Als de emmer te zwaar wordt: verkennend onderzoek naar de georganiseerde collegiale ondersteuning binnen de brandweer
1 november 2023
Na ingrijpende gebeurtenissen zijn psychosociale opvang en nazorg wenselijk om stressgerelateerde gezondheidsklachten en werkuitval zo veel mogelijk te voorkomen. Dit verkennende onderzoek onder 7 van de 25 veiligheidsregio’s maakt duidelijk dat er verschillen in opzet, uitvoering en ervaringen met de georganiseerde collegiale ondersteuning (TCO) zijn. Breder vervolgonderzoek in alle regio’s is wenselijk, aldus de onderzoekers.
Doel: input voor herziening van de richtlijn ‘Psychosociale ondersteuning geüniformeerden’
Met deze verkenning beogen de onderzoekers input te geven voor de herziening van de richtlijn ‘Psychosociale ondersteuning geüniformeerden’, en de toepassing hiervan in de brandweerpraktijk. Deze richtlijn is inmiddels 13 jaar oud en wordt momenteel herzien.
Flinke verschillen in organisatie collegiale opvang
De onderzoekers concluderen dat er flinke verschillen zijn in de manier waarop de regio’s TCO hebben georganiseerd. Zo kunnen in alle onderzochte regio’s brandweermensen TCO zelf aanvragen. Maar in enkele regio’s brengt de meldkamer TCO proactief onder de aandacht. In alle regio’s zijn regionale TCO-leden actief. Aanvullend hebben enkele regio’s ‘lokale TCO-leden’ die aan een post zijn verbonden. Verder vindt niet in alle regio’s het verdiepende tweede en derde TCO-gesprek plaats.
Georganiseerde ondersteuning is waardevol
De geïnterviewde brandweermensen ervaren TCO om meerdere redenen als waardevol. Zo zorgen TCO-leden voor structuur in het gesprek en bieden ze ruimte om ervaringen en emoties onderling te delen. Ook geven ze handvatten voor verwerking. En bieden ze ondersteuning aan bijvoorbeeld bevelvoerders en ploegchefs.
Verschillende factoren zijn van invloed op inzet TCO
Diverse factoren blijken van invloed te zijn op de inzet, uitvoering en ervaringen met TCO. Het meest genoemd is de ‘machocultuur’ die er op sommige posten nog is, waardoor TCO nauwelijks of zelfs niet wordt ingezet. Ook verschilt de behoefte aan TCO tussen en binnen ploegen. Daarnaast ervaren sommige TCO-coördinatoren gebrek aan support, middelen en capaciteit vanuit de organisatie. Dit bemoeilijkt een brede invoering en verdere ontwikkeling van TCO.
Breder vervolgonderzoek is nodig
De onderzoekers geven aan dat breder onderzoek naar TCO in alle regio’s en de belemmerende en bevorderende factoren nodig is. Deze factoren zijn namelijk van invloed op de toepassing van de huidige – en straks herziene – richtlijn ‘Psychosociale ondersteuning geüniformeerden’.