Blusschuimtransitie: de tijd dringt
Nieuws van het LEC Industriële Veiligheid, december 2023
Met 2024 op de kalender wordt het voor de industrie en de brandweersector zaak haast te maken met de blusschuimtransitie. De Europese verordening die het gebruik van PFAS in blusschuim verbiedt, wordt namelijk in de loop van komend jaar van kracht. Tijd om aan de slag te gaan met de vervanging van PFAS-houdende blusschuimsoorten door fluorvrije alternatieven, via een grondig MOC (Management Of Change)-traject. Voor het reinigen van blusvoertuigen en vaste blusinstallaties waarin PFAS-houdend schuimmiddel is gebruikt, is dringend behoefte aan een brancherichtlijn en een certificeringsstelsel. Zo’n brancherichtlijn is in de maak en wordt naar verwachting eind 2024 gepubliceerd.
Het LEC Industriële Veiligheid (LEC IV) vestigt, met het oog op de urgentie voor snelle actie, nogmaals de aandacht op de MOC-handreiking blusschuimtransitie, die bedrijven en brandweerorganisaties kan helpen om op gestructureerde wijze over te stappen naar PFAS-vrij blusschuim. Een simpele een-op-een-omwisseling van de ene naar de andere schuimsoort is immers niet aan de orde. Er moet grondig worden nagedacht over het afstemmen van het fluorvrije blusmiddel op de te bestrijden brandscenario’s en over alle aspecten van techniek, materieel, beheer en ook oefening en training.
Op veel plaatsen in het land hebben veiligheidsregio’s en bedrijfsbrandweerkorpsen de transitie al gemaakt of is deze in uitvoering. Er is weliswaar een overgangstermijn van tien jaar voor Seveso-bedrijven, waarin zij voor grote en complexe industriële plas- en tankbrandscenario’s onder voorwaarden nog PFAS-houdend schuim mogen blijven gebruiken, maar volgens Jan Meinster van het LEC IV hebben bedrijven in de praktijk wellicht veel minder tijd.
“We ontvangen signalen dat producenten van blusschuimconcentraat binnenkort stoppen met de productie van PFAS-houdend schuimconcentraat. Dit vanwege de aanstaande Europese restrictie. Hierdoor zullen de voorraden slinken en niet meer kunnen worden aangevuld. Mogelijk zal al in 2024 krapte ontstaan op de markt, en is het voor bedrijven die hun voorraden schuimvormend middel willen aanvullen niet of moeilijk verkrijgbaar. Voor bedrijven die nog geen actie hebben ondernomen, is er dus alle reden om op korte termijn te starten met het transitieproces. De handreiking MOC Blusschuimtransitie is daarbij een prima hulpmiddel.”
Bij die transitie gelden ook strenge regels voor het afvoeren van voorraden PFAS-houdend blusschuim en het reinigen van blusvoertuigen, materieel en installaties waarin PFAS-houdend schuim is gebruikt. Om dat op een zorgvuldige wijze te doen, vanuit het belang van gezondheid en milieuveiligheid, is in de industrie en de brandweersector behoefte aan een brancherichtlijn en een gecertificeerde methodiek voor het reinigen en spoelen van materieel en het afvoer- en verwerkingsproces. Zo’n brancherichtlijn met kwaliteitsborging is op dit moment in de maak. Het betreft een initiatief vanuit de private hoek, met steun uit onder andere het landelijke Actieprogramma PFAS. In dit project werken adviesbureaus en vertegenwoordigers van de industrie en overheden samen. Het streven is om eind 2024 een ‘Beoordelingsrichtlijn PFAS-reiniging’ te publiceren, met eenduidige eisen en kwaliteitsnormen voor het reinigings- en verwerkingsproces.
Jan Meinster: “Er vinden her en der al reinigingsactiviteiten plaats, maar er is nog geen algemeen geaccepteerde uniforme werkwijze met eenduidige kwaliteitseisen en een uniform beoordelingskader. Daarin voorziet het nu lopende project. De beoordelingsrichtlijn wordt het normenkader voor alle partijen die met blusschuim te maken hebben; de industrie, brandweerkorpsen, maar ook leveranciers en onderhoudsbedrijven voor voertuigen, materieel en installaties èn toezichthouders. Het spreekt voor zich dat gedurende de schuimtransitie inspectiediensten, zoals de Omgevingsdiensten en Rijksinspecties, erop zullen letten dat oude PFAS-voorraden en afval- en spoelwater correct worden afgevoerd en worden verwerkt volgens de door iedereen geaccepteerde normen. Ook bij de inspectiediensten moet daarvoor kennis worden opgebouwd.”
Lees ook
De netwerkdag van het LEC IV op 14 maart jl. was ‘anders dan anders’. In plaats van de Brauerszaal van het NIPV was het voormalige klooster Mariënhof aan de rand van de historische binnenstad van Amersfoort de plaats van samenkomst voor de halfjaarlijkse bijeenkomst van de specialisten industriële veiligheid.
Met de omzetting van de PGS-reeks naar PGS’en ‘Nieuwe Stijl’, die enkele jaren geleden is gestart, is voor deze serie richtlijnen ook het digitale tijdperk begonnen. De nieuwe risico- en scenariogestuurde werkwijze met ‘doorklikfuncties’ werkt immers alleen in een digitale omgeving.
De eerste kandidaten voor het Traineeship Omgevingsveiligheid hebben zich gemeld. Op 5 maart ging de wervingscampagne online op de website van Brandweer Nederland en al binnen vier uur was de eerste reactie binnen.
Risicobeheersing en repressie zijn in het brandweerdomein de twee uitersten links en rechts in de veiligheidsketen. Maar verenigd in één persoon vormen ze een sterke combinatie. Mario Struik, specialist risicobeheersing bij Veiligheidsregio Utrecht, is één van de SIV’ers die kennis en kunde van beide taakvelden combineert in zijn brandweerloopbaan.
Joram Gielbert heeft op 1 februari zijn werkzaamheden voor de Veiligheidsregio Gelderland-Midden (VGGM) en het LEC IV beëindigd. Maar hij laat de industriële veiligheid beslist niet los, want als zelfstandig adviseur blijft hij in grote lijnen hetzelfde werk doen.
De inzet van waterschermen of waterstralen om bij chemische incidenten gas- of dampwolken te beïnvloeden, heeft vaak maar een beperkt effect.
Het afgelopen jaar stond voor het LEC IV vooral in het teken van het verstevigen van zijn positie en relaties in het netwerk van veiligheidspartners.
Directeur Risico- en Crisisbeheersing Edith van der Reijden geeft inzicht in samenwerking en veilige energietransitie.
Het Joint Research Centre van de Europese Commissie heeft een leidraad gepubliceerd voor het beheersen van risico’s van ‘Natech’ calamiteiten; industriële incidenten veroorzaakt door natuurgeweld, zoals aardbevingen, overstromingen of extreme temperaturen.