Hoe werken overheidspartijen aan (meer) weerbaarheid en veerkracht?
11 december 2024
In de wereld van publieke veiligheid zijn de woorden weerbaarheid en veerkracht sinds een aantal jaar bijna dagelijks aan de orde. Verschillende crises van de afgelopen jaren zijn daar mede debet aan. Recent verschenen onderzoeksrapporten naar weerbaarheid en veerkracht hebben relatief weinig aandacht voor de wijze waarop thans bij verschillende overheden met deze begrippen wordt omgegaan. Wat zijn de ervaringen van overheidspartijen met het werken aan (meer) weerbaarheid en veerkracht?
Om een eerste beeld te krijgen van de bestaande en gewenste weerbaarheid en veerkracht heeft het NIPV een kennismobilisatie uitgevoerd onder overheidsinstanties die een primaire verantwoordelijkheid hebben in crisisbeheersing.
Diversiteit in ideeën en activiteiten
Voor gemeenten, veiligheidsregio’s en rijksoverheid is het versterken van weerbaarheid en veerkracht momenteel een belangrijk speerpunt, bijvoorbeeld het programma Versterken maatschappelijke weerbaarheid en veerkracht. Uit dit onderzoek komt naar voren dat er nog geen eenduidige definities zijn van de begrippen; ze worden door elkaar heen gebruikt en een duidelijke beschrijving van de verschillende termen wordt weinig gegeven. Hoewel de vertaling van de begrippen naar doelstellingen en initiatieven vaak nog een zoektocht is, zien we dat bij alle organisaties ideeën en activiteiten ontwikkeld worden.
Kijkend vanuit crisisbeheersing zijn die voor het grootste deel gericht op het versterken van de weerbaarheid door het vergroten van risicobewustzijn en voorbereidende maatregelen voor de korte termijn. Met name gemeenten hebben rechtstreekse relaties met burgers, bedrijven en verenigingen en denken na over en zetten stappen om te investeren in structurele vormen van netwerksamenwerking.
Weerbaarheid als voorbereiding en veerkracht ten tijde van een crisis
Op basis van dit onderzoek en eerdere onderzoeken maken wij een onderscheid tussen de begrippen weerbaarheid en veerkracht. Weerbaarheid richt zicht dan met name op de voorbereidingen op een crisis (door burgers, organisaties en de overheid), terwijl veerkracht zich richt op de fase ten tijde van en na een crisis. Beleid zal zich dus meer dienen te richten op het vergroten van de weerbaarheid, waarmee de kans op veerkrachtig handelen ten tijde van een crisis wordt vergroot. Tegelijkertijd dient niet te worden vergeten dat burgers en organisaties vaak veerkrachtiger zijn dan verondersteld.
Als aanzet voor een overkoepelend beeld van weerbaarheid en veerkracht, heeft het NIPV een (eerste) kwadrantenmodel opgesteld waarin het onderscheid in de fase van een crisis gecombineerd is met het onderscheid tussen interne processen (binnen de eigen organisatie) en externe processen.
