Steeds vaker inzet van drones en robots tijdens incidenten

6 mei 2025

Waar het landelijke brandweerspecialisme Team digitale verkenning (TDV) enkele jaren geleden nog niet bestond, zijn drones en robots nu niet meer weg te denken tijdens incidenten. Landelijk coördinator TDV a.i. Bram Seen. “Met 375 uitrukken in 2024, 5 nieuwe teams bij verschillende veiligheidsregio’s en een goed doorlopen audit mogen we trots terugkijken op de afgelopen periode. Met innovatieve technologie zorgen we ervoor dat brandweermensen steeds effectiever, efficiënter en veiliger hun werk kunnen doen.”

Goed doorlopen audit door stabiele en professionele vliegorganisatie

“Veiligheidsregio’s organiseren zelf pilots met TDV’s, allemaal afhankelijk van wat er nodig is in hun regio. Maar er zijn wel speciale ontheffingen nodig om met een drone te vliegen in de nacht en bijvoorbeeld boven industriegebieden en gecontroleerd luchtruim. De richtlijnen daarvoor hebben we landelijk afgesproken en het NIPV is de vergunninghouder voor de landelijke vliegorganisatie. In de afgelopen jaren werkten we hard aan het leggen van een sterke en goede basis voor een stabiele en professionele vliegorganisatie. Dat heeft z’n vruchten afgeworpen: de audit van de Inspectie Leefomgeving en Transport is helemaal goed doorlopen. De vliegorganisatie zag er keurig uit, vertelden ze, waarbij veiligheid hoog in het vaandel staat.”

Maar liefst vijf nieuwe teams erbij

“In het afgelopen jaar traden vijf nieuwe teams in dienst. Zij voldoen aan de afgesproken richtlijnen en kregen officiële goedkeuring voor inzetten. Het laatste team dat we officieel welkom mogen heten, is TDV Drenthe dat sinds 30 maart inzetbaar is. Ik wens ze veilige vluchten toe en begreep dat er al direct een inzet was voor het team.” Team digitale verkenning is breed inzetbaar tijdens incidenten. Zo heeft TDV Utrecht een onderwaterdrone beschikbaar en werken Fryslân, Groningen en Drenthe samen als TDV 3 Noord om snellere slagen te maken.

Team digitale verkenning Drenthe: buitendrone en misschien ook nog wel een verkenningsrobot

Jeroen Antoons is projectleider XR/Digitale ontwikkelingen en hoofdofficier van dienst/leider commando plaats incident (CoPI). Hij vertelt dat de ze al een aantal jaren bezig zijn om een droneteam op te zetten in Veiligheidsregio Drenthe: “Het droneteam heeft de beschikking over een DJI M30t. Dat is een outdoor drone die ons helpt om beeld van bovenaf te geven, als helicopterview, zodat de Assistent operator (camerabediener) duiding kan geven aan de beelden van het incident. TDV bestaat bij ons uit zes leden die brandweervrijwilliger zijn bij de post Rolde. Ze rukken uit bij een alarmering met hun voertuig, voorzien met de dronekoffer.”

“De plannen voor de toekomst weten we nu nog niet precies, maar binnen onze veiligheidsregio kijken we uiteraard naar nieuwe ontwikkelingen. Wij zijn bijvoorbeeld bezig met een verkenningsrobot, genaamd BAS. Het staat allemaal nog in de kinderschoenen voor wat betreft een productiemodel. Maar we hopen uiteraard in de toekomst te kunnen uitbreiden met sensoren, zodat technologische ontwikkelingen ons kunnen ondersteunen bij incidenten. Waardoor we nog beter de juiste beslissingen kunnen nemen op de juiste momenten.”

Team digitale verkenning Fryslân experimenteert met drone-inzet voor meer grip op de grond

Sinds eind januari experimenteert het Friese Team digitale verkenning met drones, als extra ogen in de lucht om de teams op de grond te ondersteunen. Teamleden Taco Machiela en Wouter Titsing: “Onze buitendrone heeft verschillende camera’s en live datastreaming. Deze drone biedt ons extra ogen in de lucht. Bovendien kan een drone veilig opereren op plekken waar het voor mensen te gevaarlijk is om te werken.” De dronebeelden helpen bij het lokaliseren van brandhaarden, bij natuurbranden en of in complexe situaties.

“We moeten in de praktijk ontdekken waar onze drone het meest van waarde is”, legt Taco uit. “Ook onze collega’s moeten wennen aan de extra ogen die ze straks tot hun beschikking hebben. Na twee jaar wordt het experiment geëvalueerd om te bepalen of de veiligheidsregio verder wil met drones.” Op dit moment heeft het TDV bij 6 grotere incidenten de meerwaarde al bewezen. Leidinggevenden kregen door het streamen van de beelden een goed overzicht van de situatie ter plaatse en konden daarop de inzet bepalen.

Team digitale verkenning Groningen: drones zijn niet meer weg te denken

Sinds 1 september 2024 is TDV Groningen operationeel. Het team is actief vanuit post Winsum. Inmiddels is het droneteam al ingezet tijdens diverse incidenten, voornamelijk bij grote branden. Maar ook was het team actief bij een olielekkage op het water en bood het ondersteuning bij het zoeken naar een vermiste persoon. Dronepiloot Jeremy Postuma: “Het grote voordeel van de drone is dat je een 2D-situatie in één keer 3D maakt. Je creëert in één klap een mooi overzicht van de incidentlocatie. Dat scheelt tijd in de beeldvorming en zo kunnen we sneller beslissingen nemen en inzettactieken bepalen.”

