Omgevingsveiligheid

Algemene informatie

Nederland produceert, vervoert en verwerkt gevaarlijke stoffen. Wanneer deze gevaarlijke stoffen onbedoeld vrijkomen, kan dat gevolgen hebben voor de omgeving, zeker als daar mensen wonen en werken.

Omgevingsveiligheid

De nieuwe term voor het beschermen van de leefomgeving is ‘omgevingsveiligheid’ en de Omgevingswet beoogt specifiek mensen in gebouwen te beschermen, omdat de meeste mensen zich voor het grootste deel van de dag binnenshuis bevinden. Het plaatsgebonden risico (de kans per jaar dat een persoon die onafgebroken en onbeschermd op een plaats langs een transportroute verblijft, komt te overlijden als gevolg van een incident met het vervoer van gevaarlijke stoffen) blijft onveranderd. De invulling en verantwoording van het groepsrisico (de kans per jaar dat een groep van 10 of meer personen in een keer dodelijk slachtoffer worden van een ongeval met gevaarlijke stoffen) worden anders. Nieuw is de komst van aandachtsgebieden en voorschriftengebieden.

Aandachtsgebieden

Een aandachtsgebied is een gebied waar mensen binnenshuis onvoldoende beschermd zijn tegen de effecten van gevaarlijke stoffen wanneer die in de omgeving vrijkomen. Door maatregelen te nemen, kunnen de effecten van hitte, overdruk of een hoge concentratie van een giftige stoffen in de lucht beperkt of voorkomen worden. Deze maatregelen worden meestal in de omgeving genomen en moeten in overleg bepaald worden.

Voorschriftengebieden

Een voorschriftengebied beslaat het gehele aandachtsgebied of een deel daarvan. Het is aan de gemeente om dit te bepalen. Wanneer er nieuwbouw plaatsvindt in een voorschriftengebied, moeten verplicht bouwkundige maatregelen genomen worden. Deze maatregelen zijn aanvullend op de bouweisen. De aandachtsgebieden worden opgenomen in het Register Externe Veiligheid (REV) en de voorschriftengebieden in het omgevingsplan.

NIPV-onderzoeken en -kennisdocumenten

Hieronder staan de meest recente onderzoeken en kennisdocumenten van het NIPV.

Handreiking Omgevingsveiligheid in het omgevingsplan (2024)

Met de komst van de Omgevingswet hebben gemeenten meer mogelijkheden om omgevingsveiligheid op lokaal niveau, in een omgevingsplan, te regelen. Het NIPV schreef een handreiking voor iedereen die betrokken is bij het maken van een omgevingsplan. Centraal in de uitgave staan een analyse van de relevante regelgeving en een stappenplan voor het opstellen van planregels over omgevingsveiligheid.

Handreiking Omgevingsveiligheid in het omgevingsplan
pdf | 2 MB | 17-07-2024

De effectiviteit van een barrière als explosiewerende maatregel (2024)

Een barrière, zoals een betonnen muur of een aarden wal, kan mogelijk gebouwen en mensen beschermen tegen de overdrukeffecten van een explosie. Om inzicht te krijgen in de effectiviteit van dit soort barrières, heeft het NIPV samen met het RIVM en Antea Group bestaande inzichten onderzocht en gebundeld.

Uit het onderzoek blijkt dat een barrière weliswaar de overdruk op een te beschermen gebouw vermindert, maar dat deze afname meestal onvoldoende is om de mensen in het gebouw te beschermen. Mogelijk kan met aanvullende maatregelen het beschermingsdoel wel worden gehaald.

De onderzoeksresultaten zijn samengevat in een brochure, aangevuld met vijf casussen die de effectiviteit van een barrière beschrijven. Ook is een animatie gemaakt die de werking van een barrière uitlegt.

Beleidsimplicaties van aandachtsgebieden langs tunnels (2023)

Bij incidenten met gevaarlijke stoffen in tunnels bieden tunnels in Nederland voldoende bescherming voor de omgeving. Gebieden naast tunnels hoeven volgens het NIPV dan ook niet als ‘aandachtsgebieden’ te worden beschouwd. Een uitzondering hierop zijn de gebieden langs de tunnel nabij de uiteinden (tunnelmonden). Daar kunnen dergelijke incidenten nog steeds schade in de omgeving veroorzaken. Het NIPV adviseert om die gebieden als aandachtsgebieden te behouden.