Blog: De boerenprotesten onder de loep

9 september 2022

“Terwijl de omgekeerde vlaggen wat uit het (landelijke) straatbeeld gaan verdwijnen, neemt de kans op een ‘heet najaar’ alleen maar toe”, stelt lector Crisisbeheersing Menno van Duin.

Het lectoraat Crisisbeheersing is aan het begin van de coronacrisis gestart met kleine snelle onderzoeksprojecten: ‘snelle kennismobilisaties’ (SKM). Tussen start van onderzoek en rapport lag meestal zo’n vier tot zes weken. Een vijftal van dergelijke onderzoeken volgden; steeds gebaseerd op de informatie van dat moment gecombineerd met tussen de 15 en 25 gesprekken met betrokken bestuurders en anderen. Vervolgens werden enkele van dergelijke rapporten over de vluchtelingencrisis gemaakt. Het doel van deze rapporten? Actueel zijn en polsen wat er NU speelt: vinger aan de pols houden van de crisis van vandaag ten behoeve van het leren voor morgen.

Vandaag verschijnt een eerste SKM over de boerenprotesten. In al deze rapporten proberen wij kort en bondig – op basis van de gesprekken en  observaties over de situatie, de wijze van aanpak van de besluitvorming en de signaleerde problemen (en soms de daarbij bedachte oplossingsrichtingen) op een rijtje te zetten. 

Vertekend beeld

Ook deze ‘crisis’ levert weer interessante inzichten op. In tegenstelling tot de andere rapporten hebben wij deze rapportage net wat uitgebreider gemaakt: een vrij uitgebreid feitenrelaas is opgenomen. Alleen dan al valt op hoeveel acties, blokkades en andere vormen van protest er de afgelopen maanden zijn geweest en, zo constateren wij, hoe weinig dat écht tot problemen leidde. De ruime media-aandacht voor enkele gebeurtenissen (en de vele herhalingen daarvan) vertekenen gemakkelijk het beeld.

Een valse start werkt als een rode lap

De onderzoekers hebben voor dit rapport een aantal dilemma’s centraal gesteld:

  • Kun je, bijvoorbeeld als burgemeester, begrip hebben voor de situatie en toch streng zijn?
  • Hoe handelt een vrijwilliger bij de brandweer die ook boer is?).

Eén ding is duidelijk. Een valse start, het beruchte kaartje!, van minister Van der Wal heeft gewerkt als de bekende rode lap. Het leek daarmee of alleen boeren verantwoordelijk zijn voor het stikstofprobleem en ook alsof die boeren (vooral de veehouders) nog niets deden op dat vlak.

De ‘crisis’ is zeker nog niet ten einde. Het rapport van de Raad van State (de investeringen van de boeren in stikstofarme stallen levert bij lange na niet die reductie op die werd verwacht!) en nieuw onderzoek dat aangeeft dat de gevolgen voor het milieu nog ingrijpender zijn dan gedacht maken de situatie alleen maar complexer. Remkes heeft waarschijnlijk een ‘impossible job’ om ook nog wat positiefs richting de boeren te kunnen zeggen, terwijl heel politiek Den Haag al maanden nauwelijks iets doet op het dossier vanwege het lange wachten op Remkes.

Een onvoorspelbaar kruitvat

Terwijl de omgekeerde vlaggen wat uit het (landelijke) straatbeeld gaan verdwijnen, neemt de kans op een ‘heet najaar’ alleen maar toe. Het feit dat dat steeds meer de boerenprotesten worden ondersteund door groepen die vooral vanuit een anti-overheidsgedachte participeren en ook verschillende vormen van onheil en andere ‘crisis’ (de vluchtelingencrisis; de koopkrachtcrisis; de extreme energieprijzen e.a.) aanleiding tot grote onrust (kunnen) geven, maakt een onvoorspelbaar kruitvat. Ik geloof bijvoorbeeld niet in een rustige jaarwisseling.   

Menno van Duin
Lector Crisisbeheersing

Lees ook

08-04-2025
Versie 2025 van Handboek C2000 verschenen

Het Handboek C2000 Brandweer is vernieuwd. Dit handboek bevat landelijke procedures en afspraken over C2000 en ook veel informatie die de veiligheidsregio’s kunnen gebruiken om C2000 optimaal in te richten.

08-04-2025
Dierlocaties en actuele dierziekten toegevoegd als kaartlagen in DATA4OOV

In DATA4OOV staan twee nieuwe kaartlagen onder het thema ‘Dieren’. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) stelt actuele gegevens beschikbaar over dierziekten en dierlocaties.

08-04-2025
Beoordelingsrichtlijn PFAS-reiniging blussystemen vastgesteld

De richtlijn geeft de industrie en brandweer houvast bij het reinigen van brandbestrijdingssystemen waarin eerder PFAS-houdend blusschuim is gebruikt.

07-04-2025
Natuurbrandanalisten aan de basis van risico-inschatting

Nieuw team van natuurbrandanalisten met verstand van meteorologie, vegetatie en brandgedrag ondersteunt specialistische natuurbrandteams en veiligheidsregio’s bij het inschatten van de risico’s op natuurbranden.

03-04-2025
Aantal brandweerkazernes in 2024 gelijk gebleven 

Het aantal brandweerkazernes (961) is in 2024 gelijk gebleven ten opzichte van 2023. Het betreft 837 vrijwillige kazernes, 78 beroeps en 46 combinatie kazernes.

02-04-2025
Landelijke dataset brandkraanlocaties: hogere updatefrequentie en nieuw endpoint

De aanlevering van de landelijke dataset ‘Brandkraanlocaties van drinkwaterbedrijven’ is vernieuwd. Wat betekent dit?

02-04-2025
170 natuurbranden in 2024

De brandweer rukte het afgelopen jaar uit voor 170 natuurbranden, waaronder 16 akkerbranden en 66 branden op militair terrein. Deze cijfers komen van het nieuwe dashboard Kerncijfers Natuurbranden van het NIPV.

31-03-2025
Woningbranden in 2024 eisen 30 dodelijke slachtoffers

Van de 30 dodelijke slachtoffers waren 16 personen alleenstaand. 16 van de 27 branden vonden plaats in een eengezinswoning.

28-03-2025
Samenwerken in de lucht: helikopters en drones bestrijden natuurbranden slimmer

“Communicatie tussen teams van de brandweer en Defensie was een belangrijk leerdoel van de jaarlijkse oefening Fire bucket operations (FBO).