“We zagen het aankomen”: vanuit kennis natuurbranden bestrijden
24 november 2025
Het natuurbrandseizoen van 2025 was een wake-up call én een succesverhaal. Waar Nederland eerdere jaren soms verrast werd door onbeheersbare natuurbranden, waren we dit keer beter voorbereid. Dat is mede te danken aan een relatief nieuw team: de natuurbrandanalisten. Hun werk speelt zich grotendeels achter de schermen af, maar de impact ervan is groot. Een terugblik door Brian Verhoeven (NIPV), aanvoerder van het team natuurbrandanalisten, en Mathijs Schuijn, natuurbrandanalist bij Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (VNOG).
Van Catalonië naar Nederland
Het begon met een idee, vertelt Verhoeven: “Samen met landelijk coördinator Natuurbrandbeheersing Jelmer Dam keken de natuurbrandanalisten naar het buitenland, vooral Catalonië. Daar hebben natuurbrandanalisten een vaste plek tijdens een incident. Ze monitoren continu en beschikken over specialistische kennis van meteorologie, vegetatie en brandgedrag. Wij hebben dat concept vertaald naar Nederland, waar we een andere doelgroep en een ander kennisniveau hebben.”
Schuijn geeft een voorbeeld: “Wij hebben de analyse en de operatie uit elkaar gehaald. De natuurbrandanalist werkt meer op afstand, en de landelijk adviseur Natuurbrandbeheersing, LA-NB, is op locatie tijdens een incident.” Verhoeven vult aan: “Wat we nu hebben opgezet, is een quick win. We kunnen risico’s inschatten voordat er een brand is. En als er wél een brand uitbreekt, stemmen we af met de landelijk adviseur. We merken dat dit beter past in hoe we samenwerken in Nederland. Een belangrijke stap is gezet, maar we zijn nog niet uitontwikkeld.”
Wat doet een natuurbrandanalist ook alweer?
Natuurbrandanalisten maken vanuit kennis een analyse. Het draait daarbij om drie factoren: meteorologie, topografie en brandstof; vegetatie, bomen en planten. Schuijn: “Hoe is de situatie nu? Wat verwachten we? Wat gebeurt er als de wind draait of de luchtmassa verschuift? Dat soort vragen beantwoorden wij.”
“Topografie speelt in Nederland een kleinere rol”, zegt Schuijn. “Maar meteo en brandstof zijn cruciaal. Meteo is het meest veranderlijk, elk uur anders. Dat maakt de analyse complex.”
Verhoeven benadrukt: “Iets weten over meteo maakt je nog geen natuurbrandanalist. Het gaat om het vertalen van die kennis naar risico’s, zowel vóór als tijdens een brand.”
Een opleiding die alles vraagt en nooit stopt
De weg naar expertise was intensief. Schuijn: “We begonnen met een cursusweek in Italië, gevolgd door een week in Berlijn en een trainingsweek in Nederland. Daarnaast veel zelfstudie.” Verhoeven vult aan: “We hebben ook les gehad van het KNMI, dat was heel waardevol. Maar leren stopt niet na de opleiding. We hebben regelmatig bijeenkomsten waarin we scenario’s doorlopen. Het mooie van ons team is dat iedereen actief blijft leren. We bespreken meteorologische ontwikkelingen, oefenen met weermodellen, kijken samen naar de staat van de natuur en leren omgaan met onzekerheden.”
Van verrassing naar voorbereiding: de winst van dit jaar
“In eerdere jaren werden we soms redelijkerwijs verrast door grote of onbeheersbare natuurbranden in de lente. Dit jaar was anders”, vertelt Verhoeven “Bij de branden bij Ede en ASK ’t Harde zagen we het aankomen. We hebben vooraf gewaarschuwd en zelfs een landelijke AC-B call (Algemeen Commandant Brandweer call, red.) georganiseerd. Regio’s konden daardoor op basis van de informatie uit die briefing bijvoorbeeld overstappen van fase 1 naar fase 2 of hun uitbreidingsrisico bij de alarmering van een natuurbrand opschalen. Waardoor meer eenheden snel ter plaatse konden zijn. ”Schuijn herinnert zich de omslag: “Na de brand bij Ede kwam het besef: onze analyses kloppen. Dat vertrouwen moet groeien, en dat proces hebben we dit jaar echt doorlopen.”
Trots op impact, ook buiten Nederland
Schuijn en Verhoeven kijken met trots terug. “We zijn maar met zeven mensen, en we doen dit naast onze normale banen”, zegt Verhoeven. “Toch hebben we impact gemaakt. Situaties als ASK zagen we aankomen, en we bleven continu boven op de analyses zitten.”
Voor Schuijn was de inzet in Spanje een hoogtepunt van 2025: “Nederland werd gevraagd om bijstand met blushelikopters. Het FBO-team, Fire Bucket Operations, van het landelijk specialisme Natuurbrandbeheersing ging met twee Defensie-Chinooks ter plaatse. Daaraan gekoppeld zat ik als natuurbrandanalist om context toe te voegen tijdens de inzet. Vervolgens werd ik ingezet door het lokaal commando en mocht ik meedraaien op de commandopost. Dat een Noord-Europees land daaraan bijdraagt, is geweldig. Je zit in het land waarvan we veel hebben geleerd, en dan mag je meedoen.”
“We mochten ook meedraaien tijdens de NAVO-top. Voor als er een risico was op bijvoorbeeld een duinbrand. We zaten er drie dagen lang bovenop.” Internationale samenwerking was trouwens vanaf het begin een doel, benadrukt Verhoeven: “We hebben altijd, ook tijdens de opleiding, gezegd: neem die bredere context mee. Dat geeft een sterke basis.”
De vrijblijvendheid voorbij
Het werk van natuurbrandanalisten is intensief. “Een analyse maken is geen klusje van tien minuten”, zegt Verhoeven. “We doen dit met liefde, maar het moet geborgd worden. We zijn nu met een kleine groep mensen die het naast hun reguliere werk doen. We kunnen nu geen garanties geven dat we er altijd zijn.” De ambitie voor volgend jaar is daarentegen wel stevig: “Neuzen vooruit. Doorontwikkelen, ervaring opbouwen met extremere branden, brandgedrag zien en voelen. Klaarstaan voor het werkveld”, zegt Schuijn. “Het blijft een kwestie van ervaring opdoen. Hoe meer we zien, hoe beter we worden.”
Natuurbrandanalisten maken het verschil
Verhoeven sluit af: “Het afgelopen seizoen bewees dat natuurbrandanalisten het verschil maken. Hun analyses zorgen voor betere voorbereiding, minder verrassingen en meer veiligheid. Het team blijft leren, ontwikkelen en samenwerken, in Nederland én daarbuiten. En dat is hard nodig, want natuurbranden zullen ons blijven uitdagen.”