Natuurbrandsignaal ’23: meer onbeheersbare natuurbranden met grotere impact op samenleving
23 januari 2023
In de toekomst krijgt een groter deel van Nederland te maken met meer natuurbranden. “De natuurbranden worden steeds vaker intense branden die niet meer zijn te blussen, maar pas stoppen als er geen brandstof meer is. In combinatie met een verdere verdichting van ons land zal dit leiden tot een grotere impact op gezondheid, welzijn, natuur en economie. Doordat droogte en warmte elkaar versterken, neemt het natuurbrandrisico sneller toe dan dat het klimaat verandert”, concludeert onderzoeker en projectleider Hans Hazebroek.
Natuurbranden zijn zowel binnen als buiten Nederland een zeer actueel thema. De vraag is of en hoe natuurbranden in Nederland aan het veranderen zijn als gevolg van de klimaatverandering. Met welke (toekomstige) ontwikkelingen moeten we rekening houden? Een consortium van experts vanuit de kennisinstituten NIPV, KNMI, Wageningen University & Research (WUR), Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en Deltares heeft zich de afgelopen maanden gebogen over dit vraagstuk. Hun bevindingen zijn vandaag gepubliceerd in het rapport Natuurbrandsignaal ’23.
Meer en intensere natuurbranden
De onderzoekers concluderen dat natuurbranden veranderen. Hazebroek: “Nederland is warmer, droger en zonniger geworden en de verwachting is dat deze trend zich doorzet. Waarbij ook de gemiddelde laagste grondwaterstand in delen van ons land zal dalen. Dit zorgt ervoor dat meer en vaker vegetatie brandbaar wordt en het aantal brandgevoelige dagen zal toenemen.” Hij voegt eraan toe: “Door de klimatologische ontwikkelingen kunnen natuurbranden ook intenser worden. Met de huidige vooruitzichten worden we vaker geconfronteerd met onbeheersbare natuurbranden die met de huidige tactiek, techniek en capaciteit van de brandweer niet meer zijn te bestrijden. Ook neemt de kans op de gelijktijdigheid van zulke branden toe. Tot slot zullen er vaker natuurbranden ontstaan in delen van ons land die hier nu nog weinig of niet mee te maken hebben.”
Grotere impact
De toename van het aantal natuurbranden en hun intensiteit, gepaard met een verdere verdichting van Nederland, zal leiden tot een grotere impact van natuurbranden: “Mensen zullen vaker moeten vluchten, er zal vaker directe en indirecte schade en uitval van vitale infrastructuur zijn en er zal vaker onherstelbare schade aan flora en fauna ontstaan. Daarnaast zal de gezondheid van mensen vaker bedreigd worden. Dat geldt niet alleen voor mensen die zich in of rond natuurgebieden bevinden, maar ook voor de brandweer die onder zwaardere omstandigheden moet werken”, vertelt Hazebroek. Verder kan door een toename van (gelijktijdige) natuurbranden een grotere druk op het brandweersysteem ontstaan: de hulpvraag kan groter worden dan de beschikbaarheid van brandweermiddelen.
Aanbevelingen
Het consortium doet de volgende aanbevelingen:
- Om de gevolgen van natuurbranden te beperken en de gevaren te verminderen is het nodig dat het voorkomen en bestrijden van natuurbranden structureel onderdeel wordt van het systeem van brandweerzorg. Dit systeem is tot nu toe vooral gericht op het voorkomen, beperken en bestrijden van (beperkte) branden in gebouwen.
- Het risico van natuurbranden moet worden meegewogen bij de inrichting van het Nederlandse landschap.
- Er moet meer kennis worden vergaard om de ontwikkeling van het natuurbrandrisico nader en ook kwantitatief te kunnen duiden en een onderbouwd handelingsperspectief te kunnen bieden aan overheden, brandweer en terreinbeheerders.
Rapport, samenvatting en infographic
Download hier alle documenten.
In de media:
- Brandweer Nederland: Natuurbranden steeds moeilijker beheersbaar, stellen onderzoekers
- NOS: Meer felle natuurbranden verwacht in Nederland, ‘brandsignaal’ afgegeven
- NU.nl: Natuurbranden worden gevaarlijker én zullen groter deel van Nederland treffen
- Binnenlands Bestuur: Onderzoekers erg bezorgd om toenemend aantal natuurbranden
- RTL: Warmer en droger: experts waarschuwen voor toename grote natuurbranden
- Telegraaf: Waarschuwing voor toename ’onbeheersbare natuurbranden’
- De Morgen: Nederland is beducht voor onbeheersbare natuurbranden: ‘Vooral het voorjaar is gevaarlijk’
- Kennisportaal Klimaatadaptatie: Natuurbranden in Nederland een steeds groter probleem
Bekijk ook
Lees ook
Het doel hiervan is om de vakbekwaamheid van manschappen en bevelvoerders over dit onderwerp op peil te houden. De inhoud is gebaseerd op het handelingsperspectief van het eerder verschenen rapport ‘Bestrijding van brand in een bouwwerk met sprinklerinstallatie’.
Maandelijks verzamelt het NIPV het aantal meldingen van woningbranden die zijn binnengekomen bij de meldkamers van de brandweer.
Hoe ga je om met de complexiteit en de maatschappelijke effecten van een cyberaanval, hack of een ontwrichting? De nieuwe training Cybergevolgbestrijding en Digitale Ontwrichting biedt uitkomst voor de complexiteit en maatschappelijke effecten van cybercrises.
In opdracht van het programma Klimaatveiligheid van het NIPV heeft kennisinstituut Deltares 10 knelpunten en 10 aanbevelingen geïdentificeerd in de (bovenregionale) samenwerking van crisisresponsorganisaties.
“Zelfs als je volledig voorbereid bent op natuurbranden kun je niet alle branden voorkomen. Wat je wél kunt doen, is ervoor zorgen dat alle voorbereidende maatregelen op orde zijn en de schade zo veel mogelijk beperken”, zegt onderzoeker Hugo Lambrechts van het NIPV.
Natuurbranden worden steeds complexer en dynamischer. Eén bestrijdingsmethode, waterlevering, is niet meer voldoende. Specialistische eenheden van de brandweer zetten in op meer kennis en andere methoden om slimmer met natuurbranden om te gaan. Een introductie én vooruitblik van landelijk landelijk coördinator natuurbrandbeheersing Jelmer Dam.
Het project Natuurbrandmanagement heeft tot doel om grensoverschrijdende natuurbranden zo veel mogelijk te voorkomen en snel te kunnen stoppen, door samen te oefenen en preventieve maatregelen te nemen. Projectleider Sraar Theeuwen van Veiligheidsregio Limburg-Noord vertelt.
Diverse maatschappelijke ontwikkelingen maken onze samenleving kwetsbaar voor verstoringen. De huidige geopolitieke dreigingen en de gevolgen daarvan vragen om een gezamenlijke aanpak. Het NIPV initieert en stimuleert deze aanpak en draagt bij door middel van onderzoek, onderwijs en voorlichting.
“Mijn tip voor collega’s bij veiligheidsregio’s en roi’s: ga met Canvas aan de slag, ga het jezelf eigen maken”, aldus Maike Wondergem van Veiligheidsregio Zeeland.