Natuurbranden: specialistische teams voorbereid op toekomst
30 december 2024 (voor het laatst bijgewerkt op 14 januari 2025)
De natuurbranden in Californië zijn volop in het nieuws. Landelijk coördinator natuurbrandbeheersing Jelmer Dam (NIPV) werkte mee aan verschillende tv- en radioprogramma’s om de natuurbranden te duiden. “Met water kun je de branden in LA niet bestrijden, landschapsmanagement is de oplossing”, zei hij bijvoorbeeld deze week bij BNR. Daarnaast heeft Dam enorm veel respect voor de aanpak van de bestrijding van de branden in Californië. “Als je meer dan 10.000 woningen verliest, maar relatief weinig slachtoffers hebt, dan is het werk van de brandweermensen daar fenomenaal.” Bij RTL Nieuws en bij Editie NL deelde Dam een vergelijkbare observatie.
Voorbereiden op complexe en dynamische incidenten in Nederland
“Het natte jaar 2024 zag relatief weinig natuurbranden, dus grepen specialistische natuurbrandbeheersingsteams de kans om door te ontwikkelen. Want we moeten ons voorbereiden op de bestrijding van steeds meer complexe en dynamische incidenten in de toekomst.” Jelmer Dam blikt terug op een leerzaam jaar. “Grootschalige oefeningen, werken met nieuwe technieken en kennis opdoen bij buitenlandse collega’s stonden dit jaar op het menu.”
Meer natte winters en juist droge zomers
Dat 2024 zo nat was, is een uitschieter volgens de weermodellen. “De laatste jaren zien we juist langere droge periodes en steeds hogere temperaturen. En de winters zijn dan weer milder en natter. Ideale omstandigheden voor bomen en planten om te groeien. Meer vegetatie betekent ook meer brandstof voor natuurbranden. Daar moeten we mee aan de slag.” Niet voor niets heeft de Raad van Commandanten en Directeuren Veiligheidsregio (RCDV) eind 2023 de visie natuurbrandbeheersing van Brandweer Nederland vastgesteld.
Slimme repressie als onderdeel van strategische visie
In de aanpak van natuurbrandbeheersing staan drie sporen centraal: risicobeheersing, slimme repressie en kennisontwikkeling en -deling. Dam focust met het landelijk specialisme natuurbrandbeheersing op slimme repressie. “Met relatief kleine veranderingen kunnen we veel betekenen op dit gebied. Bijvoorbeeld door materieel en middelen van verschillende regio’s op een slimme manier in te zetten. Maar ook door met specialistische teams meer kennis op te doen.”
Focus op kruisbestuiving van specialisten natuurbrandbeheersing
“In 2024 lag er extra focus op vakbekwaamheidsmomenten waarbij de verschillende specialistische teams bij elkaar kwamen. Zo maakten we kruisbestuivingen. Niet alleen met elkaar, ook met natuurbrandspecialisten in andere landen.” Jelmer Dam geeft een overzicht:
1. Voor het eerst oefende het FBO (Fire Bucket Operations) met Heliteam Brandweer met alle teamleden. Zij oefenden een volledige inzet, van alarmering tot inzet van helikopters op de vuurlijn inclusief samenwerking met Team Digitale Verkenning (TDV).
2. Vier teamleiders Handcrew & FBO draaiden in Spanje operationeel mee met de Catalaanse brandweer. Daarbij rukten ze twee keer uit met hun Spaanse collega’s om daadwerkelijk natuurbranden te bestrijden op een voor Nederlandse begrippen innovatieve manier.
3. Zeven FBO’ers en landelijk adviseurs natuurbrandbeheersing gingen samen met de landelijk coördinator ook naar Catalonië om te leren van vuur van daadwerkelijke natuurbranden als beheerbranden. Zo staken ze bij windkracht 6 enkele hectaren aan om onder meer te leren hoe een brand zich gedraagt onder verschillende omstandigheden.
4. Vijf Handcrew-teamleden waren bij het jaarlijkse FireCamp in Polen, een internationale bijeenkomst waar veel collega’s uit de hele wereld samenkomen. Iedereen rijdt na deze driedaagse weer terug met een rugzak vol ervaringen en een uitgebreid netwerk in de natuurbrandwereld.
5. In Italië deden zeven Nederlandse natuurbrandanalisten mee aan de FireWeather course. Dit is een hoogwaardige Europese opleiding in meteorologie in relatie tot natuurbranden en een goede basis voor natuurbrandanalyse. Ook Nederland levert hiervoor een docent: NIPV-onderzoeker Brian Verhoeven.
6. Als opvolging van de FireWeather-course volgden acht natuurbrandspecialisten de FireAnalysis-ourse in Berlijn. In vier dagen leerden zij met een gedegen onderbouwing een analyse uit te voeren voor de aanpak van grootschalige dynamische natuurbrandincidenten.
Na deze opsomming vervolgt Dam: “Er is internationaal zoveel kennis op te halen. In Catalonië bijvoorbeeld, daar hebben ze nu al veel te maken met droge en warme zomers. De kennis die ze daar hebben, gebruiken wij om te werken aan slimme repressie in plaats van het enkel inzetten van meer materieel om natuurbranden te bestrijden.” Ook in 2025 is Dam van plan om slimme repressie verder te ontwikkelen met de specialistische eenheden. “Met slimmere tactieken en technieken bijvoorbeeld. Maar ook effectieve samenwerking en verdere ontwikkeling van de landelijke specialistische teams.”