Standaardisatie verbindt meldkamers en veiligheidsregio’s

29 maart 2022

Een koppeling tussen de ICT-netwerken van de Landelijke Meldkamer Samenwerking (LMS) en veiligheidsregio’s biedt een scala aan kansen om relevante informatie tussen de systemen in de meldkamers (in beheer bij LMS)  en veiligheidsregio’s eenvoudig uit te wisselen. Met één koppeling kunnen we bovendien de wirwar van lijntjes die afzonderlijk tussen veiligheidsregio’s en de meldkamers zijn aangelegd, uitfaseren, wat het beheer vereenvoudigd.

In een pilot van de Oost 5 regio’s wordt uitgezocht wat er nodig is voor een robuuste en veilige koppeling en hoe andere veiligheidsregio’s daar straks ook van kunnen profiteren. De uitkomst wordt voorgelegd aan het Programma Overleg Informatievoorziening (POI) als generieke werkwijze voor aansluiting van álle veiligheidsregio’s.

Bij de pilot zijn veel collega’s uit de veiligheidsregio’s en NIPV betrokken. Zonder de bijdragen van andere betrokkenen tekort te doen, geven drie collega’s antwoord op een aantal vragen. Marijn Hilbrink als vertegenwoordiger van het eerste uur vanuit één van de regio’s van Oost 5, Rossi Hornman, namens LMS en Guus Zijlstra, als manager van het Programma Informatievoorziening waaronder de pilot wordt uitgevoerd.

Wat is de portaal-portaal koppeling?

Marijn: “Het idee om de centrale veiligheidsregio-infrastructuur (verkeersplein) te koppelen aan de LMS was niet nieuw. Toen ik benaderd werd om mee te denken hoe we informatie in en uit de meldkamer moesten halen/brengen heb ik aangegeven dat we moeten zorgen voor een goede technische basis waar applicaties gebruik van kunnen maken. Vaak wordt onderschat hoe belangrijk het is om goede infrastructuur te hebben. Hiermee heeft de LMS 1 koppelvlak voor 25 regio’s, kunnen we het één keer goed doen en kan iedereen gebruik maken van dezelfde technische voorzieningen.”

Rossi: “De portaal-portaal koppeling is een infrastructuurkoppeling tussen het portaal van LMS en het ICT-Verkeersplein van de veiligheidsregio’s. De koppeling is redundant uitgevoerd en heeft dus een hoge beschikbaarheid. Het is een robuuste technische oplossing waarover informatiestromen tussen LMS en de veiligheidsregio’s kunnen worden uitgewisseld. Verder hebben we gezamenlijk een aangepast incident- en changeproces voor deze koppeling uitgewerkt, zodat in de nieuwe situatie de incidenten en wijzigingen de juiste route kunnen volgen.”

Waarom is het belangrijk dat dit project wordt uitgevoerd?

Marijn: “Elke veiligheidsregio heeft momenteel zijn eigen oplossing hoe ze informatie uit en naar de meldkamer kunnen krijgen. Elke lokale voorziening maakt het moeilijker voor centraal beheer, maar ook moeilijker om het werk van elkaar over te nemen bij bijvoorbeeld uitval van een specifieke meldkamer. Door de samenvoeging van de meldkamers binnen Oost 5 kwam de kans om de regio’s op een eenduidige, robuuste en toekomstbestendige manier te koppelen aan de landelijke meldkamerinfrastructuur. Waarbij het ook schaalbaar moet zijn voor andere regio’s.”

Rossi: “LMS heeft de opdracht om de tien meldkamers aan te sluiten op één centrale infrastructuur die zorgt voor continuïteit. De meest logische stap is de koppelingen naar de disciplines en onze partners via deze centrale infrastructuur te ontsluiten. Het heeft vele voordelen. Een centrale koppeling is makkelijker te monitoren, onderhouden en beheren dan meerdere decentrale koppelingen en is daardoor dus efficiënter en goedkoper.”    

Guus: “Het is vooral heel logisch om de centrale infrastructuur voor de meldkamers aan het ICT-Verkeersplein te koppelen. Deze twee omgevingen op elkaar laten aansluiten voorkomt dat iedere regio’s zijn eigen koppeling met de meldkamer ICT moet maken. LMS beheert de landelijke ICT omgeving voor de meldkamers en streeft er ook naar om zoveel mogelijk te harmoniseren. Het is  een technisch project waar je als gebruiker niet veel van zult merken.”

Wat is de rol van NIPV in dit project?

Guus: “NIPV beheert het ICT-Verkeersplein voor de veiligheidsregio’s. NIPV zorgt er dus heel concreet voor dat onze kant van de koppeling gerealiseerd wordt. Daar zijn bijvoorbeeld Ninke Maes en Freerk Dijkstra (resp. projectleider IV en productmanager IV) bij betrokken. Daarnaast zorgen we voor procesbegeleiding en afstemming. Bart van Rosmalen (programmamanager Meldkamer Brandweer en Multi Opschaling) neemt namens de veiligheidsregio’s deel aan de stuurgroep.”

Waarom wordt dit project onder de vlag van het Programma IV uitgevoerd?

Guus: “Het ICT-Verkeersplein is een resultaat van het vorige programma IV 2015-2020 en is in beheer bij NIPV. Vorig jaar hebben we vanuit het programma IV samen met het NICT een roadmap Landelijke ICT omgeving opgeleverd, daarin staan meerdere ontwikkelactiviteiten rondom het ICT-Verkeersplein beschreven. Niet alle activiteiten horen helemaal bij het programma, maar samen met het NICT zorgen we wel voor samenhang tussen de onderdelen en werken gezamenlijk toe naar het eindbeeld. Het programma IV richt zich ook op het gaan gebruiken van de resultaten die eerder zijn opgeleverd en stimuleert het werken in coalities. Dit project is daar ook een mooi voorbeeld van, het ICT-Verkeersplein inzetten waar het voor bedoeld is.”

