Vluchtelingen

Algemene informatie

Oorlog, bezettingen en onrust in een land zijn redenen waarom de vluchtelingenstroom richting Europese landen op gang komt. De toestroom van vluchtelingen naar Nederland heeft invloed op het functioneren van de maatschappij als geheel. De gemeenten hebben hierin een belangrijke taak.

Vluchtelingen uit Oekraïne

Toen miljoenen mensen in 2022 uit Oekraïne op de vlucht sloegen voor de oorlog met Rusland heeft de Raad van de Europese Unie de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) in werking gesteld. Hiermee hebben vluchtelingen uit Oekraïne in alle EU-lidstaten tijdelijk recht op opvang, medische zorg, werk en onderwijs. De RBT werd een aantal keer verlengd en loopt nu tot en met 4 maart 2026. Voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne werken de gemeentes op dit moment samen in samenwerkingsverbanden. De regionale coördinatie lag tot juli 2024 bij de veiligheidsregio’s. De landelijke coördinatie is belegd bij het Knooppunt Coördinatie Informatie Oekraïne (KCIO).

Het Knooppunt Coördinatie Informatie Oekraïne (KCIO)

Het Knooppunt Coördinatie Informatie Oekraïne (KCIO) is een knooppunt tussen het rijk, regio’s (gemeentelijke samenwerkingsverbanden) en samenwerkingspartners als bijvoorbeeld het Nederlandse Rode Kruis, VNG en COA. Zij monitoren ontwikkelingen in het land, de beschikbare plaatsen en ondersteunen rijk en regio’s in de onderlinge afstemming. Tevens fungeert het KCIO als kennisknooppunt en ontsluit relevante informatie. De operationele uitvoering van het bovenregionaal verplaatsen van Oekraïense ontheemden wordt binnen het KCIO uitgevoerd door het Landelijk Centrum Vluchtelingen Spreiding (LCVS).

Het Landelijk Centrum Vluchtelingen Spreiding (LCVS)

Het Landelijk Centrum Vluchtelingen Spreiding (LCVS) is verantwoordelijk voor de bovenregionale spreiding van Oekraïense vluchtelingen ter voorkoming van overbelasting van de gemeentelijke opvanglocaties. Het LCVS is sinds 9 maart 2022 bereikbaar en actief.

Bovenregionale spreiding

Om bovenregionaal te kunnen spreiden is inzicht nodig in de verwachte toestroom van Oekraïense vluchtelingen, inzicht in de beschikbare gemeentelijke opvangcapaciteit en capaciteit voor het matchen van vraag en aanbod.

• Om inzicht te krijgen in de verwachte toestroom van Oekraïense vluchtelingen naar Nederland is het LCVS afhankelijk van een netwerk aan partners. Een belangrijke partner is bijvoorbeeld het Directoraat-Generaal Migratie. Ook organisaties als UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, dragen bij aan het in beeld krijgen van de mogelijke toestroom.
• De gemeentes leveren bij de samenwerkingsverbanden informatie aan over het aantal beschikbare opvangplekken binnen de gemeente. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in kortdurende (<72 uur) en langdurende (>72 uur) opvang. De samenwerkingsverbanden actualiseren dagelijks het aantal beschikbare plaatsen. Aanvullend geven zij een prognose van beschikbare plaatsen in de toekomst.
• Wanneer een regio meer vluchtelingen heeft dan opvangplaatsen kan men via het LCVS een verzoek indienen voor plaatsen in een andere regio.
• Voor het matchen van vraag en aanbod staat dagelijks een team van mensen klaar. Een verzoek tot het verplaatsen van vluchtelingen wordt digitaal ingediend. Op basis van een actueel beeld van de beschikbare informatie wordt een (nieuwe) opvanglocatie voor de vluchtelingen gezocht en het vervoer georganiseerd en afgestemd.

De nationale crisisstructuur kan worden geactiveerd om de opvang van vluchtelingen in goede banen te leiden.

NIPV-onderzoeken en -kennisdocumenten

Hieronder staan de meest relevante onderzoeken en kennisdocumenten van het NIPV.

Bestuurlijke netwerkkaart Vreemdelingen

Kennismobilisaties Oekraïense vluchtelingencrisis

Sinds de inval van Russische troepen in Oekraïne is er een enorme vluchtelingenstroom op gang gekomen. Ook in Nederland arriveerden tienduizenden vluchtelingen. Om inzicht te krijgen in de ervaringen die zijn opgedaan bij de opvang van de Oekraïense vluchtelingen, heeft het NIPV drie snelle kennismobilisaties uitgevoerd onder veiligheidsregio’s en gemeenten.

Overige NIPV-onderzoeken en -kennisdocumenten

Hieronder vindt u een overzicht van overige onderzoeken over dit onderwerp.