Problematiek in opvang vluchtelingen en asielzoekers nader beschouwd

2 maart 2023

De opvangcapaciteit van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is niet langer toereikend. Op 26 januari 2023 kopte het NRC: “Nederland stevent af op een ‘maatschappelijk ontwrichtende asielcrisis”. Hoe kan het dat opnieuw een nieuwe asiel- of vluchtelingencrisis wordt verwacht, terwijl in 2022 maatregelen werden aangekondigd om dit te voorkomen?

Asielopvang

Om deze vraag te beantwoorden heeft het NIPV een snelle kennismobilisatie uitgevoerd. De onderzoekers hebben gesprekken gevoerd met diverse betrokken partijen – onder anderen gemeenten, veiligheidsregio’s, het COA, het Rode Kruis, Vluchtelingenwerk en de IND – om inzicht te krijgen in hoe zij tegen de huidige problemen, mogelijke oplossingen en de toekomst aankijken.

Knelpunten in beeld

Ondanks de uiteenlopende organisaties waren respondenten opvallend eensgezind over de problemen die nu spelen. De huidige opvangproblematiek maakt duidelijk hoe fragiel de asielketen is, mede door de wijze van financiering. Het COA, de IND en de vreemdelingenpolitie (AVIM) kunnen hierdoor lastig opschalen en het achter de hand houden van reserve-opvangplekken is niet rendabel.

Daarbij is het voor gemeenten momenteel (vrijwel) onmogelijk om, naast het vinden van opvangplekken en woonruimte, aan de geldende kwaliteitsnorm voor onderwijs en medische zorg te voldoen: docenten en artsen zijn (bijna) niet te vinden, en vrijwilligers of mensen zonder diploma mogen niet voor de klas staan.

Bovendien is de afgelopen jaren te weinig gedaan om de opvang structureel te organiseren. Wat in de media tot een dreigende asielcrisis is gedoopt, vinden respondenten eerder een beleidscrisis. Ondanks dat ze een hardwerkende, betrokken staatssecretaris zien, hebben ze de indruk dat zowel het urgentiebesef als politieke wil ontbreekt om problemen samen aan te pakken. Niemand pakt de spreekwoordelijke bal op. De provincies, die de opvangcapaciteit over gemeenten (zouden moeten) verdelen, zijn daarbij de ‘grote afwezigen’. Ook is het vertrouwen tussen het Rijk enerzijds en regio’s en gemeenten anderzijds geschaad, omdat het kabinet afspraken niet nakomt en sommige gemeenten geen (geschikte) opvangplekken regelen.

Aanbevelingen: denk out-of-the-box

Voor een complex probleem, zoals het opvangvraagstuk, zijn nauwelijks simpele oplossingen voorhanden. Zo lang we in een dreigende (opvang)crisissituatie zitten, moeten we accepteren dat ‘nood soms wet breekt’. Dit vergt een vorm van ‘out-of-the-box’ denken en flexibiliteit binnen de (Rijks)overheid: betrek bijvoorbeeld private organisaties bij het regelen van opvangplekken, zet gepensioneerde docenten voor de klas en versnel procedures om leegstaande panden gereed te maken als opvanglocatie. Laat bovendien asielzoekers, net als Oekraïense vluchtelingen, werken tijdens de langdurige asielprocedure: het voorkomt mentale problemen, en zorgt voor een betere integratie en meer draagvlak in de samenleving.

Bekijk ook:

Lees ook

09-10-2024
Optimalisatie van zorg voor slachtoffers na incidenten met gevaarlijke stoffen: publicaties geactualiseerd

Drie documenten die een bijdrage leveren aan de zorg voor slachtoffers na incidenten met gevaarlijke stoffen zijn geactualiseerd.

08-10-2024
Oefening STH en USAR.NL met explosie portiekflat

Tijdens hun jaarlijkse oefening werkten het landelijke Specialisme technische hulpverlening (STH) en USAR.NL samen met de lokale brandweer om zes slachtoffers uit een ingestorte portiekflat te bevrijden.

07-10-2024
Rapport ‘Bestuurlijke aspecten van veiligheid in de energietransitie’ geeft inzicht in veiligheidsrisico’s voor lokale bestuurders

Het NIPV heeft in opdracht van portefeuillehouder ‘Veilige energietransitie’, van het Veiligheidsberaad burgemeester Snijders van Zwolle, een verkennende studie uitgevoerd naar de grootste veiligheidsrisico’s voor de samenleving als gevolg van de energietransitie.

03-10-2024
Onderzoeksresultaten lectoraat Brandweerkunde breed bekend, relevant en toegepast

Kennis krijgt pas waarde als deze wordt benut. Uit een evaluatieonderzoek blijkt dat de onderzoeken van het lectoraat Brandweerkunde goed worden beoordeeld. “En, nog mooier, dat de resultaten worden gebruikt in de brandweerpraktijk”, vertelt lector Brandweerkunde Ricardo Weewer.

30-09-2024
Eerste leergang in nieuwe elektronische leeromgeving Canvas gestart

De eerste leergang in de nieuwe elektronische leeromgeving Canvas is gestart. In totaal starten er vanuit 10 organisaties 14 klassen met de herziene leergang Instructeur. Deze groep is de eerste lichting die een opleiding volgt in het nieuwe systeem.

27-09-2024
54e voltijdopleiding Brandweerofficier gestart: “Trots dat ik van hobby beroep kan maken”

“Ik wil heel graag mijn passie voor de brandweer combineren met werken op hbo-niveau. Dat is de belangrijkste reden dat ik ervoor heb gekozen om de 54e voltijdsopleiding Brandweerofficier te doen”, vertelt Gijs de Kever van Veiligheidsregio Zuid-Limburg.

26-09-2024
Tien jaar Slachtofferinformatiesystematiek (SIS) bij grote rampen of ongelukken

De landelijke voorziening SIS bestaat tien jaar. Op 26 september staan crisisprofessionals stil bij dit jubileum tijdens een evenement waarin ze terugblikken en vooruitkijken.  

26-09-2024
Release LCMS 2024 Q4

LET OP: De Operationele omgeving zal op dinsdag 5 november tussen 9.00-10.00 uur niet beschikbaar zijn!

23-09-2024
Landsdekkende vegetatiekaart satellietdata bijgewerkt

Voor het maken van de vegetatiekaarten wordt gebruik gemaakt van ESA’s satellietbeelden .Ook wordt informatie van het Algemeen Hoogtebestand Nederland (AHN2) toegevoegd aan de classificaties in de vegetatiekaart.