De vluchtelingen- en asielcrisis nader beschouwd: een tweede inventarisatie onder veiligheidsregio’s en gemeenten

21 juli 2022

In mei 2022 heeft het lectoraat Crisisbeheersing de eerste ervaringen van veiligheidsregio’s en gemeenten met de opvang van Oekraïense vluchtelingen opgetekend: De Oekraïense vluchtelingencrisis: Eerste ervaringen van veiligheidsregio’s en gemeenten. Het voortduren van de oorlog in Oekraïne, het vastlopen van de asielzoekersopvang en de opschaling naar de nationale crisisstructuur waren voor het lectoraat Crisisbeheersing redenen om nogmaals bij veiligheidsregio’s en gemeenten ervaringen op te halen van hoe zij de huidige situatie ervaren.

Deze snelle kennismobilisatie is dus een tweede inventarisatie onder veiligheidsregio’s en gemeenten over de vluchtelingenopvang. Er zijn 18 gesprekken gevoerd met personen uit 14 verschillende veiligheidsregio’s, met name burgemeesters en directeuren veiligheidsregio.

Opvallende verschillen en overeenkomsten

Uit de snelle kennismobilisatie zijn een aantal opvallendheden naar boven gekomen. Enkele worden hieronder genoemd. Het rapport biedt een overzicht van alle uitgebreide bevindingen.

1. Er zijn opvallende overeenkomsten maar ook verschillen tussen regio’s: gemeenten en veiligheidsregio’s zijn voortvarend begonnen met de opvang, maar gaandeweg blijkt het lastiger om extra opvang te organiseren (solidariteit neemt af). Tegelijkertijd speelt in veel regio’s de veiligheidsregio een grote rol. Er zijn verschillen te zien bij de leiding van regio’s in de opvatting over de taak en rol van de regio. De opvangcrisis vraagt enorm veel capaciteit van gemeenten en veiligheidsregio’s.
2. Onderdak en werving van vrijwilligers blijkt voor vluchtelingen uit Oekraïne eenvoudiger te realiseren dan voor statushouders en asielzoekers.
3. Er blijkt momenteel een neiging om alles tot crisis te bestempelen (crisisdevaluatie).
4. De ervaring van veiligheidsregio’s en gemeenten is dat er door het Rijk wordt gestuurd op cijfers, terwijl de achterliggende werkelijkheden (bv grote verschillen tussen de regio’s) daarbij buiten beeld blijft. Organiseren op papier blijkt toch anders dan de werkelijkheid.

Wat positief lijkt, is dat de financiële compensatieregelingen nu beter verlopen dan in het begin van de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.

Aanbevelingen

Eensgezindheid is de komende weken en maanden belangrijker dan ooit. Het lectoraat verwacht dat een problematische aanpak van deze crisis – mede gepaard gaand met stevige discussies binnen de overheid zelf (gemeenten tegenover het Rijk) – het vertrouwen van de burgers in diezelfde overheid vermindert en het wij-zij denken kan versterken. Afbrokkelend vertrouwen ondermijnt de geloofwaardigheid van de overheid. Een overzicht van alle aanbevelingen is te vinden op pagina 14 en 15 van het rapport.

Meer informatie

U kunt het rapport downloaden op de themapagina Oekraïne en op de onderzoekspagina Oekraïense vluchtelingencrisis.