deuren tijdens de Werkbelevingsweek voor mensen die geïnteresseerd zijn in werken bij het NIPV. Onze collega’s van HR en de diverse centra staan die woensdagmiddag op onze locatie in Arnhem klaar om belangstellenden te informeren over werken bij het NIPV en de verschillende openstaande vacatures.
Aanmelden
De open dag is bij uitstek ook een kans om de sfeer proeven. Ben jij of ken jij iemand die een kijkje in de keuken wil nemen, laat het dan vooral weten! Aanmelden kan via de website van Werken in Gelderland.
Over de Werkbelevingsweek
De Werkbelevingsweek is een initiatief van Werken in Gelderland, hét platform voor overheidsvacatures. Dit jaar doet het NIPV voor het eerst mee.
Vacatures bij het NIPV
Wil jij bijdragen aan een veiliger en veerkrachtiger Nederland? Kijk voor een overzicht van onze actuele vacatures op onze website Werken bij het NIPV.
10e editie Master of Crisis and Public Order Management (MCPM) gestart
14 maart 2025
De Master of Crisis and Public Order Management (MCPM) is vrijdag 14 maart van start gegaan bij het NIPV. Ruim 20 crisisprofessionals, werkzaam bij de overheid, het bedrijfsleven en de politie zijn begonnen aan de tweejarige opleiding die door het NIPV en de Politieacademie wordt verzorgd.
Bij grote incidenten en crises zijn een goede voorbereiding, goede samenwerking en professionele sturing belangrijk. Crisismanagers met voldoende kennis en ervaring zijn daarbij onmisbaar. De MCPM levert deze deskundigen.
Algemeen directeur NIPV, IJle Stelstra, en Erie Braakhekke, Sectorhoofd Hoger Politieonderwijs bij de Politieacademie, verwelkomden alle studenten.
De opleiding wordt afgerond met het schrijven van een thesis. Bekijk een overzicht van de thesissen van de afgelopen jaren.
Bekijk ook
Het NIPV stopt met berichtgeving via X en Facebook
13 maart 2025
Als NIPV hebben we besloten om X en Facebook niet langer te gebruiken als communicatiemiddel. Deze keuze volgt op het besluit van beide kanalen om te stoppen met de inzet van factcheckers en moderators.
In de praktijk nam het gebruik van X en Facebook door het NIPV de afgelopen tijd al af. De NIPV-accounts op X en Facebook blijven wel bestaan om te monitoren wat er op deze platforms gebeurt. Daarnaast houden we de mogelijkheid om omgevingsbeelden te maken tijdens crises.
Alternatief medium voor crisiscommunicatie
Voor de inzet van crisiscommunicatie maakt het NIPV, naast deze website, sinds kort gebruik van Bluesky. Dit medium is qua functionaliteiten erg vergelijkbaar met X. Bovendien zien we veel oud-gebruikers van X en Facebook overstappen op dit kanaal.