Het droneteam dat op pad gaat bestaat uit drie personen: een piloot, teamleider/operator en een veiligheidsfunctionaris. Terwijl de piloot helemaal gefocust is op de drone in de lucht, zorgt de veiligheidsfunctionaris ervoor dat de andere teamleden hun werk veilig kunnen doen. De teamleider/operator bedient intussen de camera’s en interpreteert de beelden. Dronepiloot Peter Brouwer: “Als piloot ben je gefixeerd op de drone en de veiligheidsfunctionaris is er dan om de omgeving en het luchtruim in de gaten te houden. Stel, er komt een traumaheli aan, dan moet de drone naar beneden. Want bemand gaat voor onbemand. De veiligheidsfunctionaris is daarmee een cruciaal onderdeel van onze inzet.”

Het Groningse TDV is onderdeel van de pilot in 3-Noord samen met Fryslân en Drenthe. Het experiment loopt twee jaar. Daarna wordt er geëvalueerd en komt er een advies voor de toekomst.

Team digitale verkenning Limburg-Noord: intensief opleidingstraject tot dronepiloot

Officier van dienst Jeffrey Tolboom: “In Limburg-Noord werken we met een concept waarbij vrijwilligers naar de incidentlocatie gaan en vanaf post Meijel worden de drone en alle andere materialen gebracht. In 2025 onderzoeken we onder het mom van een pilot de meest effectieve vorm van TDV voor de regio. Hierom gaat het team standaard mee bij bepaalde classificaties, zoals grote brand of persoon te water.” TDV Limburg-Noord wordt onder meer ingezet bij:

• opsporen, monitoren en bestrijden van branden;
• ontdekken van chemische reacties en lekkages van gevaarlijke stoffen;
• opsporen van drenkelingen.

Kevin de Smedt van post Panningen is een van de zes geselecteerde teamleden die, net als alle TDV-specialisten, een intensief opleidingstraject volgde. “Er kwam veel meer bij kijken dan we van tevoren hadden bedacht. We moesten bijvoorbeeld alles leren over luchtvaartregelgeving, iets waar je als brandweerman normaal niet over nadenkt. Tijdens de opleiding leer je precies hoe je veilig en volgens de regels opereert in het luchtruim. Hoewel we als brandweer uitzonderingen krijgen, moesten we alsnog alle regels kennen. We hebben meerdere praktijkdagen gehad en ook lessen in de avond om te leren vliegen in het donker. Ondanks dat het pittig was, waren we allemaal super gedreven en hebben we veel geleerd waardoor we in staat zijn veilig en effectief te vliegen.”

Team digitale verkenning Utrecht: experimenten met innovatieve techniek

Veiligheidsregio Utrecht onderzoekt hoe technologische innovatie de incidentbestrijding kan ondersteunen. Bijvoorbeeld met blusrobots, onderwaterdrones en lichte drones. TDV-teamlid Frank de Keijzer: “Bij een incident in Utrecht rukt TDV Gooi- en Vechtstreek/Flevoland uit voor luchtbeelden. Maar is het zinvol om ook zélf lichte drones in te zetten als zij er nog niet zijn? Daarom starten we in juli 2025 met het experiment 360 gradenverkenning.” Het team schaft drones aan, ontwikkelt procedures en test de inzet in de praktijk. Daarna volgt een voorstel voor structurele toepassing.

TDV-teamlid Mario van Hattum experimenteert met onderwaterdrones: “Brandweerduiken kent risico’s en beperkingen, zoals diepte en scheepvaart. De onderwaterdrone maakt het veiliger en efficiënter.” Sinds september 2024 beschikt ons team van tien operators over twee ROV-systemen (Remotely Operated Vehicles), uitgerust met sonar, camera’s en grijparmen. In tegenstelling tot duikers hebben de ROV’s geen dieptebeperkingen en kunnen ze tot een afstand van 150 meter en enkele uren onafgebroken onder water opereren. Net als bij de vliegende drones zorgen we voor vakbekwaamheid en technisch beheer. TDV Utrecht staat hiermee aan de vooravond van een belangrijke technologische vooruitgang binnen de brandweer waarbij veiligheid en innovatie hand in hand gaan.”

Twaalf teams ondergebracht bij veiligheidsregio’s door het hele land

Bram Seen rondt af: “Inmiddels zijn meer dan 200 brandweermensen gespecialiseerd in technologische ontwikkelingen en opgeleid tot bijvoorbeeld dronepiloot. Naast Limburg-Noord, Groningen, Fryslân, Drenthe en Utrecht, zijn er ook teams in Twente, Haaglanden, Midden- en West-Brabant, Rijnmond, IJsselland, Gooi en Vechtstreek/Flevoland, Sitech Geleen (Zuid-Limburg) beschikbaar om het werk van brandweermensen effectiever, efficiënter en veiliger te maken. Mooi dat we hier samen aan mogen werken!”