Samen bouwen aan beter onderwijs: ervaringen uit de Manschap-bijeenkomsten 

mei 2025

Het programma Onderwijs Onderweg begon in 2024 met het project ‘Verkenning beroepspraktijk Manschap’. Dit project onderzoekt welke vaardigheden een beginnende brandweerman of -vrouw moet hebben. De projectleiders, Alex van Schaik en Pieter Lodder, vroegen zich af wie hen zou kunnen helpen om hierover mee te denken. Al snel werd duidelijk dat de brandweermensen die de functie zelf uitoefenen, samen met hun leidinggevenden, de juiste gesprekspartners waren. Daarom gingen zij in januari op pad en spraken in twaalf bijeenkomsten met beroeps- en vrijwillige brandweermensen uit verschillende regio’s over hun inzichten en ervaringen met deze vraag uit de beroepspraktijk. 

Pieter: “Het doel van de bijeenkomsten was om samen met de praktijk te onderzoeken welke taken en eisen precies bij de functie Manschap horen. Tijdens de eerste bijeenkomst in Drachten bleek bijvoorbeeld dat er behoefte was aan meer aandacht voor specifieke, veelvoorkomende scenario’s, zoals schoorsteen- en kachelbranden. Ook het trainen in het gebruik van de portofoon en de apps op de tablet werden genoemd. Door de ervaringen en kennis van professionals te verzamelen, ontstaat er een helder en gezamenlijk beeld van de noodzakelijke vaardigheden voor startende beroepsbeoefenaars. Dit legt de basis voor toekomstgericht onderwijs binnen de brandweer- en crisisbeheersing.”

Leren van elkaar: Loes over de bijeenkomst in Drachten 

Loes Brinkman is vrijwilliger bij de brandweer en werkt bij de Veiligheidsregio Fryslân. Ze werkt al 3,5 jaar voor de brandweer en voltooide de opleiding Manschap twee jaar geleden. Toen ze de uitnodiging voor de bijeenkomst kreeg, twijfelde ze geen moment: “Ik had tijdens mijn opleiding al ideeën over hoe het beter kon. Als je iets vindt, moet je ook je gezicht laten zien.” 

Loes vond de bijeenkomst inspirerend en een kans om mee te denken. “Wat ik mooi vond, was dat ik de mensen in mijn groepje niet kende, maar toch een goede discussie had. Soms dacht ik: ‘Oh, zo had ik er nog niet naar gekeken.” Ze vond echter dat er veel onderwerpen tegelijk werden besproken. “Misschien was het een beetje veel, maar het was goed dat we betrokken werden bij dit proces.”  

Johnny’s kijk op de bijeenkomst in Apeldoorn: “Pak je kans om jouw visie te delen” 

Johnny Keijnemans is bevelvoerder en opleidingscoördinator in Gelderland-Zuid. Hij is al jaren actief bij de brandweer en heeft zowel de Manschap- als Bevelvoerdersopleiding gevolgd. Voor hem was het vanzelfsprekend om deel te nemen aan de bijeenkomst: “We kunnen wel veel van alles vinden, maar als je de kans krijgt om echt iets in te brengen, moet je die pakken.” 

Johnny vond de bijeenkomst waardevol, maar vond het kort. “Twee uur is kort voor zo’n belangrijk onderwerp. De inleiding was goed, de groepsdiscussies waren prima, maar ik had graag wat meer tijd gehad om samen het gesprek aan te gaan over bepaalde onderwerpen.” Wat hem vooral opviel, was dat er nog veel discussie is over wat de basis moet zijn en wat regionaal geregeld kan worden. “Een brandweerman in Gameren doet ander werk dan een collega in Amsterdam. In Gameren worden we regelmatig opgeroepen voor het redden van dieren uit een mestput, terwijl in Amsterdam werken op hoogte vaker voorkomt. Die verschillen zijn er, maar wat is de basis die overal hetzelfde moet zijn? Die vraag blijft belangrijk.”  

Hoe nu verder?  

De input uit de bijeenkomsten wordt zorgvuldig bekeken en verwerkt. Pieter licht toe: “Het is belangrijk dat we dicht bij onze opdracht blijven, namelijk het beantwoorden van de vraag vanuit de beroepspraktijk. Daarom richt het vervolg van dit project zich niet direct op het herzien van de opleiding, maar op het maken van een voorstel voor een nieuwe bundeling van de taken. In dit voorstel nemen we verschillende dingen mee, waaronder de feedback vanuit het werkveld, maar ook de resultaten uit de evaluatie manschap van het Centrum voor Opleiding en Vorming Brandweer (COVB) van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV), wetenschappelijke onderzoeksresultaten, de toekomstverkenning voor de brandweer en behoeften vanuit werkgevers.” 

Op basis van deze verzamelde input wordt een voorstel opgesteld voor een aangepaste taakverdeling. Hierover gaan we in gesprek met de vakraden Incidentbestrijding en Leren en ontwikkelen. We hopen zo tot een duidelijk beeld te komen van wat er de komende jaren nodig is. Zodra hierover door de RCDV een besluit is genomen, kan de volgende stap gezet worden in de ontwikkeling van een aangepast kwalificatiedossier, waarna aanpassing van het onderwijs volgt.