‘Horen, zien en voelen’ tijdens vijfdaagse bijscholing Basisprincipes van brandbestrijding voor de OvD

juli 2024

Het is dinsdag 11 juni 2024 klokslag 7.30 uur als we het oefenterrein in Weeze oprijden om de tweede lesdag bij te wonen van de vijfdaagse bijscholing Basisprincipes van brandbestrijding voor de OvD. Een groep van 9 OvD’s uit de veiligheidsregio’s Zuid-Limburg en Midden- en West-Brabant is deze week bijeengekomen om met en van elkaar te leren. En vooral om te erváren.  

Sabine Kok, projectcoördinator bijscholing bij het Centrum voor Opleiding en Vormging Brandweer (COVB) van het NIPV, vertelt enthousiast over de trainingsweek. “De vijfdaagse in Weeze is inmiddels een begrip onder brandweerofficieren en draait nu het derde jaar. De training is ontwikkeld door Edward Huizer en Frank Vinken als vervolg op de bijscholing Situationele Commandovoering. Recente ontwikkelingen uit circa 12 jaar onderzoek, o.a. van lector Ricardo Weewer, zijn in de bijscholing verwerkt met als doel om de basisprincipes die in de opleidingen zijn opgenomen, ook bij te brengen aan de zittende OvD’s.”  

Cirkel van vakmanschap

De eerste dag begint op maandag met de theorie over de basisprincipes van brandbestrijding en de cirkel van vakmanschap. Deze dag brengen alle deelnemers hun eigen leerdoelen in en reflecteren op wat zij uit de bijscholing willen halen. Voor de een is dat ‘human factor’, voor de ander ‘situationele commandovoering’. Kok: “Voorafgaand aan de training vinden de meeste deelnemers 5 dagen best lang, maar uiteindelijk vindt iedereen het erg waardevol. Juist door de eigen leerdoelen te koppelen aan de theorie én meteen toe te passen in de praktijk.” 

Docent Eric Didderen trapt de tweede dag af. Op het ochtendprogramma staat: ervaren van  brandverloop en rookverspreiding. Om 8.15 uur rijden de deelnemers naar het oefenterrein om zich om te kleden, waarna docent Edward Huizer de briefing geeft en men zich kan voorbereiden op de oefening. De TS wordt aangesloten en het vuur wordt opgestookt in twee containers. In de eerste container wordt geoefend met een transitional en massive attack (TA/MA), en in de tweede container ervaren de deelnemers het dynamisch brandverloop en de rookontwikkeling.  

Handelen onder spanning

Terwijl de mannen aan het oefenen zijn, vertelt Edward over de opzet van de training. “Het doel van deze vijfdaagse is de OvD’s op scherp te stellen. OvD’s weten wel hoe ze moeten handelen, maar wat gebeurt er met je in een stress-situatie? Waardoor ontstaat deze stress? Ben je je bewust van je valkuilen? Welke handelingsperspectieven heb je dan tot je beschikking? We bouwen de druk langzaam op, waardoor de OvD onder spanning besluiten moet nemen. Alle modellen uit de theorie komen voorbij: vakmanschap brand (basisprincipes), het kwadrantenmodel, de human factor, FABCM en de CAN-methode. Na de oefening bespreken we met elkaar na: Is het goed gegaan of heb je het goed gedaan?” 

Huizer vervolgt: “Aanleiding voor deze bijscholing waren de onderzoeken naar diverse inzettactieken, in relatie tot het kwadrantenmodel. Dit leidde tot de basisprincipes van brandbestrijding. De RCDV heeft deze basisprincipes vastgesteld waardoor het in de opleidingen voor ‘vakbekwaam worden’ werd opgenomen. Wij hebben dit toen vertaald naar bijscholing voor ‘vakbekwaam blijven’, zodat ook zittende OvD’s in de ontwikkelingen worden meegenomen. Groot voordeel van deze bijscholing is dat OvD’s uit verschillende regio’s met elkaar kennis uitwisselen. Uiteraard moet de leeromgeving veilig zijn zodat men kan oefenen en experimenteren met nieuwe gereedschappen en inzichten. Je wordt daarom ook niet beoordeeld op het resultaat, maar op de leerhouding. Het gaat er namelijk om wat jou verder helpt als OvD!” 

Filter instellen

Na een uur oefenen in beide containers hebben de deelnemers even pauze, en kunnen we ze vragen naar hun ervaringen. Een deelnemer die in de CFBT-container heeft geoefend, komt verhit naar buiten. “Het was waar ik zat misschien wel 150 graden binnen. Heel interessant om te ervaren wat er met de rookontwikkeling gebeurt als de container wordt afgesloten.” Wat opvalt, is dat meerdere deelnemers de combinatie van theorie en praktijk als sterke punt van de bijscholing benoemen. “Goed om wat we gister hebben geleerd in de theorie vandaag in de praktijk te brengen. Het belangrijkste is dat je filter goed is ingesteld, zodat je een goed inzetplan kunt maken.”  

Een deelnemer die heeft geoefend met de TA/MA blikt ook tevreden terug. “Ik ben me veel bewuster geworden van het effect van mijn gedrag op het resultaat. Ik was altijd geneigd om te kijken en te doen, maar nu kan ik beter de analyse maken: van kijken, naar denken, naar doen.” Een andere deelnemer vult aan: “Het oefenen met gelijkgestemden is echt een meerwaarde: je ziet het, je hoort het en je voelt het. De kennis heb je wel, maar de terminologie wordt hier verrijkt met de technologie en met elkaars inbreng.” 

Om half 1 zijn de oefeningen klaar, en rijden we terug naar het hoofdgebouw voor een frisse douche en een lekkere lunch. ’s Middags presenteren de deelnemers hun eigen casuïstiek. Een deelnemer vertelt over zijn inzet bij een grote bedrijfsbrand met zonnepanelen. Hij laat zien dat hij op basis van de theorie in een eerdere training een model heeft ontwikkeld, dat hem heeft geholpen deze grote brand te managen. Dit model wordt nu op de kazerne gebruikt om collega’s bij te scholen. 

Nieuwe technieken

De volgende drie dagen staan in het teken van oefenen. Edward Huizer: “We werken met waargebeurde scenario’s, waarin de situatie kritisch is. De spanning en complexiteit van de scenario’s wordt steeds verder opgevoerd. We maken daarbij gebruik van animaties, zodat alle zintuigen worden geprikkeld. Je wordt als het ware in de film gezogen.” Eric Didderen vult aan: “We willen onze bijscholingen nog verder doorontwikkelen door ook gebruik te gaan maken van nieuwe technieken. Zo zijn we aan het experimenteren met een Augmented Reality, waarbij je door middel van een AR-bril nog realistischer een incident kunt nabootsen. Ook onderzoeken we hoe we nieuwe technieken kunnen inzetten in de bijscholingen die we willen gaan ontwikkelen, zoals drones en robots.” 

De bijscholing Basisprincipes van brandbestrijding zit voor dit jaar vol. De bijscholing wordt in 2025 ook aangeboden en op deze planning zijn er nog plekken beschikbaar. Ga voor meer informatie en contact naar de webpagina over de bijscholing.