Natuurbrandsignaal ’23: meer onbeheersbare natuurbranden met grotere impact op samenleving

23 januari 2023

In de toekomst krijgt een groter deel van Nederland te maken met meer natuurbranden. “De natuurbranden worden steeds vaker intense branden die niet meer zijn te blussen, maar pas stoppen als er geen brandstof meer is. In combinatie met een verdere verdichting van ons land zal dit leiden tot een grotere impact op gezondheid, welzijn, natuur en economie. Doordat droogte en warmte elkaar versterken, neemt het natuurbrandrisico sneller toe dan dat het klimaat verandert”, concludeert onderzoeker en projectleider Hans Hazebroek.

Handcrew brandweer helpt bij natuurbrand Chaam

Natuurbranden zijn zowel binnen als buiten Nederland een zeer actueel thema. De vraag is of en hoe natuurbranden in Nederland aan het veranderen zijn als gevolg van de klimaatverandering. Met welke (toekomstige) ontwikkelingen moeten we rekening houden? Een consortium van experts vanuit de kennisinstituten NIPV, KNMI, Wageningen University & Research (WUR), Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en Deltares heeft zich de afgelopen maanden gebogen over dit vraagstuk. Hun bevindingen zijn vandaag gepubliceerd in het rapport Natuurbrandsignaal ’23.

Meer en intensere natuurbranden

De onderzoekers concluderen dat natuurbranden veranderen. Hazebroek: “Nederland is warmer, droger en zonniger geworden en de verwachting is dat deze trend zich doorzet. Waarbij ook de gemiddelde laagste grondwaterstand in delen van ons land zal dalen. Dit zorgt ervoor dat meer en vaker vegetatie brandbaar wordt en het aantal brandgevoelige dagen zal toenemen.” Hij voegt eraan toe: “Door de klimatologische ontwikkelingen kunnen natuurbranden ook intenser worden. Met de huidige vooruitzichten worden we vaker geconfronteerd met onbeheersbare natuurbranden die met de huidige tactiek, techniek en capaciteit van de brandweer niet meer zijn te bestrijden. Ook neemt de kans op de gelijktijdigheid van zulke branden toe. Tot slot zullen er vaker natuurbranden ontstaan in delen van ons land die hier nu nog weinig of niet mee te maken hebben.”

Grotere impact

De toename van het aantal natuurbranden en hun intensiteit, gepaard met een verdere verdichting van Nederland, zal leiden tot een grotere impact van natuurbranden: “Mensen zullen vaker moeten vluchten, er zal vaker directe en indirecte schade en uitval van vitale infrastructuur zijn en er zal vaker onherstelbare schade aan flora en fauna ontstaan. Daarnaast zal de gezondheid van mensen vaker bedreigd worden. Dat geldt niet alleen voor mensen die zich in of rond natuurgebieden bevinden, maar ook voor de brandweer die onder zwaardere omstandigheden moet werken”, vertelt Hazebroek. Verder kan door een toename van (gelijktijdige) natuurbranden een grotere druk op het brandweersysteem ontstaan: de hulpvraag kan groter worden dan de beschikbaarheid van brandweermiddelen.

Aanbevelingen

Het consortium doet de volgende aanbevelingen:

  • Om de gevolgen van natuurbranden te beperken en de gevaren te verminderen is het nodig dat het voorkomen en bestrijden van natuurbranden structureel onderdeel wordt van het systeem van brandweerzorg. Dit systeem is tot nu toe vooral gericht op het voorkomen, beperken en bestrijden van (beperkte) branden in gebouwen.
  • Het risico van natuurbranden moet worden meegewogen bij de inrichting van het Nederlandse landschap.
  • Er moet meer kennis worden vergaard om de ontwikkeling van het natuurbrandrisico nader en ook kwantitatief te kunnen duiden en een onderbouwd handelingsperspectief te kunnen bieden aan overheden, brandweer en terreinbeheerders.

Lees ook

17-04-2025
Nieuw bijscholingsprogramma scherpt brandonderzoeker

Brandonderzoekers kunnen zich vanaf nu inschrijven voor verschillende bijscholingsthema- en trainingsdagen die het NIPV dit jaar aanbiedt.

17-04-2025
Akkoord op vervolgstappen programma Onderwijs Onderweg

Deze besluiten vormen een volgende stap in het verbeteren van het onderwijsstelsel voor brandweerzorg en crisisbeheersing.

14-04-2025
Met BI processen en besluitvorming in het veiligheidsdomein ondersteunen 

“Voorheen was BI vooral terugkijken, nu is daarnaast realtime presentatie van data mogelijk. De volgende stap is misschien wel de toekomst voorspellen: data science”, vertellen Wolfgang Hasse en Ninke Maes van het BI-team van het NIPV.

08-04-2025
Bedrijfsbrandweercasus verbindt NIPV en bedrijf

Groot leerrendement voor bedrijf en brandweeronderwijs: een farmaceutisch bedrijf liet zijn bedrijfsbrandweeraanwijzing doorlichten als praktijkcasus voor het leerblok Bedrijfsbrandweer van het NIPV.

08-04-2025
SIV’er in de praktijk: Els Martijn, Veiligheidsregio Zeeland

“In mijn nieuwe job zie ik volop nieuwe uitdagingen, want er is heel veel industriële bedrijvigheid in Zeeland. De grote dynamiek in de industrie en de variatie maken dit werk leuk”, vertelt Els Martijn.

08-04-2025
Advisering door de veiligheidsregio’s: “doden voorkomen doen we aan de voorkant”

Op het Jaarcongres Relevant op 11 juni verzorgen Frank Lelieveld en Vincent de Winter-Moraal namens het LEC Industriële Veiligheid een informatiesessie over de adviesrol van de veiligheidsregio’s in de omgevingsveiligheid.

08-04-2025
Cyberrisico’s risicorelevante bedrijven: gericht toezicht nodig

In opdracht van het LEC Industriële Veiligheid is een verkennend onderzoek gedaan naar de systemen voor het signaleren, bestrijden en beheersen van incidenten bij risicorelevante industriële bedrijven.

08-04-2025
Klimaatverandering en Seveso-bedrijven: oproep tot bewustwording

Het LEC Industriële Veiligheid heeft een kennisdocument uitgebracht om de bewustwording over het thema ‘Natech-incidenten’ in de industrie en bij de veiligheidsregio’s te bevorderen.

08-04-2025
Terugblik op netwerkdag LEC Industriële Veiligheid: nieuwe verstoringen en kansen

Een duidelijke en harde boodschap tijdens de netwerkdag van het LEC IV: Nederland moet zich voorbereiden op wat decennia lang ondenkbaar leek: een oorlogssituatie als gevolg van escalerende geopolitieke conflicten.