Blog: De boerenprotesten onder de loep

9 september 2022

“Terwijl de omgekeerde vlaggen wat uit het (landelijke) straatbeeld gaan verdwijnen, neemt de kans op een ‘heet najaar’ alleen maar toe”, stelt lector Crisisbeheersing Menno van Duin.

Het lectoraat Crisisbeheersing is aan het begin van de coronacrisis gestart met kleine snelle onderzoeksprojecten: ‘snelle kennismobilisaties’ (SKM). Tussen start van onderzoek en rapport lag meestal zo’n vier tot zes weken. Een vijftal van dergelijke onderzoeken volgden; steeds gebaseerd op de informatie van dat moment gecombineerd met tussen de 15 en 25 gesprekken met betrokken bestuurders en anderen. Vervolgens werden enkele van dergelijke rapporten over de vluchtelingencrisis gemaakt. Het doel van deze rapporten? Actueel zijn en polsen wat er NU speelt: vinger aan de pols houden van de crisis van vandaag ten behoeve van het leren voor morgen.

Vandaag verschijnt een eerste SKM over de boerenprotesten. In al deze rapporten proberen wij kort en bondig – op basis van de gesprekken en  observaties over de situatie, de wijze van aanpak van de besluitvorming en de signaleerde problemen (en soms de daarbij bedachte oplossingsrichtingen) op een rijtje te zetten. 

Vertekend beeld

Ook deze ‘crisis’ levert weer interessante inzichten op. In tegenstelling tot de andere rapporten hebben wij deze rapportage net wat uitgebreider gemaakt: een vrij uitgebreid feitenrelaas is opgenomen. Alleen dan al valt op hoeveel acties, blokkades en andere vormen van protest er de afgelopen maanden zijn geweest en, zo constateren wij, hoe weinig dat écht tot problemen leidde. De ruime media-aandacht voor enkele gebeurtenissen (en de vele herhalingen daarvan) vertekenen gemakkelijk het beeld.

Een valse start werkt als een rode lap

De onderzoekers hebben voor dit rapport een aantal dilemma’s centraal gesteld:

  • Kun je, bijvoorbeeld als burgemeester, begrip hebben voor de situatie en toch streng zijn?
  • Hoe handelt een vrijwilliger bij de brandweer die ook boer is?).

Eén ding is duidelijk. Een valse start, het beruchte kaartje!, van minister Van der Wal heeft gewerkt als de bekende rode lap. Het leek daarmee of alleen boeren verantwoordelijk zijn voor het stikstofprobleem en ook alsof die boeren (vooral de veehouders) nog niets deden op dat vlak.

De ‘crisis’ is zeker nog niet ten einde. Het rapport van de Raad van State (de investeringen van de boeren in stikstofarme stallen levert bij lange na niet die reductie op die werd verwacht!) en nieuw onderzoek dat aangeeft dat de gevolgen voor het milieu nog ingrijpender zijn dan gedacht maken de situatie alleen maar complexer. Remkes heeft waarschijnlijk een ‘impossible job’ om ook nog wat positiefs richting de boeren te kunnen zeggen, terwijl heel politiek Den Haag al maanden nauwelijks iets doet op het dossier vanwege het lange wachten op Remkes.

Een onvoorspelbaar kruitvat

Terwijl de omgekeerde vlaggen wat uit het (landelijke) straatbeeld gaan verdwijnen, neemt de kans op een ‘heet najaar’ alleen maar toe. Het feit dat dat steeds meer de boerenprotesten worden ondersteund door groepen die vooral vanuit een anti-overheidsgedachte participeren en ook verschillende vormen van onheil en andere ‘crisis’ (de vluchtelingencrisis; de koopkrachtcrisis; de extreme energieprijzen e.a.) aanleiding tot grote onrust (kunnen) geven, maakt een onvoorspelbaar kruitvat. Ik geloof bijvoorbeeld niet in een rustige jaarwisseling.   

Menno van Duin
Lector Crisisbeheersing

Lees ook

31-07-2025
Blog: Zonder bewustwording en actie rond de Wildland Urban Interface zet Nederland zichzelf in brand

Het is cruciaal dat we nu investeren in een Nederlandse aanpak van de Wildlife Urban Interface (WUI)”, blogt onderzoeker Hugo Lambrechts.

29-07-2025
Blog: Ammonia Avenue: van popalbum naar veiligheidsvraagstuk

Wat heeft het album Ammonia Avenue van The Alan Parsons Project te maken met de energietransitie? Lees het blog van onderzoeker-adviseur Margreet Spoelstra.

28-07-2025
“Altijd voorbereid op het onbekende”

5 vragen aan Jan Jacobs, landelijk coördinator Incidentbestrijding gevaarlijke stoffen (IBGS), die in 2026 met pensioen gaat.

24-07-2025
Evaluatie leergangen Gaspakdrager en Verkenner 

Om leergangen up-to-date te houden, houdt het NIPV ze regelmatig tegen het licht. Dit jaar zijn de leergangen Gaspakdrager en Verkenner aan de beurt.

24-07-2025
Werkwijzer toezicht bedrijfsbrandweer beschikbaar

Voor de veiligheidsregio’s is een nieuwe werkwijzer beschikbaar waarmee zij het toezicht op bedrijfsbrandweerorganisaties op een uniforme manier kunnen organiseren.

21-07-2025
Binnen 30 minuten beeldvorming met dronebeelden

Sinds kort ondersteunt Bram Seen het landelijk specialisme Team digitale verkenning (TDV) als landelijk coördinator. Wat zijn de plannen?

17-07-2025
NIPV en WVSV bundelen krachten voor efficiëntere personeelsdata-uitvraag

Om veiligheidsregio’s te ontlasten bij de jaarlijkse uitvragen van personeelsgegevens, hebben het NIPV en de Werkgeversvereniging Samenwerkende Veiligheidsregio’s (WVSV) de handen ineengeslagen.

16-07-2025
Veiligheidsregio’s en NIPV versterken landelijke incidentinzichten

Om beter voorbereid te zijn op de toenemende complexiteit van incidenten en crises bundelen zeven veiligheidsregio’s en het NIPV hun krachten in een vernieuwend dataproject.

16-07-2025
Veiligheid van schone mobiele energieopweksystemen in kaart gebracht

Het NIPV heeft in opdracht van Bryntell, een organisatie die zich op flexibiliteit in energielevering richt, de veiligheidsaspecten van schone mobiele energieopweksystemen (SMEOS) onderzocht.