Blog: Rampspoed in Spanje

4 november 2024

“Het is vaker gezegd: iedere ramp is anders, maar rampen kennen ook veel patronen en regelmatigheden. Dat geldt ook hier in Spanje,” zegt lector Crisisbeheersing Menno van Duin. In zijn nieuwste blog benoemt Van Duin acht zaken die hem aan deze ramp opvallen.

1. Na enkele dagen komen de verhalen los en komt ook de schuldvraag naar boven: de ‘blame game’ is begonnen. Het Spaanse KNMI zou te laat gewaarschuwd hebben. De boodschap was niet duidelijk genoeg. Gemeenten maar ook burgers namen de waarschuwingen – voor zover deze er al waren – onvoldoende serieus. ‘Het zou nog wel even duren, want het was nu nog zonnig’. Toch snel nog even boodschappen halen of naar huis; misschien zou het later niet meer kunnen. Velen kwamen om in hun auto.
2. Naast de ‘blame game’ zien wij ook vele voorbeelden van enorme solidariteit; mensen helpen elkaar op grote schaal. De veerkracht in de samenleving is ongekend. Ook daaraan – zo weten we – zal straks weer een eind komen, maar de komende dagen is deze spontane hulp nog van grote waarde.
3. De omvang van de ramp is groter dan gedacht; het overtrof alle verwachtingen. Dan blijkt ook dat de bedachte oplossingen (grote brede beddingen) om snel grote hoeveelheden water vanuit de heuvels snel af te voeren (het verschijnsel van enorme regenval komt vaker voor) richting de zee door de extreme hoeveelheden water in zo korte tijd deze keer onvoldoende soelaas bieden. Als zich een keer een ‘echte’ ramp voordoet, dan is deze meestal groter dan verwacht; groter ook dan men aankan.
4. In zo’n situatie maken de hulpverleners en ook militairen die worden ingezet vele overuren en zelfs dan nog krijgen deze organisaties de nodige kritiek te verwerken. Men was niet klaar voor een ramp van deze omvang; men was te laat; had niet de goede spullen. Alsof bij een ramp van een dergelijke omvang hulpverleners overal op tijd zouden kunnen zijn.
5. Bij een ramp van deze omvang is er snel sprake van schaarste aan bepaalde zaken: schoon drinkwater en voedsel; onderdak; medicijnen e.v. Maar ook om snel hulp te kunnen verlenen heb je allerlei zaken nodig die opeens schaars zijn (brandstof, juiste equipment, medicijnen).
6. Eigenlijk is dit nog maar het begin en zullen na de solidariteit ook de discussies volgen over herstel en wederopbouw. Wie draait op voor de miljarden aan schade? Gaan verzekeringen schades vergoeden; zal de overheid naar voren stappen? Zeker is dat over een jaar nog opvallende weinig zal zijn hersteld.
7. Media nemen alle kritiek van eenieder die wat kwijt wil voor de camera over alarmering, late hulpverleners, plunderingen e.v. vrijwel klakkeloos over. Men richt zich ook altijd op het ergste van het ergste.
8. Het lijkt erop dat enkele kleinere gemeenschappen onevenredig zwaar getroffen zijn. Vaak kan de aanwezige solidariteit (naoberschap in het Spaans) hier helpen, maar tegelijkertijd zijn kleine zwaar getroffen gemeenschappen vaak extra kwetsbaar. Soms kunnen de sociale verbanden zo geraakt zijn dat zo’n gemeenschap zelf ‘dood gaat’. Veerkracht is niet oneindig.

Menno van Duin
Lector Crisisbeheersing