Kun je iets vertellen over het traject?

Rossi: “We zijn begonnen met een functioneel ontwerp van de koppeling; met het in kaart brengen van de eisen en wensen van de gebruikers. Daarna volgde een globaal technisch ontwerp. We hebben het bouwen van de koppeling uitbesteed aan onze leverancier D-ICT. Het detail technisch ontwerp is gemaakt in samenwerking tussen D-ICT, NIPV en LMS. Om de continuïteit van de dienstverlening te borgen zijn er goede afspraken gemaakt tussen de partijen over de al genoemde incidentmanagement- en changemanagementprocessen en dat was zoeken naar de juiste methodiek. Het project heeft wat vertraging opgelopen ten opzichte van de originele planning vanwege tekort aan resources bij de leverancier.”

Marijn: “De vijf veiligheidsregio’s in Oost 5 moeten zich dit jaar echt voorbereiden op de veranderingen. Nu maken we als regio’s nog met onze systemen direct verbinding met bijvoorbeeld de GMS-Replica om de regionale meldkamerdata te verkrijgen. Als de koppeling live is, gaat dat via de Virtuele Database (VDB). De veiligheidsregio moet dan zelf aan het werk om alle applicaties/systemen geschikt te maken voor de nieuwe infrastructuur en andere manier van data-ontsluiting vanuit de meldkamer. De regio’s zijn hier zelf voor verantwoordelijk en vanuit het project proberen we de veiligheidsregio’s zo goed mogelijk te helpen met alles.”

Wat is een belangrijke stap geweest in dit proces?

Marijn: “Lastig, ik denk dat eenieder in zijn/haar rol belangrijk is geweest. Maar belangrijkste is dat de LMS ook zag dat dit een kans is om op termijn alle lokale infrastructuur ten behoeve van de veiligheidsregio’s op te kunnen ruimen.”

Waar zie je dat nog winst is te behalen in het project?

Rossi: “Het project is bijna afgerond, maar daarna begint het echte werk. Wat nu gerealiseerd is vormt slechts de basis. De draagvlak voor het gebruik van de koppeling moet vergroot worden en we moeten aan de slag om meerdere gegevensstromen te ontsluiten over het koppelvlak.”

En in de toekomst?

Rossi: “Nadat de koppeling in gebruik is genomen, kunnen de gebruikers uit de veiligheidsregio’s aanvragen indienen om informatiestromen via de koppeling af te nemen. De voorwaarde is dat de aangevraagde informatiestroom gecentraliseerd is, dus wordt aangeboden door het ICT-Verkeersplein of door het LMS-portaal. De aanvraag wordt beoordeeld door NIPV en LMS en bij een positief advies kan die middels een change uitgevoerd worden.”

Marijn: “De infrastructuur kan voor meer voorzieningen worden gebruikt dan nu vanuit het project wordt opgeleverd. Er is ook al veel belangrijkstelling vanuit andere regio’s om gebruik te kunnen maken van deze centrale infrastructuur. Digitale samenwerking met de veiligheidsregio’s begint bij de infrastructuur.”

Guus: “Ik denk dat alle datastromen tussen de meldkamerfuncties van de veiligheidsregio en veiligheidsregio’s straks via deze koppeling zal lopen. Daar is nog wel wat voor nodig. Als er applicaties gekoppeld worden, moeten die ook wel gevonden kunnen worden. Op de back-log van het ICT-verkeersplein staat dus al met potlood de wens om ook een interne DNS (domain name server) in te regelen. Uiteraard willen we dit ook onder architectuur verder ontwikkelen, daarom is er al een domeinarchitectuur voor de meldkamerfuncties van de veiligheidsregio’s gemaakt en die gaan we dit jaar verder uitbreiden met informatiearchitectuur.”

Wat moeten andere veiligheidsregio’s weten als ze willen aansluiten?

Marijn: “Dat ook de bestaande lokale infrastructuur tussen de meldkamer en veiligheidsregio aangepast moet worden wanneer andere meldkamers worden overgezet naar de LMS. Maar ook de koppeling die de veiligheidsregio zelf heeft naar het verkeersplein is belangrijk. We hebben nu wel de LMS direct gekoppeld met het verkeersplein maar als je als veiligheidsregio een minder betrouwbare verbinding hebt, dan heb je nog niet het voordeel van de centrale voorziening.”

Nabrander?

Rossi: “Het is een project dat inzet vraagt van meerdere partijen. Het projectteam van LMS is blij met de goede samenwerking tussen deze partijen.”

Marijn: “We zijn er nog niet maar we naderen de eindfase en ondanks dat het een tijd geduurd heeft, heeft iedereen altijd hetzelfde doel gehad en samenwerking met de LMS liep meer dan prima.“

Guus: ”Deze pilot is een mooi voorbeeld voor andere ontwikkelprojecten hoe je met een paar veiligheidsregio’s in een coalitie vooruit loopt en alvast aan iets bouwt, waar later andere veiligheidsregio’s van kunnen profiteren. Dat vraagt commitment en doorzettingsvermogen. Standaardiseren is belangrijk om daarna sneller stappen te kunnen maken. Hoewel soms een taai proces, gaat de pay-off van het programma: ‘samen slimmer met data’ hier echt op!”