Scenariodenken wint terrein in crisisbeheersing
23 september 2025
De afgelopen jaren is scenariodenken binnen de crisisbeheersing in een stroomversnelling geraakt. Veel veiligheidsregio’s (en andere crisisorganisaties) steken tijd en energie in de professionalisering van het proces. Het nieuwe rapport ‘Scenariodenken in crisisbeheersing’ biedt inzicht in hoe scenariodenken wordt toegepast door crisisfunctionarissen van veiligheidsregio’s en wat de meerwaarde is in de praktijk.
Van theorie naar praktijk
Omdat wetenschappelijke literatuur over scenariodenken in crisissituaties nauwelijks beschikbaar is, baseerden onderzoekers Marte Luesink en Janne Landsman zich grotendeels op studies uit de private sector. Daarnaast voerden zij gesprekken met operationele leiders van alle veiligheidsregio’s.
Uit de analyse blijkt dat onderliggende principes van scenariodenken uit de literatuur bruikbaar zijn, maar vertaald moeten worden naar de realiteit van crisisbeheersing. Waar bedrijven vaak maanden de tijd hebben om scenario’s door te rekenen, spelen tijdens een crisis factoren als tijdsdruk, dreiging, stress en beperkte informatie een rol. Deze context maakt dat scenariodenken niet een-op-een overgenomen kan worden, maar aangepast moet worden aan de dynamiek van een crisissituatie.
Vooruitdenken versus scenariodenken
Een van de belangrijke uitkomsten van het rapport is het onderscheid tussen ‘vooruitdenken’ en ‘scenariodenken’. Scenariodenken is een gestructureerde en complexe vorm van vooruitdenken, die zich richt op het verkennen van meerdere scenario’s om tot robuuste responsopties te komen. Het proces is geschikt voor complexe en onzekere situaties, en kost enige tijd. Zo is scenariodenken niet altijd nodig of haalbaar in een crisissituatie. In minder complexe situaties kunnen andere vormen van vooruitdenken mogelijk al voldoende zijn.
De onderzoekers presenteren in het rapport een eerste aanzet tot een model dat helpt bepalen welke vorm van vooruitdenken bruikbaar is in verschillende crisissituaties. Dit model kan veiligheidsregio’s en andere crisismanagementorganisaties richting geven bij de keuze van methoden, afhankelijk van de noodzaak tot handelen en herkenbaarheid van de situatie.