Verkenning naar goed operationeel crisisleiderschap in drie veiligheidsregio’s
15 juli 2024
Waar de afgelopen jaren in Nederland wel onderzoek is gedaan naar crisisleiders op strategisch en tactisch niveau, is er nog weinig bekend over multidisciplinaire crisisleiders op operationeel niveau. Daarom heeft het NIPV een empirisch onderzoek gedaan naar goed crisisleiderschap op operationeel niveau. Hierbij stond het leiderschap van de leider CoPI centraal.
Het rapport verkent operationeel crisisleiderschap in drie veiligheidsregio’s: Fryslân, Limburg-Noord en Rotterdam-Rijnmond. Deze drie veiligheidsregio’s zijn geselecteerd op basis van de verschillende regiokenmerken (zoals oppervlakte, aantal inwoners en regionale bijzonderheden). Op basis van gesprekken met leiders CoPI en functionarissen met wie de leider CoPI samenwerkt (waaronder de operationeel leider) en een vragenlijst onder CoPI leden, zijn inzichten en denkbeelden over goed operationeel crisisleiderschap verzameld.
Grote overeenkomsten, minimale verschillen
De denkbeelden en ideeën over operationeel crisisleiderschap van respondenten uit de drie veiligheidsregio’s komen in hoofdlijnen overeen. Er zijn slechts minimale verschillen. Zo wordt de leider CoPI gezien als verbinder en coördinator. Hij of zij moet (onder andere) besluitvaardig zijn, goed kunnen samenwerken en structuur kunnen aanbrengen in het overleg. Ook moet de leider CoPI over bestuurlijke sensitiviteit beschikken en goed kunnen schakelen tussen een directieve en participatieve leiderschapsstijl.
De onderzoekers constateren dat er veel van een leider CoPI wordt verwacht. Zo lijkt hij/zij een schaap met vijf poten te moeten zijn. De conclusie is dan ook dat goed crisisleiderschap veeleisend is en vakmanschap vraagt. Vooral doordat in crisissituaties er al snel naar de leider gekeken wordt en de verwachtingen hooggespannen zijn.
Veel aandacht voor de menskant in crisisbeheersing
Uit de gesprekken komen enkele nieuwe ontwikkelingen naar voren. Zo laten respondenten weten dat er de laatste jaren veel aandacht is voor de menskant in crisisbeheersing, door te focussen op persoonlijk leiderschap en soft skills. Bestuurlijke sensitiviteit is volgens hen een competentie die elke leider CoPI tegenwoordig nodig heeft. Daarnaast zijn de multidisciplinaire leidinggevende functies in veel regio’s ontkleurd (oftewel de leider vertegenwoordigt alle diensten). Deze ontwikkeling brengt voordelen met zich mee, zoals de verbinding tussen de kolommen versterken door inzichten en ervaringen vanuit verschillende achtergronden te delen.
Onderdeel van programma Leiderschap, management en organisatie
Dit onderzoek is onderdeel van het NIPV-programma Leiderschap, management en organisatie. Het onderzoek is een vervolg op de literatuurstudie naar crisisleiderschap. In de podcastserie Op zoek naar goed crisisleiderschap komen dezelfde thema’s terug. Het leiderschapsprogramma heeft als doel te voorzien in een body of knowledge op het gebied van leiderschap, organisatie en cultuur. Volg de ontwikkelingen op onze website.