Blog: Kan je strafschoppen – crises – trainen?

12 december 2022

Lector Crisisbeheersing Menno van Duin: “Een forse portie veerkracht is altijd nodig in dergelijke, extreme situaties”.

Nederland verloor met strafschoppen op een WK en velen zullen eerdere drama’s nog herinneren waar De Boer, Seedorf en anderen op cruciale momenten een strafschop misten. Van Gaal zag 2014 – ook verlies met strafschoppen van Argentinië – ongetwijfeld weer langskomen.

De afgelopen dagen stonden er hele verhandelingen in de kranten over dit fenomeen. Hard, niet te laag en zuiver zo’n 50 centimeter van de paal! Het trainen van die strafschop kan wel – zo is langzamerhand de algemene meer wetenschappelijke opinie. Natuurlijk kan het een keer misgaan, maar door erop te trainen en vaste patronen aan te leren en te focussen op die patronen, is het beter mogelijk je – ook in die ultieme spannende situatie – te wapenen tegen de enorme druk die op dat moment op de schouders van de speler ligt. Geen garanties, maar wel een verhoogde kans door een betere focus op datgene waar het in dat ultieme moment over gaat. Dat betekent ook dat je niet nog tijdens de aanloop van gedachten moet veranderen. Bij de variant met de haperende aanloop (vreselijk lelijk – ik hoop altijd dat het dan misgaat!) zal de speler meestal helemaal geen keuze hebben gemaakt en de reactie van de keeper leidend laten zijn.

Parallellen met acute ramp of crisis en penalty

Daarmee zijn er natuurlijk interessante parallellen met de acute ramp of crisis. Kan je daar wel op trainen? Hier is hetzelfde antwoord te geven. Tot op zekere hoogte is dat trainbaar. In die zin dat je allerlei randvoorwaarden vooraf georganiseerd en beoefend kan hebben en dat flink zal uitmaken. Ook hier is er natuurlijk nog een zeker ‘restrisico’; de extreme omstandigheden waarbinnen die acute situatie zich voltrekt is altijd anders dan datgene wat beoefend is en waar vooraf al die procedures en maatregelen voor zijn bedacht. Daarom is een forse portie veerkracht altijd nodig in dergelijke situaties. Veerkracht kan vergroot worden door professionalisering (meer ervaring!) door flexibiliteit in de organisaties in te bouwen (‘de ME achter de hand’), door ook soms wat ‘out of the box’ te blijven denken maar het tegelijkertijd ook het niet te bijzonder te willen maken (vooral gewoon te blijven doen).

Extreme focus verhoogt de druk

Dat laatste sloot aan bij mooie woorden van Rafael van der Vaart – vooraf en ook na afloop – die feilloos aanvoelde dat al te grote nadruk op één onderwerp – ‘de heilige Messi’ en ‘de extreme fixatie op de strafschoppen’ – de situatie voor de spelers er niet eenvoudiger op maakte. De extreme focus op de strafschoppen draagt bij aan de routines maar verhoogt ook de druk. De crisis wordt vooral bedwongen door datgene wat al die jaren ervoor is opgebouwd aan kennis en deskundigheid in combinatie met de veerkracht van het moment. Daarmee is de strafschop ook onderdeel van het gewone en is het onvermijdelijk dat in het bijzondere (de kolkende fluitende massa en de druk op de schouders) er zaken mis zullen gaan; zeker als de verwachtingen naar buiten extra zijn opgevoerd: “we hebben er al maanden erop getraind”.

Lector Crisisbeheersing, Menno van Duin

Lees ook

27-05-2025
Van incident tot inzicht: 3 jaar slimme samenwerking tussen NIPV en Stichting Salvage

Kim de Valk van het NIPV en Johan van den Berg van Stichting Salvage kijken terug op drie jaar samenwerking.

26-05-2025
Achter de schermen bij NL-Alert

In de podcastserie ‘Achter de schermen bij NL-Alert’ nemen de gasten u mee in de wereld achter één van de bekendste crisiscommunicatiemiddelen van Nederland.

22-05-2025
Koninklijke onderscheiding voor Frans Schippers

Frans Schippers is tijdens de afsluiting van het congres Crisisbeheersing benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

21-05-2025
1710 diploma’s uitgegeven in 2024

Het dashboard Kerncijfers Diploma’s is bijgewerkt met de cijfers over 2024 voor verschillende repressieve brandweerfuncties. In het dashboard staan data vanaf 2017.

21-05-2025
Samen bouwen aan beter onderwijs: ervaringen uit de Manschap-bijeenkomsten 

Welke vaardigheden moet een beginnende brandweerman of -vrouw hebben? Dat wordt onderzocht in het project ‘Verkenning beroepspraktijk Manschap’, onderdeel van het programma Onderwijs Onderweg.

19-05-2025
Actualisatie bestuurlijke netwerkkaarten: essentiële kennis voor crisisbeheersing

De bestuurlijke netwerkkaarten zijn recent geactualiseerd. Deze netwerkkaarten vormen een essentieel naslagwerk voor bestuurders en hun adviseurs tijdens crisissituaties.

19-05-2025
Onderzoek naar ‘best practices’ voor berging elektrische voertuigen uit parkeergarages

Op basis van de gestelde criteria blijkt de bergingsrobot de meest geschikte optie.

15-05-2025
Toename van 10 procent van incidenten met elektrische en hybride voertuigen in 2024

In 2024 waren er 356 incidenten met alternatief aangedreven voertuigen waarbij de brandweer ter plaatse kwam. Het ging om 221 voertuigbranden en 135 ongevallen.

15-05-2025
Branden in de isolatieschil van verduurzaamde woningen

Lector Brandveiligheidskunde Lieuwe de Witte werkte mee aan een item van RTL Nieuws naar aanleiding van de recente woningbrand in Didam.