Kansen voor het werven en behouden van vrouwen bij de vrijwillige brandweer
7 november 2023
Het aandeel vrijwillige brandweervrouwen schommelt al jaren rond de 6 procent. De vier belangrijkste redenen: vrouwen denken geregeld ongeschikt te zijn voor het brandweervak. De weerstand die zij kunnen ervaren bij postleden. De maatschappij brede, vaak onbewust ingesleten, traditionele man-vrouwbeelden. En het gebrek aan beleid van verschillende veiligheidsregio’s. Er liggen kansen om meer vrouwen bij de vrijwillige brandweer te krijgen én te behouden. Vrouwen zijn welkom, blijkt uit onderzoek van het NIPV.
Positieve invloed op sociale dynamiek en improvisatievermogen
Senior onderzoeker Karin Dangermond leidde het onderzoek dat veel verschillende inzichten heeft opgeleverd. “Vrijwillige brandweervrouwen hebben een positieve invloed op het improvisatievermogen tijdens de incidentbestrijding en op de sociale dynamiek op de brandweerpost. Ze hebben bijvoorbeeld een belangrijke meerwaarde in de nazorg na ingrijpende incidenten.”
Geschikte vrijwilligers werven, geslacht niet belangrijk
Uit het onderzoek blijkt dat de meeste brandweervrijwilligers, vrouwen en mannen, vooral geschikte vrijwilligers willen werven; het geslacht vinden zij niet belangrijk. Maar door generieke wervingscampagnes en doordat het werven hoofdzakelijk via mond-tot-mondreclame gebeurt, worden vrouwen minder snel bereikt. Vrouwen die interesse hebben om vrijwilliger te worden, denken geregeld dat zij ongeschikt zijn vanwege fysieke eisen en gebrek aan technisch inzicht. “Een snuffelstage kan een goede manier zijn om potentiële brandweervrouwen kennis te laten maken met de brandweer. En om eventuele drempels weg te nemen,” vertelt Dangermond.
Brandweervrouwen stoppen om andere redenen en eerder
De meeste vrouwen zijn er trots op om brandweervrijwilliger te zijn. Dangermond: “Ze voelen zich over het algemeen geaccepteerd op hun eigen post, maar niet allemaal en niet overal. Soms ervaren zij een (on)bewuste nadruk op hun ‘anders-zijn’ en stuiten zij op (voor)oordelen over vrouwen.” Vrijwillige brandweervrouwen stoppen om andere redenen dan brandweermannen, en ook eerder. “Vertrekredenen die ze vaak noemen, zijn problemen met de gezondheid en (onvrede over) het PPMO. Ook de combinatie van het brandweervak en de hoofdbaan is een reden voor vertrek, net als de combinatie met privé.”
Diversiteit en specifiek vrouwen als thema opnemen in beleid
Hoewel de meeste veiligheidsregio’s een meer divers personeelsbestand willen, ervaart minder dan de helft van de regio’s een probleem met het werven of behouden van vrijwillige brandweervrouwen. Ook heeft maar ongeveer de helft van de regio’s in haar beleid aandacht voor diversiteit en specifiek vrouwen bij de brandweer. Zo zijn niet op alle posten voorzieningen voor vrouwen, zoals kleedruimtes. Dangermond: “Wij bevelen in ons onderzoek dan ook aan om op dit thema beleid te ontwikkelen. Dit onderzoek levert een aantal leidende principes voor een dergelijk beleid op.”
Tips voor het werven en behouden van vrijwillige brandweervrouwen
De brandweerposten zijn meestal zelf verantwoordelijk voor het werven van nieuwe vrijwilligers. “De postcommandanten spelen een cruciale rol in het ontwikkelen van draagvlak bij ploeggenoten voor een verandering naar een inclusieve organisatiecultuur. Speciaal voor postcommandanten hebben we daarom een aantal tips gebundeld voor het werven én behouden van vrijwillige brandweervrouwen,” sluit Dangermond af.